Lùm xùm chuyện tố đạo thơ “Tổ Quốc gọi tên mình”

Ngày 28.9, trên trang Facebook cá nhân, ông Ngô Xuân Phúc đã viết “Thư ngỏ” gửi tới nhà thơ Quế Mai. Trong “Thư ngỏ”, ông Phúc nhận là tác giả của bài thơ “Tổ Quốc gọi tên mình”. Ông Phúc viết:

“Tôi tên là Ngô Xuân Phúc, tôi sinh năm 1980 và hiện sinh sống ở Việt Nam. Và tôi chính là tác giả của bài thơ “Tổ Quốc gọi tên mình”, bài thơ này năm 2008 đã được tôi chia sẻ ở blog cá nhân trên Google, trên trang cá nhân ở mạng xã hội My Space và một vài trang mạng xã hội khác.

Hồi đó tôi còn là một quân nhân, là giáo viên văn học trong Quân đội, đơn vị tôi ở Sơn Tây, Hà Tây, nay là Hà Nội. Sau này vì lí do đặc thù công tác và vì chuẩn bị chuyển công tác nên tôi mới xóa các blog, trang cá nhân. Nhưng ở thời điểm tôi đăng bài thơ này thì có khá nhiều người vào đọc và khen hay.”

Nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai

Cũng trong “Thư ngỏ”, ông Phúc nói về việc “đã chuyển công tác từ Hà Nội về Vinh nên sách vở, giấy tờ thất lạc nhiều, bài này có cả bản viết tay nhưng không biết đã mất ở đâu, Hà Nội hay Vinh, còn các bản lưu máy vi tính thì máy hỏng đã mất hết”. Việc viết thư ngỏ này, theo ông Phúc, là “muốn làm rõ người thực sự viết bài thơ, trả lại cho tác giả đích thực của nó”.

Tuy nhiên, khi trao đổi với báo chí, ông Phúc chưa đưa ra được bằng chứng thuyết phục chứng minh bài thơ là của mình. Ông Phúc nói sẽ chịu mọi trách nhiệm về phát ngôn của mình và mong được đối thoại với nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai.

Tập thơ "Tổ Quốc gọi tên mình" đã được ra mắt ở Việt Nam hồi tháng 7

Nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai hiện đang sinh sống và làm việc tại Brussels, Bỉ. Sáng 2.10, chị có thư gửi báo chí đồng thời đăng tải trên trang mạng cá nhân. Nhà thơ bày tỏ sự bàng hoàng và bức xúc đồng thời, cho rằng đó là lời "vu khống, buộc tội vô căn cứ của ông Ngô Xuân Phúc".

Dân Việt  xin được trích dẫn lại nguyên văn bức thư:

“Kính gửi bạn đọc, kính gửi các cơ quan báo chí Việt Nam,

Tôi là tác giả Nguyễn Phan Quế Mai, hiện đang sống làm việc tại Brussels, Bỉ. Hiện nay có một người tên là Ngô Xuân Phúc đang sử dụng mạng xã hội để vu khống tôi, nói rằng tôi lấy cắp bài thơ “Tổ quốc gọi tên mình” của ông ta.

Để bảo vệ danh dự của mình, tôi xin lên tiếng như sau:

1. Cảm xúc của tôi trước phát ngôn của ông Ngô Xuân Phúc:

Tôi rất bàng hoàng và bức xúc trước những lời buộc tội và vu khống vô căn cứ của ông Ngô Xuân Phúc. Tôi mong có cơ hội để bảo vệ danh dự của mình. Là một người đã có các tác phẩm thơ được xuất bản và dành các giải thưởng không chỉ ở Việt Nam mà còn ở Anh và Mỹ, bản quyền là điều tôi luôn tôn trọng trước tiên.

Phát ngôn của ông Ngô Xuân Phúc xúc phạm đến danh dự nghề nghiệp của tôi, xúc phạm đến danh dự cá nhân tôi, và xúc phạm đến tình yêu thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tôi dành cho Tổ quốc Việt Nam. Tôi sẽ làm tất cả những gì cần thiết, bao gồm việc sử dụng pháp luật, để bảo vệ danh dự và uy tín của tôi, đáp lại sự tin yêu của bạn đọc.

Những ai đã đọc thơ tôi đều hiểu rằng dù sống xa quê hương, tôi vẫn đau đáu hướng về Tổ quốc, và chỉ có tình yêu cháy bỏng dành cho quê hương xứ sở mới giúp tôi viết lên được bài thơ “Tổ quốc gọi tên”. Và bài thơ này tiếp nối mạch sáng tác về Tổ quốc của tôi, với rất nhiều các bài thơ mà tôi đã viết như “Là Việt”, “Đồng Lộc”, “Thời gian trắng”, “Hà Nội”, “Những ngôi sao hình quang gánh”…

2. Hoàn cảnh ra đời của bài thơ “Tổ quốc gọi tên” và những người đã chứng kiến việc ra đời của bài thơ đó:

Trước sự kiện tàu Bình Minh bị cắt cáp năm 2011, tôi cũng như các văn nghệ sĩ Việt Nam đều muốn cất lên tiếng nói bảo vệ chủ quyền lãnh thổ qua các tác phẩm của mình. Nhưng cảm xúc về biển đảo thì nhiều, làm sao để có thể nói về chủ đề lớn lao này bằng những tứ thơ mới mẻ và đủ sức lay động lòng người?

Tháng 6.2011 nhà văn, nhà báo Hòa Bình, khi đó đang làm việc tại báo điện tử Vietnamnet, đã liên hệ phỏng vấn tôi với chủ đề “văn nghệ sĩ và chủ quyền biển đảo”. Bài phỏng vấn có câu hỏi “chị có sáng tác mới nào về chủ quyền biển đảo hay không?” Từ Hà Nội, đem theo những câu hỏi ấy ra sân bay đi châu Âu, tôi nhắn tin cho Hòa Bình rằng sẽ gửi trả lời sớm.

Máy bay cất cánh. Tôi nghiêng người nhìn qua cửa sổ. Hà Nội trải dài dưới mắt tôi. Tổ quốc tôi đó, những ngôi nhà nhỏ xinh lấp lánh ánh nắng, những thửa ruộng ngời lên như ngọc, những lùm cây xanh thẳm bình yên đang toả bóng xuống dòng sông Hồng uốn quanh một dải lụa mềm. Điều gì sẽ xảy ra nếu sự bình yên ấy bị một thế lực nào giày xéo? Điều gì sẽ xảy ra nếu ai đó cắt rời những tấc biển khỏi tấc đất Việt Nam? Ôi Tổ quốc, tổ quốc! Tôi gọi thầm và chợt tiếng động cơ máy bay như tiếng sóng vọng về:

“Tôi đang nghe tổ quốc gọi tên mình

Bằng tiếng sóng Trường Sa Hoàng sa dội vào ghềnh đá…”

Hai câu thơ đầu tiên hiện lên trong tâm trí tôi. Tôi tìm vội giấy bút. Như một mạch nước ngầm đã được khai thông, những câu thơ khác cứ thế tuôn trào. Tình cảm yêu thương dồn nén mà tôi dành cho dải đất Việt giờ đây được cất nên lời. Tôi viết rất nhanh, một mạch, không chỉnh sửa. Rồi tôi đọc lại, chọn lọc các khổ thơ, sửa chữa câu từ, sắp xếp chúng để các thông điệp của bài thơ được truyền tải rõ ràng và mạch lạc nhất.

Bài thơ bắt đầu bằng nhịp điệu dồn dập, về những hiểm hoạ Tổ quốc đang phải đương đầu, về sự hy sinh, mất mát, để rồi thắp lên niềm tin về hòa bình. Trong sâu thẳm lòng mình, tôi ước ao rằng tất cả những xung đột tranh chấp về biển đảo sẽ được hòa giải qua đối thoại, và sẽ không có chiến tranh, đầu rơi, máu đổ.

Khi máy bay đưa tôi vượt lên những tầng mây trắng, khi tôi không còn nhìn thấy hình hài Tổ quốc, bài thơ đã được hoàn thành.

Hạ cánh xuống thành phố Franfurt, Đức, tôi quyết định gửi tác phẩm này cho một tờ báo giấy trước khi gửi cho báo mạng Vietnamnet. Tôi in báo giấy trước vì đây là một việc tôi vẫn thường làm đối với các tác phẩm mới nhất của mình.

Tôi gửi bài thơ này cho nhà báo Hải Giang, báo Hà Nội mới vào lúc 23:21:22 giờ ngày 20.6.2011. Lá thư điện tử này tôi vẫn còn giữ, cũng như những trao đổi của chúng tôi về câu từ của bài thơ, xoay quanh các cụm từ như “kẻ thù”, “kẻ lạ mặt”. Bài thơ của tôi xuất hiện trên báo Hà Nội mới ngày 26.6.2011.

Sau khi báo in, tôi gửi bài phỏng vấn cùng bài thơ “Tổ quốc gọi tên” cho nhà báo Hòa Bình. Ngày hôm sau, ngày 27.6.2011, bài thơ “Tổ quốc gọi tên” được đăng tải trên báo điện tử Vietnamnet. Tôi vẫn còn giữ các email liên lạc với nhà báo Hoà Bình vào thời điểm này, bao gồm trao đổi của chúng tôi về câu từ của bài thơ. Báo Hà Nội mới ra ngày 26.6.2011 cũng như đường link của báo Vietnamnet đăng bài phỏng vấn của tôi vẫn còn đó là minh chứng cho bản quyền của tôi về bài thơ.

Nhà báo Hoà Bình (hiện công tác tại báo Người Lao động) và nhà báo Hải Giang (báo Hà Nội mới) là những người biết rất rõ hoàn cảnh ra đời của bài thơ “Tổ quốc gọi tên”. Cả hai có thể xác nhận những điều tôi trình bày ở trên là đúng sự thật.

3. Về các cáo buộc của ông Ngô Xuân Phúc:

Ngày 8.1.2015, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo viết thư cho tôi, thông báo rằng nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo có nhận được thư điện tử của ông Ngô Xuân Phúc, người nói rằng bài thơ trên là của ông ấy. Tôi gửi thư trả lời nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo rằng: tôi không cần liên lạc với người đó. Tôi có đủ các bản thảo của bài thơ "Tổ quốc gọi tên", và đủ bằng chứng cùng nhân chứng để xác nhận rằng tôi chính là tác giả.

Tôi nghĩ mình đã trả lời đầy đủ thắc mắc của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo và cũng gạt qua sự bực bội của ngày hôm đó để tiếp tục các công việc đang còn dang dở. Công việc của tôi và của gia đình tôi đòi hỏi chúng tôi phải di chuyển từ quốc gia này đến quốc gia khác. Là một người mẹ, tôi vừa phải vừa đảm trách việc di chuyển, vừa chăm con, vừa phải lo chu toàn công việc, vừa phải sáng tác. Nếu cứ phải trả lời những buộc tội vô căn cứ như thế thì còn thời gian đâu để viết.

Thứ hai ngày 28.9 vừa qua, có một người mang tên Ngô Xuân Phúc đã gửi cho tôi tin nhắn trên facebook với nội dung mà ông ta đã chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội, rằng tôi phải trả lại bản quyền của bài thơ.

Tôi có trả lời ngắn gọn: “Chào anh, cảm ơn anh đã liên lạc. Anh có bị ảo tưởng không đó? Anh hãy suy nghĩ về việc vu khống người khác lấy cắp tác phẩm của anh. Tôi là một người viết chuyên nghiệp, tôi không dại gì đánh đổi uy tín của mình cho một bài thơ… Tôi không có gì phải trao đổi với anh cả. Bài thơ viết lúc nào, tôi nhớ rất rõ. Yêu cầu anh không liên lạc với tôi nữa. tôi không muốn mất thời gian”. Tôi vẫn còn giữ các trao đổi này. Tôi quyết định chặn facebook của người đó vì tôi không muốn tốn thời gian quý báu của mình.

Đọc lá thư của ông Ngô Xuân Phúc ngày 28.9 (mà ông ấy đã công bố rộng rãi), tôi thấy có nhiều điểm mâu thuẫn:

- Có được một bài thơ giá trị như thế, tại sao tác giả không đăng báo để khẳng định quyền sở hữu của mình mà lại đăng trên blog và các mạng xã hội khác để mọi người có thể đọc tự do?

- Tại sao từ năm 2008 (thời điểm tác giả khẳng định mình viết bài thơ), tác giả không đăng báo hay gửi in sách, trong khi nhu cầu về các tác phẩm viết về biển đảo là rất lớn?- Sau khi bài thơ được nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn phổ nhạc thành bài hát “Tổ quốc gọi tên mình”, bài hát đã nhận được sự đón nhận của rất nhiều các tầng lớp công chúng và dành được nhiều giải thưởng chuyên môn quan trọng của năm 2011.

Tại sao vào năm 2011 ông Ngô Xuân Phúc không lên tiếng nhận mình là tác giả thơ mà phải chờ đến bốn năm sau?

- Ông Ngô Xuân Phúc đã viết và đã được in các tác phẩm thơ nào trong mạch sáng tác về đề tài Tổ quốc và biển đảo?

- Ông Ngô Xuân Phúc đã có bằng chứng nào về việc tôi đã vào blog hay các mạng xã hội của ông ấy hay quen biết với bất cứ người bạn nào của ông ấy – những người đã có trong tay bài thơ và gửi cho tôi?

- Lá thư của ông Phúc ngày 28.9 đề cặp đến bài thơ “Tổ quốc gọi tên mình”. Ông ấy có bỏ qua một chi tiết vô cùng quan trọng mà chỉ có người trong cuộc mới biết. Bài thơ của tôi mang tên “Tổ quốc gọi tên” chứ không phải “Tổ quốc gọi tên mình”.

Khi phổ nhạc bài thơ này, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, dựa vào câu thơ của tôi trong bài thơ, đã đặt tên ca khúc là “Tổ quốc gọi tên mình”.

- Liệu ông Ngô Xuân Phúc có biết rằng bài thơ gốc tôi viết ra, có một số từ đã được biên tập và chỉnh sửa? Chỉ có tôi và những người trong cuộc mới biết rõ và tôi còn lưu lại tất cả các thư từ về quá trình biên tập.

- Trong thư ông Phúc viết “Tôi chuyển công tác từ Hà Nội về Vinh nên sách vở, giấy tờ thất lạc nhiều, bài này có cả bản viết tay nhưng không biết đã mất ở đâu, Hà Nội hay Vinh, còn các bản lưu máy vi tính thì máy hỏng đã mất hết.” Tôi đang tự hỏi ông Phúc mất hết bản lưu các bài thơ thì ông có thể nhớ được chính xác bài thơ ấy như thế nào để có thể buộc tội tôi lấy cắp bài thơ đó?

Như đã nói ở trên, phát ngôn của ông Ngô Xuân Phúc xúc phạm đến danh dự nghề nghiệp của tôi, xúc phạm đến danh dự cá nhân tôi, và xúc phạm đến tình yêu thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tôi dành cho Tổ quốc Việt Nam.

Qua các phương tiện truyền thông Việt Nam, tôi yêu cầu ông Ngô Xuân Phúc phải gửi thư chính thức xin lỗi tôi trước ngày 10.10.2015. Nếu không tôi sẽ tiến hành các thủ tục pháp lý để kiện ông ấy về tội vu khống. Hiện tôi đang liên lạc với luật sư, và sẽ làm việc đến cùng để chứng minh rằng tôi không thể nào dối trá trong tình yêu thiêng liêng, bất khả xâm phạm của mình dành cho Tổ quốc.

Nhân đây, tôi xin gửi lời tri ân đến bạn đọc đã dành tình cảm cho bài thơ “Tổ quốc gọi tên” cũng như bài hát “Tổ quốc gọi tên mình”. Tôi khẳng định đó là bài thơ mà tôi viết dâng Tổ quốc với tất cả tấm lòng thành kính và đó là bài thơ tôi chỉ có thể viết được sau rất nhiều trăn trở, trải nghiệm, những gian khổ và dấn thân trong sự nghiệp viết lách.

Xin chân thành cảm ơn các cơ quan thông tấn báo chí giúp đưa tin về việc này, làm sáng tỏ sự việc nhanh nhất và giúp tôi bảo vệ danh dự của người cầm bút và củng cố lòng tin của bạn đọc".