Lao động bán hàng rong sẽ bị xóa sổ?

Lao động tự do dễ mất việc

Theo Mạng lưới Lao động di cư M.Net, ước tính Việt Nam có khoảng 10 triệu lao động di cư tự do (thời vụ). Nhiều nhất vẫn là lao động từ nông thôn ra thành thị làm những công việc tự do, thu nhập thấp.

Người bán hàng rong trên phố Hàng Trống, Hà Nội. Ảnh: Đàm Duy 

Chị Nguyễn Thị Lan (Thái Thụy, Thái Bình) và chồng di cư tự do lên Hà Nội đã được 5 năm. Hiện tại chị đi bán hoa quả rong, nhưng trước đó chị từng làm nhiều công việc như thu mua đồng nát, bán quần áo, bán rau... Nghề nào cũng chỉ làm được một thời gian ngắn. 

Chị Lan tâm sự: “Trước đây vợ chồng làm ăn khá lắm, trừ chi phí thuê nhà, tiền ăn, tiêu… mỗi tháng còn dành dụm được 6-7 triệu đồng. Từ ngày mấy siêu thị mọc lên quanh thành phố, công việc của vợ chồng tôi  bấp bênh nên giờ đi làm chỉ mong đủ ăn tiêu thôi”.

Cũng như vợ chồng chị Lan, hàng nghìn lao động di cư tự do từ nông thôn ra thành phố đang phải hứng chịu tác động từ sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xu hướng hội nhập.

Bà Nguyễn Thị Lan Hương – Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội và Lao động (Bộ LĐTBXH) cho biết, cũng như các quốc gia khác, khi Việt Nam gia nhập Cộng đồng Kinh tế ASEAN và Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương - TTP, khả năng các hệ thống bán sỉ, bán lẻ hàng hóa từ nhiều quốc gia sẽ tràn vào Việt Nam ồ ạt, hình thành chuỗi bán hàng liên kết. Như vậy, dịch vụ hàng rong, hàng chợ sẽ không còn đất để tồn tại. “Bài học từ một số nước cho thấy người nghèo và người có thu nhập thấp có thể mất việc làm một cách tuyệt đối ở khu vực dịch vụ” – bà Hương nói.

Bà Hương phân tích, nhóm lao động nông nhàn này muốn kiếm việc cần được đào tạo tốt hơn để chuyển sang những ngành dịch vụ ở nấc cao hơn. Ví dụ khi kinh tế vỉa hè giảm dần đi, họ sẽ phải chuyển vào các khu công nghiệp, hoặc chuyển sang ngành dịch vụ cá nhân, dịch vụ tài chính.

Lao động phổ thông sẽ giảm cơ hội việc làm

Một chuyên gia trong lĩnh vực quan hệ lao động thì cho rằng, nguy cơ xóa sổ lao động  bán hàng rong là không lớn. “Người Việt Nam ai cũng từng ngồi ăn vỉa hè, mua đồ chợ, mua hàng rong vài chục, thậm chí vài trăm nghìn đồng. Như vậy thì làm sao có thể nói việc làm dành cho nhóm lao động này sẽ bị xóa sổ được” - vị chuyên gia này nhận định.

Tuy không đồng tình với nhận định của bà Lan Hương nhưng vị chuyên gia cũng thừa nhận, hội nhập sẽ làm giảm cơ tìm hội việc làm của nhóm lao động phổ thông. Một trong những giải pháp là tăng cường đào tạo nghề cho nhóm lao động này để họ có thể tìm kiếm việc làm có thu nhập ổn định.

Còn theo bà Hương, để thích ứng với nhu cầu hội nhập, rõ ràng Nhà nước cần có những điều chỉnh về mặt chính sách. Cụ thể, Nhà nước cần tăng cường đào tạo nghề cho lao động tự do di cư. Theo đó, lao động tự do có thể tìm được những công việc trong chuỗi cung ứng hàng hóa chuyên nghiệp thay vì cung ứng hàng hóa kiểu “vỉa hè” như hiện nay. “Đầu tiên phải nâng cao nhận thức cho lao động để họ không di cư tự do. Thứ hai cần nâng cao công tác chuẩn bị bằng cách nâng cao tay nghề cho lao động bằng cách đào tạo nghề. Thứ ba, cần nâng cao sản xuất nông nghiệp ở nông thôn, hình thành các chuỗi cung ứng để các sản phẩm vào siêu thị” – bà Hương nói về giải pháp.