Có đến 80 – 90% số công nhân lao động nhận mức lương và thưởng thấp, chỉ hy vọng đủ tiền tàu xe về quê ăn tết. Còn một nhóm nhận mức thưởng chỉ vài trăm nghìn đồng, tệ hơn là không có thưởng, thậm chí bị nợ luôn cả lương. Bức tranh lương thưởng tết năm nay rất ảm đạm. Vài con số mức thưởng cao được công bố chỉ như đom đóm trong màn đêm.
Ảm đạm hơn là trong đa số người lao động có lương và thưởng thấp đó là người nghèo. Mang áo công nhân trong các nhà máy, khu công nghịêp, nhưng họ là những người ở các vùng nông thôn, miền núi để các tỉnh công nghiệp làm việc. Đông nhất là người từ các tỉnh nông nghiệp miền Trung, miền Bắc vào TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương... làm công nhân. Trong năm 2012 đầy khó khăn, các doanh nghiệp không có khả năng trả lương cho công nhân đủ sống mà chỉ cầm cự qua ngày, cho nên họ không có tích lũy. Đến dịp tết, hy vọng duy nhất của họ là khoản tiền thưởng, nhưng cho đến nay, nhiều người đã mất hết hy vọng.
Các ông chủ chỉ cần bấm ngón tay cũng có thể tính được khoản chi phí của một công nhân phải chi trong dịp tết. Tiền tàu xe về quê, ăn uống dọc đường, mua sắm quà tết lo cho gia đình. Về quê, ít ra cũng phải có chút tiền dù nhỏ nhoi để tiêu xài trong mấy ngày tết. Sự đầm ấm, vui vẻ của một gia đình khó có được nếu như túng thiếu, chật vật. Đối với những người không về quê, họ cũng phải chi tiêu cho những ngày tết, dù tiết kiệm tối đa cũng phải có ít cân thịt, chút bánh mứt trong phòng trọ. Tất cả đều trông chờ vào lương, thưởng.
Các ông chủ có quá nhiều lý do để giải thích cho việc thưởng tết thấp hoặc không thưởng tết. Lý do đưa ra luôn luôn chính đáng, nhất là trong thời điểm kinh tế suy thoái. Và hình như năm nào cũng vậy, câu cửa miệng vẫn là “tình hình kinh doanh gặp khó khăn do kinh tế suy thoái”. Nếu như làm ông chủ mà để cho người lao động phải sống trong nghèo khổ, ngày tết không có tiền để mua cho con cái họ chiếc áo mới thì cũng nên nhìn lại trách nhiệm của mình.
Nhìn xa rộng hơn, một đất nước thu hút nhiều doanh nghiệp nước ngoài đến đầu tư; nhà máy, khu công nghiệp mọc lên như nấm, nhưng hàng vạn công nhân trong các nhà máy đó sống nghèo khổ, thiếu ăn, suy dinh dưỡng, thì việc thu hút nhiều nhà đầu tư liệu có ý nghĩa gì?
Cứ mỗi dịp tết đến, nhìn hàng vạn công nhân chen chúc trong những chuyến “xe bão táp” để về quê mà chúng ta chạnh lòng. Năm nào câu chuyện tiền thưởng vẫn là mối quan tâm lớn, vì chưa bao giờ đồng lương của công nhân mang lại cho họ sự no đủ.
Chân Tâm