Tìm về câu hát ví, giặm

 Nét đặc sắc của dân ca ví, giặm là người nghe  không chỉ cảm nhận cái hay của câu hát, giọng hát, mà còn thấy được không gian lao động của người biểu diễn. 

Hơn một năm trước, ngày 27.11.2014, tại thủ đô Paris (Pháp), dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đã chính thức được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Một trong những địa danh nổi tiếng của “miền ví, giặm” xứ Nghệ là xã Kim Liên (huyện Nam Ðàn, tỉnh Nghệ An) quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ðây được coi là một trong những nơi có phong trào hát dân ca ví, giặm phát triển mạnh và cũng là cái nôi của điệu ví Phường Vải, một trong những điệu ví nổi tiếng của dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh.

 Các thành viên Phùng Thị Tình, Võ Thị Mai Anh, Võ Thị Vân của CLB Dân ca ví, giặm Ngọc Sơn  (xã Ngọc Sơn, Thanh Chương) biểu diễn những câu ví, giặm ngay trên những thửa ruộng quê mình.

Tại ngôi nhà cổ có niên đại cả trăm năm ở xã Kim Liên, 30 thành viên trong CLB Ví Phường Vải Kim Liên vẫn thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt văn nghệ hát ví, giặm sau ngày lao động. Xưa, nam thanh nữ tú của làng Kim Liên ai cũng biết hát ví Phường Vải, bởi đây là lối trò chuyện, đối đáp thông minh giữa hai bên nam - nữ trong những làng làm nghề dệt vải. Nay tuy Nam Ðàn không còn nghề dệt vải thủ công nữa, nhưng không vì thế mà dân ca ví, giặm bị mai một đi. Giờ học nhạc của các em học sinh lớp 9C (Trường Trung học cơ sở Kim Liên) thay vì dạy những bài hát tân thời, cô giáo Nguyễn Thị Mai Lan dạy các em cách hát những bài dân ca ví, giặm. Những câu hát của quê hương xứ sở cứ thế ngấm dần vào các em.

  Các động tác mô phỏng công việc nhà nông khéo léo như: Tát nước, cấy hái... đã giúp tiết mục “Ví Phường Cấy” của CLB Dân ca ví, giặm Vinh Tân (TP. Vinh, Nghệ An) tạo được ấn tượng mạnh khi tham gia các Liên hoan văn nghệ quần chúng của tỉnh. 

Huyện Thanh Chương lại nổi tiếng với ví Phường Nón dân dã, mộc mạc. CLB dân ca ví, giặm Ngọc Sơn nơi đây có công rất lớn trong việc phục dựng lại hiện trường các phường hát ví để làm hồ sơ đệ trình UNESCO. Mới thành lập được 5 năm, nhưng CLB ví, giặm Ngọc Sơn đã có trên 40 thành viên, sinh hoạt đều đặn 2 lần/tuần.

  Cô giáo Lê Thị Bích Thuỷ hướng dẫn các em học sinh Trường Tiểu học Làng Sen thực hành hát ví, giặm trong một tiết học ngoại khoá. 

Những tưởng cuộc sống hối hả ở thành thị sẽ khiến cho con người không mấy mặn mà với dân ca, dân vũ. Vậy nhưng ở thành phố Vinh vẫn có những câu lạc bộ dân ca ví, giặm phát triển rất mạnh. CLB dân ca phường Vinh Tân có gần 40 thành viên và đa phần là công chức, nhưng lại rất khéo léo khi hóa thân trở thành những chàng trai, cô gái thạo việc đồng áng cấy cày.