Trong nền âm nhạc Việt Nam, nhạc sĩ Văn Cao (tên thật là Nguyễn Văn Cao, sinh ngày 15.11.1923, tại Hải Phòng) được xem là thế hệ nhạc sĩ đầu đàn. Ông là tác giả của “Tiến quân ca”, quốc ca của Việt Nam, đồng thời cũng là một trong những gương mặt quan trọng nhất của tân nhạc.
Trước cách mạng, tên tuổi của nhạc sĩ đã gắn liền với nhiều ca khúc trữ tình nổi tiếng. Có thể kể đến bài hát đầu tay được vị nhạc sĩ viết năm 1939 tại Hải Phòng là “Buồn tàn thu”, tiếp sau đó là những ca khúc: "Suối Mơ", "Trương Chi", "Bến xuân"...
Cố nhạc sĩ Văn Cao. (Nguồn: Internet)
Trong thời kỳ sau Cách mạng Tháng Tám, ông vừa là phóng viên, vừa tham gia trình bày báo Lao Động. Cuối năm 1949, Văn Cao thôi làm báo Văn Nghệ, chuyển sang phụ trách Đoàn Nhạc sĩ Việt Nam. Thời kỳ này, ông tiếp tục cho ra đời những ca khúc nổi tiếng như: "Trường ca Sông Lô" (1947), ca khúc mang tính dấu ấn trong lịch sử tân nhạc.
Nói về ca khúc này, Phạm Duy có đánh giá: "Đó là tác phẩm vĩ đại... chẳng thua bất cứ một tuyệt phẩm nào của nhạc cổ điển Tây phương...”. Cũng theo ý kiến của Phạm Duy, "Trường ca Sông Lô" phải là đỉnh cao nhất của nhạc kháng chiến nói riêng, của tân nhạc Việt Nam nói chung và Văn Cao là "cha đẻ" của hùng ca, trường ca Việt Nam. Ngoài ra còn có những ca khúc khác mang tính hướng đạo khỏe khoắn như: "Làng tôi" (1947), "Ngày mùa" (1948), "Tiến về Hà Nội" (1949)…
Nhạc sĩ Văn Cao cũng là một trong những thành viên tích cực trong Ban vận động thành lập Hội Nhạc sĩ Việt Nam, ông vừa là Hội viên sáng lập Hội Nhạc sĩ Việt Nam và cũng là Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam và Hội Nhà văn Việt Nam (Là ủy viên Chấp hành khóa I, khóa III Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Phó Tổng Thư ký Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật).
Năm 2005, mười năm sau ngày Văn Cao mất, Hà Nội lấy tên Văn Cao đặt cho một tuyến phố thuộc hàng đẹp nhất của thành phố - nối từ Liễu Giai đến đường Hoàng Hoa Thám. Xét thành tích đặc biệt xuất sắc của cố nhạc sĩ Văn Cao đối với nền âm nhạc Việt Nam, Bộ VH-TT-DL đã trình Thủ tướng Chính phủ xét trình Chủ tịch nước truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh cho cố nhạc sĩ Văn Cao.