Ai đã từng một lần ghé qua vùng Tây Bắc, từng sống dù chỉ vài ngày trong các bản làng Thái, hẳn sẽ không quên được những món ăn bình dị nhưng đậm chất văn hóa của người dân nơi đây.
Với đồng bào Thái thì xôi nếp, cá và các loại củ, quả được xem như là thực phẩm quan trọng trong bữa ăn hàng ngày. Và Pa Pính Tộp - cá suối nướng (hay cá gập nướng) của người dân bản địa, được coi là món đặc biệt nhất.
(Ảnh internet)
Nếu như cá sông, cá biển vùng thường kén con to, đẫy đà thì đồng bào Thái ở Tây Bắc lại cố gắng chọn những con cá suối nhỏ chì tầm từ 0,5- 0,8 kg. Loại cá mà người dân tộc Thái dùng để chế biến món Pa Pính Tộp thường là cá chép tươi nguyên con.
Chế biến món này cầu kì từ khâu chuẩn bị đến khâu hoàn thành. Để cá ngấm đều gia vị thì trước tiên phải đánh vẩy cá, không mổ cá đằng bụng mà mổ dọc sống lưng để khi gấp úp con cá mềm mại và dễ gấp hơn. Và khi nhồi gia vị vào bụng cá nướng trên than hoa sẽ tỏa mùi thơm ngấm đều vào cá.
Pa Pính Tộp phải được ướp bằng ớt bột khô thì khi nướng cá mới thơm ngon.
Cách ướp cá cũng là bí quyết riêng của người dân Tây Bắc để cá có mùi vị đặc biệt hơn. Để cho cá bớt tanh và thịt chắc khi chế biến, người Thái dùng muối và bột ớt để sát thân cá. Sau đó dùng rau thơm như tiêu rừng, sả, tỏi, gừng, hành... băm nhỏ ra và sát lên mình cá, phần còn lại nhồi hết vào trong bụng con cá chép.
Sau khi ướp gia vị khoảng 5-10 phút, con cá được gập đôi lại theo chiều ngang, dùng que nướng bằng tre tươi hoặc vỉ nướng và nướng trên than hoa. Trước kia, người ta dùng cây tre bương dày, tươi càng tốt, chẻ thành đôi hoặc ba, bốn chạc để kẹp con cá cho chắc chắn, sau đó nướng cá trên cây củi gỗ núi đá thì ngày nay họ đều dùng kẹp bằng sắt để ép cá và nướng. Khách du lịch sẽ không kìm lòng được trước món cá nướng này bởi khi nướng, mùi thơm của cá quyện mùi thơm của gia vị tẩm ướp thơm nức.
Sau khi chế biến và tẩm ướp các loại gia vị, cá được kẹp bằng vỉ sắt để chuẩn bị nướng.
Người Thái sẽ gỡ cá xuống khi cá vừa chín tới. Gia vị và mùi cá nướng thơm lừng khiến ai nấy đều không cưỡng lại được. Cá nướng chín có mùi thơm của cá, của các gia vị quyện với mùi khói than, vừa mềm vừa ngọt. Pa Pính Tộp được người Thái dùng ăn cùng với xôi nếp, chẳm chéo. Xôi có đủ màu vàng, tím được chế biến từ lá và hoa của các loại cây trên rừng.
Cá được gỡ xuống khi vừa chín tới.
Ai đã ăn một lần khó có thể quên. Thêm một chai rượu ngô nồng nàn nữa thôi thì du khách sẽ khó lòng có thể quên được món Pa Pính Tộp đặc sắc của ẩm thực miền Tây Bắc.