Hàng chục quán bán đu đủ mọc lên, ngay bên đường là ruộng trồng đu đủ của dân. Nhiều khách lại thích mua quả trên cây. Họ đứng ngắm rồi chỉ tới từng quả chín. Chủ vui lòng chiều khách, sẵn sàng cắt xuống cho họ những quả đu đủ mà họ ưa nhất...
Năm nay tôi qua lại chỗ này, ruộng trồng đu đủ tăng lên gấp 2-3 lần. Dân thấy rõ hiệu quả của việc trồng đu đủ nên đã tôn ruộng lên để trồng. Đây nên coi là một sáng kiến, một cách làm ăn năng động theo cơ chế thị trường.
Tôi vẫn mơ trên các tuyến đường, đặc biệt là các cung đường có nhiều khách du lịch đi qua, bà con mình sẽ phô ra được tất cả những cái gì tinh túy nhất của trái cây Việt Nam. Màu sắc, dáng hình, mùi vị và độ tươi mát của chúng sẽ hấp dẫn du khách một cách tuyệt vời. Trong số đó, loại đu đủ chín cây rất dễ thu hút sự ham mê của lữ khách. Vậy, sao bà con ta lại không trồng?
Đu đủ là loại quả rất phổ biến ở nước ta. Giá trị dinh dưỡng của đu đủ lại rất cao, khi chín, hàm lượng đường trong quả lên tới 8%. Ngoài ra, nó còn chứa nhiều loại vitamin và các chất khoáng, đặc biệt là vitamin A. Để giúp người già hoặc người ốm yếu mau chóng hồi phục sức khỏe, người ta lấy đu đủ nghiền trong máy với sữa tươi; ta được món sinh tố ăn rất ngon và rất bổ. Chỉ một tuần là người ốm khỏe lên trông thấy!
Hiện nay ở nước ta, đu đủ được trồng ở khắp nơi. Nó dễ mọc, dễ sống mà lại cho năng suất cao nên mọi người đều thích trồng. Tuy nhiên, ta cần biết những đặc điểm sinh lý và giải phẫu của chúng để tiện cho khâu chăm sóc.
Đu đủ có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới. Vì vậy khả năng chịu rét của nó không cao. Nếu nhiệt độ xuống tới 0oC là cây chết. Nó ưa nhiệt độ từ 22-28oC. Những đợt rét đậm ở phía Bắc thường làm đu đủ chết hàng loạt. Tuy nhiên, trồng đu đủ chỉ 6 tháng là được ăn nên bà con khôi phục cũng nhanh.
Đu đủ ưa được nhận nhiều ánh sáng. Ta bố trí trồng nó nơi nhiều sáng, không bị cớm. Tuy nhiên, do thân đu đủ mềm, chứa nhiều nước, lá to, rễ lại yếu nên nó rất dễ bị đổ, gãy. Do đó phải trồng đu đủ ở nơi ít bị gió giật hoặc có đai cây che chắn. Tốt nhất, mỗi cây đều có đủ cọc chống để cây không bị đổ.
Điều cần lưu ý nhất là phải trồng đu đủ ở nơi không bị úng, ngập hoặc đất thấp. Nó chịu úng rất kém. Nếu trồng ở ruộng, ta phải tôn lên thành luống cao và có rãnh tốt để thoát nước. Nó ưa ẩm vì yêu cầu về nước rất cao nhưng không chịu được úng. Tốt nhất, ta chọn nơi đất có kết cấu nhẹ, đất giàu dinh dưỡng và không bị chua.
Đu đủ cần độ pH từ 6-7. Do đó, nên chú ý tới việc bón vôi. Ta nên thường xuyên quét vôi lên thân cây, bón thêm vôi hoặc bón thêm xỉ than cho chúng. Làm được điều này, cây tốt nhanh trông thấy! Nó cũng rất cần oxy. Vì vậy, phải giữ cho đất thông thoáng, tránh bị nén chặt. Phải bón nhiều phân hữu cơ và NPK. Đặc biệt đạm phải đủ vì cây sinh trưởng rất nhanh. Mỗi cây có thể cho ta hàng chục cân quả nên nó đòi hỏi dinh dưỡng rất cao.
Ở ta có rất nhiều giống đu đủ, cả ở trong nước, cả nhập nội. Nhìn chung ta nên chọn những giống đu đủ có dáng thấp, đốt ngắn, không mang bệnh, quả đóng thấp, kích thước quả vừa phải, chất lượng quả ngon. Hiện nay, các viện nghiên cứu về cây ăn quả ở từng vùng đều rất sẵn những giống đu đủ tốt. Bà con nên tới đó để mua hạt hoặc mua cây. Mọi nhà đều nên trồng đu đủ. Đu đủ vừa là cây ăn quả, vừa là cây thực phẩm và cũng sẽ cho ta nguồn thu không nhỏ nêu như ta biết cách chào hàng.
Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng