CIA giải mật tài liệu về Chiến tranh VN: Dự đoán sai

Gerald R. Ford (phải), Tổng thống Mỹ Richard Nixon và Ngoại trưởng Henry Kissinger trong bức ảnh chụp năm 1973.

2.500 tài liệu, với tổng số 28.000 trang được đăng tải công khai trên mạng của CIA. Tài liệu mật đã làm sáng tỏ các sự kiện lịch sử như việc Nixon tới Trung Quốc, cuộc xâm lược Campuchia, Mỹ hỗ trợ lật đổ chính quyền hợp pháp tại Chile, chiến tranh Ả Rập-Israel và lần đầu tiên một tổng thống Mỹ từ chức.

Tài liệu cũng bao gồm những báo cáo hàng ngày cho Tổng thống Mỹ Gerald Ford, trong giai đoạn kể từ khi nhậm chức năm 1974 cho đến năm 1977, bao gồm việc Mỹ chấp nhận thất bại trong Chiến tranh Việt Nam.

Bản báo cáo ngày 1.3.1975 nói quân đội miền Bắc Việt Nam đã có mặt đông đảo ở miền Nam Việt Nam từ tháng trước, “tập trung nhân lực ở các tỉnh quanh Sài Gòn và cao nguyên”.

Đến ngày 6.3, CIA ghi nhận giao tranh gia tăng ở cao nguyên, dấu hiệu cho thấy chiến dịch mùa xuân của miền Bắc Việt Nam đã bắt đầu. Đến ngày 8.3, báo cáo đánh giá xung đột gia tăng sẽ nổ ra ở các nơi khác ở miền Nam.

Ngày 28.3, CIA gửi báo cáo cho tổng thống, dự đoán sai rằng Sài Gòn sẽ sụp đổ vào đầu năm 1976. Trên thực tế, quân giải phóng đã tiến vào Sài Gòn một tháng sau đó.

Báo cáo này cho rằng quân miền Bắc “sẽ gia tăng áp lực quân sự để lật đổ thẳng chính quyền Nam Việt Nam, trừ phi có thay đổi chính trị ở Sài Gòn mở đường cho thỏa hiệp với các điều khoản”.

Đoạn mở đầu bản báo cáo ngày 30.4 trình lên tổng thống Mỹ viết: “Lá cờ của chính phủ cách mạng lâm thời đã cắm trên dinh tổng thống lúc 12:15 hôm nay, giờ Sài Gòn, đánh dấu kết thúc hơn 30 năm chiến tranh ở Việt Nam”.

Việc công bố 28.000 trang tài liệu nằm trong nỗ lực của CIA nhằm giải mật các bản báo cáo, tóm tắt thông tin hàng ngày gửi cho tổng thống. Năm ngoái, CIA cũng đã giải mật 19.000 trang báo cáo cho Tổng thống Kennedy và Johnson.

Hiện nay, các báo cáo hàng ngày CIA gửi cho tổng thống Mỹ Barack Obama đều thông qua phương tiện di động kết hợp các tính năng tương tác thay vì dùng giấy tờ cổ điển.

Từ tháng 2.2014, ông Obama đã yêu cầu nhận báo cáo tình báo hàng ngày qua máy tính bảng.