Phát triển điện mặt trời: Rào cản vẫn là giá

Tiềm năng lớn, khai thác hạn chế

Việt Nam là một trong những quốc gia có ánh nắng mặt trời nhiều nhất trong bản đồ bức xạ mặt trời thế giới. Trung bình, tổng bức xạ năng lượng mặt trời (NLMT) ở Việt Nam dao động từ 4,3 - 5,7 triệu kWh/m2. Ở các tỉnh Tây Nguyên, Nam Trung bộ, số giờ nắng cao đạt 2.000 - 2.600 giờ/năm.

Theo tài liệu khảo sát lượng bức xạ mặt trời cả nước, các tỉnh từ Thừa Thiên – Huế trở ra bình quân trong năm có chừng 1.800 – 2.100 giờ nắng. Trong đó, các vùng Tây Bắc (Lai Châu, Sơn La, Lào Cai) và vùng Bắc Trung Bộ (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh) được xem là những vùng có nắng nhiều.

Điện mặt trời là nguồn năng lượng sạch cần phát triển cho tương lai. ảnh: V.H

Các tỉnh ở phía Nam (từ Đà Nẵng trở vào), bình quân có khoảng 2.000 – 2.600 giờ nắng, lượng bức xạ mặt trời tăng 20% so với các tỉnh phía Bắc. Ở vùng này, mặt trời chiếu gần như quanh năm, kể cả vào mùa mưa. Do đó, đối với các địa phương ở Nam Trung Bộ và Nam Bộ, nguồn bức xạ mặt trời là một nguồn tài nguyên to lớn để khai thác sử dụng.

Một đặc điểm địa lý khác đối với nước ta là bờ biển dài hơn 3.000km với nhiều hòn đảo có dân sinh sống hoặc có các đơn vị quân đội đồn trú thường xuyên nhưng khó đưa điện lưới đến được. Vì vậy, sử dụng NLMT  nói chung và điện mặt trời nói riêng là biện pháp tối ưu nhằm đáp ứng nhu cầu của các vùng dân cư, có ý nghĩa lớn không chỉ về mặt kinh tế mà cả về an ninh quốc phòng.

Vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức…

Thực tế, các dự án điện mặt trời trên cả ba vùng đất nước đang còn rất nhỏ lẻ và tốc độ phát triển điện mặt trời ở nước ta vẫn còn khá chậm.

Tuy vậy, trong tương lai không xa, nguồn nhiên liệu cho nhiệt điện sẽ cạn kiệt, nguồn thủy điện cũng không còn nhiều để khai thác, lúc đó điện mặt trời sẽ cần phát triển để tham gia cùng với điện hạt nhân, điện gió nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của sự phát triển đất nước. Đặc biệt, trong chương trình điện khí hóa 100% vùng nông thôn, vùng núi, vùng sâu, vùng xa thì điện mặt trời có vai trò lớn.

Vì vậy, Hội đồng thành viên EVN đã phê duyệt nghị quyết về việc định hướng nghiên cứu phát triển điện mặt trời, nhằm bổ sung nguồn điện xanh, sạch cho đất nước; trên cơ sở đó, so sánh đánh giá và xác định chi phí hợp lý và hiệu quả của dự án điện mặt trời, làm cơ sở tham mưu cho Chính phủ ban hành các chính sách hỗ trợ phát triển điện mặt trời, năng lượng tái tạo của Việt Nam.

Theo đó, EVN sẽ tập trung nghiên cứu phát triển một số dự án nhà máy điện mặt trời tại các địa phương có tiềm năng thuộc khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và Nam Bộ. Trong đó, Tập đoàn ưu tiên lựa chọn các địa điểm gần hoặc thuộc phạm vi địa giới các nguồn điện hiện có của EVN; xem xét đầu tư các dự án điện mặt trời nổi trên mặt nước tại các hồ chứa thủy điện và trên quỹ đất thuộc vành đai bảo vệ và vận hành công trình thủy điện, tạo thuận lợi cho đấu nối lưới điện, giảm chi phí đền bù giải phóng mặt bằng và hạn chế những phát sinh lớn về lực lượng quản lý vận hành khi các dự án đi vào hoạt động...

Trước mắt, EVN sẽ triển khai nghiên cứu phát triển 2 dự án điện mặt trời, một dự án trên đất liền tại Thủy điện Trị An (Đồng Nai) và 1 dự án nổi trên hồ Thủy điện Đa Mi (Bình Thuận).

Ngoài ra, EVN cũng vừa đề xuất tỉnh Ninh Thuận về việc đầu tư dự án NLMT với công suất 200MW, trên diện tích 400ha tại xã Phước Thái, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận. Dự kiến, dự án có tổng vốn đầu tư 8.000 tỷ đồng, khởi công trong năm 2018 và đến năm 2019 sẽ đi vào hoạt động.

Đánh giá về chủ trương phát triển điện mặt trời của EVN, Giáo sư-Viện sĩ Trần Đình Long - Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho rằng, đây là một chủ trương đúng và rất đáng được hoan nghênh, bởi hiện nay việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, trong đó có NLMT là xu hướng toàn cầu, nhằm bảo toàn các nguồn năng truyền thống và giảm tác động ô nhiễm môi trường. NLMT cũng là nguồn năng lượng sạch, tái tạo và dễ sử dụng.

Tuy nhiên, một trong những rào cản lớn nhất đối với việc đầu tư phát triển điện mặt trời tại Việt Nam là giá thành sản xuất cao, do chi phí đầu tư, khai thác cao; đa phần các thiết bị đều phải nhập khẩu... Đây cũng là một trong những khó khăn mà EVN phải đối mặt. Vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức ở phía trước, nhưng việc EVN quyết định đầu tư, khai thác, phát triển điện mặt trời được kỳ vọng sẽ mở ra giai đoạn mới trong phát triển năng lượng sạch, công nghệ cao, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội, góp phần bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới phát triển bền vững. /.