Ứng dụng các sản phẩm có gốc Phosphonate và Phosphate

Mặc dù các sản phẩm này có cùng hoạt chất (active ingredient - viết tắt là a.i), nhưng rất khác nhau về tên thương mại, công thức, thuật ngữ ghi nhãn, mục đích sử dụng và giá cả. Một số sản phẩm được đăng ký là Thuốc trừ nấm bệnh và được khuyến cáo để trị bệnh cây. Một số khác, cũng cùng hoạt chất (a.i) nhưng được bán như là phân bón (Ví dụ: K-Phite, Ele-Max Foliar Phosphite hay Nutri Phite P+K,…).

Thiếu lân không những làm cho năng suất cây lúa giảm mà còn hạn chế hiệu quả của phân đạm.

Những phát minh gần đây đã đánh giá hiệu quả của cả 2 loại phân bón ở dạng dung dịch hòa tan, có gốc Phosphate (hỗn hợp gồm mono và diphosphate: KH2PO4 và K2HPO4) và gốc Phosphonate (hỗn hợp gồm mono và diphosphonate: KH2PO3 và K2HPO3). Trong đó, thành phần lân (P2O5hh) thể hiện trong cả 2 công thức của Phosphonate và Phosphate.

Phosphate rất quan trọng để phát triển rễ, quá trình quang tổng hợp và hô hấp của cây. Phân lân gốc Phosphate không có tác dụng trực tiếp đối với bệnh cây, tuy nhiên thiếu lân gốc Phosphate, cây sẽ rất mẫn cảm với nhiều bệnh tiềm ẩn. Quá trình trao đổi chất và sinh trưởng - phát triển của cây trồng là một thể thống nhất, các yếu tố dinh dưỡng và ngoại cảnh cũng như các yếu tố nội tại đều có một mối quan hệ tương hỗ. Do đó, những yếu tố dinh dưỡng cũng tham gia tích cực trong phòng và trị bệnh, ngược lại những yếu tố, thành phần trong nông dược vẫn có thể đóng vai trò dinh dưỡng cho cây.

Phân bón dạng Phosphonate sẽ được vi khuẩn trong đất và một số enzym trong cây chuyển hóa sang dạng Phosphate và tham gia quá trình trao đổi lân bình thường như Phosphate, sự chuyển hóa này mất thời gian vài tuần. Phosphonate chuyển hóa trong cây không thể so sánh với Phosphate nhưng các ion Phosphite trực tiếp diệt nấm, một ưu thế không thể có đối với phosphate.

Trên cơ sở khoa học này, chúng ta nên nhìn nhận hay khuyến cáo như sau:

- Đối với cây ngắn ngày, nếu chỉ mục đích là cung cấp lân thì nên bổ sung bằng các chế phẩm gốc Phosphate, tốt nhất là loại phun qua lá vì cây hấp thu lân nhanh hơn. Nếu mục đích là phòng trị bệnh (Phytophthora, Pythium, Plasmopara,…) thì ngoài các thuốc BVTV chuyên dụng, nên sử dụng các chế phẩm gốc Phosphonate vì vừa phòng trị bệnh vừa cung cấp lân cho cây.

- Đối với cây lâu năm (cây ăn quả, cây công nghiệp) thì nên sử dụng các chế phẩm gốc Phosphonate vì ngoài tính năng phòng trị bệnh (Phytophthora, Pythium, Plasmopara,…), sau thời gian ngắn Phosphonate sẽ chuyển hóa thành Phosphate cung cấp lân cho cây và càng có ý nghĩa khi mà các loại phân bón, nhất là phân DAP (chủ yếu cung cấp Lân dễ tiêu) giá tăng quá cao.

TS Nguyễn Đăng Nghĩa & Ths Đặng Đức Thắng