Tết Cá người Tày trở thành di sản quốc gia

Theo ông Nguyễn Đình Thái ở thôn Nà Sài, xã Mậu Duệ, Tết Cá bắt nguồn từ việc người Tày thường sống bên cạnh những dòng sông, suối, khai phá ruộng bậc thang để trồng lúa nước. Từ đời sống sinh hoạt hằng ngày, người dân thả cá chép vào ruộng khi canh tác lúa (thường vào vụ mùa). Hằng năm, họ tổ chức ăn mừng đón vụ lúa mới và dâng lễ vật bằng cá chép nuôi tại ruộng để cảm ơn thần linh, tổ tiên đã phù hộ cho bà con một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt. Đồng thời đó cũng là dịp để mọi người gửi niềm mong mỏi cho mùa màng năm sau tươi tốt, năng suất cao hơn, người dân ngày càng no đủ.

Cuộc đua cá chép là phần nhiều người mong đợi  nhất trong lễ Tết Cá. Ảnh: S.N

Trong Tết Cá, có 2 phần chính là phần lễ và phần hội. Phần lễ là phần chế biến, chuẩn bị các món ẩm thực từ cá chép ruộng để dâng cúng tổ tiên. Trong mâm cỗ cúng thường có từ 7 - 9 món ăn chế biến từ cá chép ruộng, nhưng quan trọng nhất và không được thiếu 3 món chính là: Cá rán, cá nướng và cá đồ măng chua.

Phần hội trong Tết Cá là cuộc thi bơi của các chú cá (hay còn gọi là Hội đua cá). Các “vận động viên” cá chép được buộc một sợi dây dù (hoặc cước) vào lưng và nối với những chiếc phao, thuyền gỗ nhỏ. Sau đó chúng được đặt vào những làn nước đã chuẩn bị sẵn và các chủ cá té nước để cho cá bơi ngược dòng. Cá nào đến đích trước sẽ dành phần thắng.

Ông Nguyễn Đình Thái cho biết: Năm nay tôi gần 50 tuổi, ngay từ những ngày còn nhỏ tôi đã biết đến trò chơi đua cá. Cứ đến ngày Tết Cá là bà con lại háo hức bắt cá chép để mang ra thi. Xóm nào cũng đua, thôn nào cũng đua nên con suối chảy qua xã trở nên đông vui, tấp nập hơn ngày thường. Đây là lễ hội chúng tôi mong ngóng nhất trong năm.

Bà Phan Thị Minh - Chủ tịch UBND huyện Yên Minh cho biết: Tết Cá là nét văn hoá đặc sắc nhất của người Tày ở huyện Yên Minh và bà con đã giữ gìn, bảo tồn lễ hội này rất tốt.