Ảnh: 9 chúa nhà Nguyễn cùng an giấc nghìn thu ở một xã

Xã Hương Thọ là một xã miền núi ở đầu nguồn sông Hương của thị xã Hương Trà, cách thành phố Huế 12km.

Vùng đất này có diện tích khoảng 47,08km², là nơi hợp long của hai dòng Tả Trạch và Hữu Trạch của dòng sông Hương.

Lăng Trường Cơ của Thái Tổ Gia Dụ Hoàng Đế Nguyễn Hoàng (1525-1613), nằm tại trung tâm thôn La Khê.

Lăng cách bờ sông Hương chừng 300m, xoay mặt về hướng chính bắc.

Lăng Trường Diễn của Hy Tôn Hiếu Văn Hoàng Đế - Nguyễn Phúc Nguyên (1563-1635), nằm ở thôn Hải Cát.

Lăng ở phía tả ngạn sông Hương, cách bờ sông khoảng 350m, xoay về phía nam.  

Lăng Trường Diên của Thần Tôn Hiếu Chiêu Hoàng Đế Nguyễn Phúc Lan (1601-1648), nằm ở thôn La Khê Trẹm.

Lăng nằm gần phía dòng Hữu Trạch của sông Hương, cách bờ sông khoảng 300m, xoay mặt về hướng bắc. Hiện lăng Trường Diên xuống cấp nghiêm trọng, bờ thành ngoài bị vỡ, bên trong cây cỏ mọc um tùm.

Lăng Trường Hưng của Thái Tôn Hiếu Triết Hoàng Đế Nguyễn Phúc Tần (1620-1687), dân gian quen gọi là lăng Chín Chậu, nằm ở thôn Hải Cát.

Lăng ở tả ngạn sông Hương, cách bờ sông khoảng 800m, xoay mặt về hướng đông bắc.

Lăng Trường Mậu của Anh Tôn Hiếu Nghĩa Hoàng Đế Nguyễn Phúc Thái (1650-1691), nằm ở thôn Kim Ngọc.

Lăng ở phía tả ngạn dòng Tả Trạch, cách bờ sông chừng 1,5 km, trên một quả đồi cao, xoay mặt về hướng bắc, trước mặt lăng có hồ rộng.

Lăng Trường Thanh của Hiển Tôn Hiếu Minh Hoàng đế Nguyễn Phúc Chu (1675-1725), nằm ở thôn Kim Ngọc.

Lăng ở tả ngạn dòng Tả Trạch, cách bờ sông 800m,  xoay mặt về hướng đông nam, trước mặt là đồng ruộng.

Lăng Trường Phong của Túc Tôn Hiếu Ninh Hoàng Đế Nguyễn Phúc Chú (Thụ) (1697-1738), nằm ở thôn Định Môn.

Lăng ở bên cạnh khe Trường Phong, cách bờ sông Hương gần 2 km, xoay mặt về hướng chính bắc.

Lăng Trường Thái của Thế Tôn Hiếu Vũ Hoàng Đế Nguyễn Phúc Khoát (1714-1765), nằm ở thôn La Khê.

Lăng ở núi La Khê, xoay về hướng chính bắc, trước mặt là đồng ruộng.

Lăng Trường Thiệu của Duệ Tôn Hiếu Định Hoàng Đế Nguyễn Phúc Thuần (1754-1777), ở thôn La Khê.

Lăng ở tả ngạn dòng Tả Trạch, cách bờ sông chừng 400m, gần lăng Trường Cơ.

Ngoài 9 lăng chúa Nguyễn, tại xã Hương Thọ còn có lăng vua Minh Mạng nằm ở thôn La Khê; lăng vua Gia Long nằm ở thôn Định Môn.

TS Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế cho biết, về quy mô và kiểu thức xây dựng, hệ thống lăng mộ các chúa Nguyễn đều tương tự như nhau. Mỗi lăng mộ đều có hai vòng thành hình chữ nhật bao bọc, vòng ngoài xây bằng đá bazan nhưng phần mũ thành xây bằng gạch vồ, vòng trong xây hoàn toàn bằng gạch. Chiều cao của các vòng thành tương ứng đều như nhau.

Phần mộ của các Chúa đều xây thấp, phẳng với 2 tầng, xây theo lối giật cấp. Trước mộ có hương án, sau cổng có bình phong trang trí long mã và rồng. Sau lưng mộ cũng có bình phong trang trí rồng cùng kiểu, ghép nổi mành sành sứ hoặc đắp nổi vôi vữa.