Trong chuyến đi dù ngắn ngủi này, ngoài những ân tình mà vị lãnh tụ Cuba đã dành cho nơi miền “đất lửa” này, ông còn tặng cho người dân nơi đây một món quà thật sự ý nghĩa đó là Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba Đồng Hới…
Chủ tịch Fidel Castro trong chuyến thăm Quảng Bình năm 1973 (ảnh tư liệu lịch sử)
Ngày 17.9.1973, sau khi trở về từ tuyến lửa Quảng Trị, Chủ tịch Fidel Castro đã có cuộc mít tinh hơn hai giờ đồng hồ tại hội trường Cộn với cán bộ và nhân dân Quảng Bình. Tại đây, Chủ tịch Cuba đã đề nghị được giúp Quảng Bình quy hoạch lại thị xã Đồng Hới và xây dựng một bệnh viện hiện đại để phục vụ nhân dân địa phương và quân nhân từ chiến trường miền Nam ra.
Sau khi về nước, Chủ tịch Fidel Castro cử ngay một đoàn cán bộ gồm 7 kỹ sư, do Viện phó Viện Quy hoạch ông Hector Cuervo sang nghiên cứu thực địa và chuẩn bị cho xây dựng bệnh viện. Đoàn làm việc trong một tháng, mang toàn bộ tài liệu về báo cáo với Chủ tịch Fidel Castro và mời đoàn Quảng Bình sang làm việc. Ngày đó, ông Lại Văn Ly (nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình (đã mất) được tỉnh Quảng Bình cử sang Cuba tiếp nhận món quà của Chủ tịch Fidel Castro. Tại Cuba, đoàn đi thăm 5 bệnh viện của Cuba hiện đại nhất thời đó để tham khảo. Và cuối cùng đoàn Quảng Bình quyết định chọn mô hình bệnh viện 450 giường.
Ngày 19.5.1974, đúng vào ngày sinh nhật của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bệnh viện hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới được khởi công xây dựng. Ngày đó, hơn 100 chuyên gia, kỹ sư, công nhân của Cuba được cử sang Đồng Hới cùng với công nhân Việt Nam xây dựng bệnh viện, đặt tên Đội xây dựng Nguyễn Viết Xuân. Hầu như toàn bộ vật tư, vật liệu, trang thiết bị của bệnh viện đều được chuyển từ Cuba sang, thậm chí đến viên gạch lát nền.
Sau 6 năm xây dựng, một bệnh viện quy mô 450 giường bệnh hoàn thành vào tháng 9.1981, và được đánh giá là một trong những bệnh viện hiện đại và đồng bộ bậc nhất Việt Nam thời đó. Ngoài vị trí tọa lạc trên một khu đất cao, kiến trúc của bệnh viện theo hướng mở, tất cả các phòng bệnh đều đón được ánh nắng mặt trời và gió từ các hướng; không gian thông thoáng, cây xanh bao trùm giúp người bệnh đến đây có cảm giác thanh bình.
Khánh thành bệnh viện Việt Nam – Cuba (ảnh tư liệu lịch sử)
Bác sỹ, thạc sỹ chuyên khoa giải phẫu bệnh Nguyễn Văn Liễu, trong lớp người đầu tiên của bệnh viện nhớ lại: 10 năm sau khi khánh thành (1981-1991) Cuba đã cử 146 chuyên gia sang giúp Quảng Bình điều hành, quản lý bệnh viện, cũng như chuyển giao khoa học kỹ thuật và trực tiếp chữa trị cho bệnh nhân. Thời gian này bệnh viện là điển hình của mô hình quản lý mới được Bộ Y tế đánh giá cao và nhiều đơn vị đến học tập kinh nghiệm. Bệnh viện là nơi đầu tiên của Việt Nam có máy nội soi dạ dày và cũng là nơi đầu tiên thành lập phòng điều dưỡng.
“Những đồng nghiệp Cuba làm việc tác phong rất công nghiệp, nhiệt tình trong chuyển giao kỹ thuật, tâm đắc công tác đào tạo, đặc biệt là trong chăm sóc bệnh nhân. Dù có đêm khuya rét mướt, không phải lịch trực, nhưng có ca bệnh nặng, chỉ cần gọi là họ đến ngay” - bác sỹ Liễu nói.
Phòng Can thiệp Tim mạch của Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới.
Bác sỹ CK2 Nguyễn Thanh Bình - Giám đốc Bệnh viện hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới cho biết: Theo lịch sử bệnh viện trong mười năm sau khi khánh thành bệnh viện, Cuba giúp mình tất tật mọi thứ, từ lương bổng, ăn ở đi lại của chuyên gia, rồi thuốc men chữa bệnh. Ngày đó, bệnh nhân rất ít khi phải chuyển viện tuyến trên, chỉ trừ những trường hợp bệnh viện không có chuyên môn sâu.
Tòa nhà 7 tầng hiện đại vừa được bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba Đồng Hới khánh thành.
Kế thừa và phát huy truyền thống của mình, từ chỗ chỉ có 26 khoa, phòng ngày thành lập, hiện nay Bệnh viện hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới là bệnh viện đa khoa hạng I trực thuộc Bộ Y tế với 620 giường bệnh, gồm 39 khoa phòng, trong đó có 24 khoa lâm sàng, 07 khoa cận lâm sàng và 08 phòng chức năng. Bệnh viện cũng thường xuyên gửi cán bộ sang đào tạo tại Cuba và được bạn hết sức quan tâm giúp đỡ.
“Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam Cuba Đồng Hới là biểu tượng của tình hữu nghị, đoàn kết giữa hai nước Việt Nam - Cuba anh em. Đây là một món quà thật sự có nghĩa to lớn, trường tồn mà lãnh tụ Fidel Castro đã tặng cho người dân Quảng Bình. Các thế hệ lãnh đạo và đội ngũ y bác sỹ bệnh viện mãi tự hào về điều này…” – bác sỹ Dương Thanh Bình chia sẻ.