Cách thành phố Hải Dương 30 km về hướng đông nam, thị trấn Ninh Giang (huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương) từ lâu đã được nhiều người biết đến với sản phẩm bánh gai nổi tiếng thơm ngon. Bánh gai Ninh Giang có hình vuông được gói bằng là chuối khô, bên trong màu đen tuyền như mái tóc, hương vị dẻo ngọt, thơm bùi, ăn một lần sẽ nhớ mãi.
Dù đã “công nghiệp hóa” và mở rộng thị trường tiêu thụ nhưng nghề làm bánh gai ở Ninh Giang vẫn lưu giữ được những bí quyết, giá trị truyền thống được truyền qua bao đời nay. Để làm ra chiếc bánh ngon, đạt tiêu chuẩn người thợ Ninh Giang khéo léo, kỹ lưỡng, công phu trong từng giai đoạn.
Để làm nên những chiếc bánh gai ngon khâu đầu tiên chọn lá gai vô cùng quan trọng. Lá gai phải được trồng ở vùng châu thổ sông Hồng, ven các con đê gần cửa biển thuộc vùng nước lợ thì lá gai mới ngon và có mùi thơm đặc trưng.
Lá gai được phơi khô, rửa sạch và cho vào nồi ninh 3 - 4 tiếng sau đó lại đem ra rửa sạch và lại phơi cho đến khi khô kiệt rồi cho vào máy xay thành thứ bột xốp xốp, mịn màng mát rượi. Bột lá gai được bảo quản cẩn thận bằng túi giấy bóng cho đến khi sử dụng.
Ngoài bột của lá gai, bột gạo nếp là thành phần quan trọng tạo nên những chiếc bánh gai thơm ngon.Gạo phải là nếp cái hoa vàng trắng, sạch, mẩy được cho vào ngâm và vo sạch như khi vo gạo nấu cơm sau đó được nghiền thành dạng bột.
Bột lá gai và bột gạo nếp được cho vào máy xay, trộn đều với tỷ lệ 20% bột lá gai, 80% bột gạo nếp. Mật để trộn đều vào bột được làm từ đường kính trắng cô thành dạng lỏng giúp trộn dễ dàng hơn.
Để làm nên nhân thơm ngọt, có vị ngậy thì ngoài nguyên liệu là đỗ xanh đãi sạch vỏ và đồ chín còn có mứt bí, mứt dừa, mứt mỡ và đường kính trắng.
Vỏ bánh được làm từ lá chuối rửa sạch và lau khô để từ ngày hôm trước đến hôm sau mới sử dụng để gói bánh giúp lá mềm tránh khi hấp khiến bánh bị vỡ. Lá gói bánh bắt buộc phải chia làm hai loại, lá gói lớp bánh tróng cùng phải là lá chuối tây có độ dẻo dai và có mùi hương đặc trưng còn lớp lá ngoài có thể là lá chuối khô thông thường.
Chiếc bánh gai được tạo bằng công thức: 50% nhân + 50 % thịt bánh.
Bánh được cho vào hấp bằng nồi điện trong khoảng nhiệt độ 100% hơi nước, hẹn giờ sau 60 phút là bánh chín.
Bánh có thể để được 4 – 5 ngày nhưng nên sử dụng ngay sau 1 ngày vớt bánh sẽ là lúc bánh ngon nhất. Nếu để trong tủ mát của tủ lạnh có thể bảo quản được 7 – 8 ngày, khi lấy ra sử dụng chỉ cần luộc lại bằng nước sôi sau 15 phút bánh sẽ có chất lượng như lúc ban đầu.
Thực khách thích thú thưởng thức đặc sản của Hải Dương. Bà Trần Thị Bình chủ cơ sở sản xuất bánh gai Trần Bình (thị trấn Ninh Giang) chia sẻ, nghề làm bánh gai của gia đình bà đã được lưu truyền qua 5 đời nay. Mỗi ngày cơ sở của bà Bình đưa ra thị trường khoảng 2.000 chiếc bánh, những ngày cuối tuần số lượng tiêu thụ tăng lên gấp đôi.