Cần tổ chức lại ngành muối

Trong sản xuất, kinh doanh muối nhiều năm qua luôn xảy ra tình trạng mất cân đối về lượng và cơ cấu. Muối tồn kho mà doanh nghiệp lại nhập muối theo lý giải là do chúng ta thừa muối ăn nhưng lại thiếu muối cho sản xuất công nghiệp. Nhiều vùng sản xuất muối của ta không đáp ứng được yêu cầu sản xuất muối công nghiệp, do vậy hàng năm phải nhập để đảm bảo chất lượng đầu vào cho sản xuất công nghiệp trong nước.

Nếu được đầu tư phù hợp, diêm dân có thể sản xuất muối đáp ứng nhu cầu sản xuất công nghiệp (ảnh minh họa).

Việc nói thừa muối ăn, thiếu muối công nghiệp dẫn đến phải nhập cả trăm nghìn tấn muối mỗi năm cần phải hiểu như thế nào? Tại sao chúng ta chưa thể khắc phục tình trạng này?

- Thực chất nó thể hiện sự vô trách nhiệm. Chúng ta có thể nói thế hôm nay, ngày mai, nhưng không thể nói mãi như vậy được. Ngành muối đang đòi hỏi phải được tổ chức lại cơ bản từ khâu sản xuất đến tiêu thụ.

Trước đây, chúng ta tiêu dùng nhỏ lẻ, sản xuất muối nhỏ lẻ không sao, nhưng giờ các hộ tiêu dùng muối công nghiệp là hộ lớn thì sản xuất, phân phối muối không thể duy trì nhỏ lẻ mãi được. Vai trò của Nhà nước cũng không thể dựa mãi vào công cụ hạn ngạch, bởi hạn ngạch nhập khẩu muối thì quá dễ cho doanh nghiệp, bởi lúc cần thì họ nhập, cần bao nhiêu thì được nhập bấy nhiêu, không cần thì thôi.

Nhiều ý kiến đánh giá, tiềm năng sản xuất muối công nghiệp của ta có khả năng đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất muối công nghiệp. Vậy vì sao không biến được tiềm năng này thành thực tế?

- Ta thừa sức sản xuất được muối công nghiệp tại các vùng Ninh Thuận, Nam Trung Bộ. Tôi biết, hiện nay các nhà đầu tư Mỹ đang làm việc với Bộ Công Thương để đầu tư sản xuất muối công nghiệp tại VN. Nếu không "béo bở" thì chả nhà đầu tư nước ngoài nào muốn làm.

Không chỉ muối, nước ngoài hiện đang đầu tư nhiều ngành như thức ăn gia súc, giống, trồng rừng... tại VN, vậy tại sao chúng ta không thể đầu tư? Sản xuất muối công nghiệp đòi hỏi đầu tư lớn nên phải có vai trò của Nhà nước, doanh nghiệp thì diêm dân mới đầu tư được. Ngân hàng phải có chính sách cho doanh nghiệp, diêm dân để họ đầu tư.

Ngay việc nhập khẩu muối với các bộ, ngành cũng đã xảy ra tình trạng nơi bảo nhập, nơi kiến nghị không nhập. Vậy làm sao để có tiếng nói chung trong quản lý, điều hành và có các giải pháp bài bản cho ngành muối phát triển?

- Việc xảy ra tình trạng như vậy thể hiện sự "lùng nhùng" trong quản lý Nhà nước của chúng ta hiện nay. Không riêng ngành muối, mà ngành đường, hạt điều... cũng rơi vào tình trạng tương tự. Suy cho cùng "anh" nào cũng muốn thể hiện quyền lực của mình, mà không xuất phát từ lợi ích của đất nước, lợi ích của người dân; chưa theo được các quy định của cơ chế thị trường và quy định của thương mại thế giới.

Từ ngành muối, chúng ta đang thấy xu hướng các bộ, ngành đang gia tăng quản lý theo kiểu mệnh lệnh, thành tích, xin-cho. Nếu chúng ta không xuất phát từ thực tế sản xuất của đời sống, không từ cơ chế thị trường để đi lên và không dẹp bỏ các lợi ích cục bộ thì tôi cho rằng, không chỉ ngành muối mà nhiều ngành nông sản của ta sẽ cứ mãi lùng nhùng như thế.

Diêm dân ở các tỉnh đang rất bức xúc vì trong khi muối của họ vẫn còn đầy đồng, nhưng các bộ vẫn cho nhập khẩu muối?

- Ông Đỗ Văn Nam - Cục trưởng Cục Chế biến, thương mại nông, lâm, thuỷ sản và nghề muối (Bộ NNPTNT): Vừa qua, khi chúng tôi đi kiểm tra các nhà máy sản xuất muối công nghiệp ở trong nước và cho thấy, các nhà máy hiện chưa đáp ứng được sản phẩm muối công nghiệp, nên chúng ta mới phải nhập khẩu. Tôi muốn nói rõ như vậy để dư luận hiểu, không phải là muối của dân còn nhiều mà vẫn đi nhập khẩu, đây là hai câu chuyện khác nhau.

Theo ông, về lâu dài chúng ta cần có giải pháp gì để tiêu thụ được muối trong nước cho dân?

- Dự kiến, cuối tháng 9 này, chúng tôi sẽ chủ trì cuộc họp với Tổng cục Hoá chất (Bộ Công Thương) và các nhà máy sản xuất muối của mình sẽ ngồi lại họp bàn với nhau để cân đối xem xét các nhà máy sản xuất muối của mình có đáp ứng được đơn hàng của các nhà máy hoá chất không. Từ đó, chúng tôi sẽ cân đối lại hạn ngạch nhập khẩu muối trong năm tới.

Có phải các nhà máy sản xuất muối trong nước vẫn còn rất yếu và chúng ta sẽ còn phải phụ thuộc vào muối nhập khẩu dài dài?

- Không hoàn toàn như vậy. Câu chuyện ở đây là các nhà máy sản xuất muối và các nhà máy hoá chất phải ngồi lại với nhau để cân đối thôi, chứ không phải do chúng ta phụ thuộc vào muối ngoại hoàn toàn.

Mai Hương - Ngọc Lê (thực hiện)