Tháng 8.2003, ngư dân xã Cẩm Lĩnh (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) phát hiện 3 khẩu thần công trên một con tàu cổ bị chìm tại khu vực đảo Mắt. Sau khi trục vớt, người dân thấy bạc được nạm quanh thân súng nên họ đã bóc lấy.
Một khẩu thần công sau đó được ngư dân Hà Tĩnh bán cho người buôn đồ cổ thì công an phát hiện. Bảo tàng Hà Tĩnh đến vận động người dân giao nộp 2 khẩu còn lại.
Do không có chỗ trưng bày, 2 trong 3 khẩu súng thần công là " Báu vật quốc gia" đang được đặt dọc hành lang khu bảo tàng. Ảnh: P.T.
Qua nghiên cứu, 3 khẩu thần công này nằm trong một bộ, được ghi thứ tự từ 1 đến 3, có màu nâu xám, mỗi khẩu nặng 1,3 tấn, dài 2,43 m, đường kính thân 45 cm, đường kính nòng súng 12 cm. Thân súng được khắc hình hoa cúc dây, ở giữa có cặp rồng theo phong cách nghệ thuật thời Nguyễn.
Trao đổi với Zing.vn, ông Trần Phi Công, Trưởng phòng nghiên cứu, sưu tầm thuộc Bảo tàng Hà Tĩnh, cho biết 3 khẩu thần công này được Vụ khố Trần Đăng Long thừa lệnh vua Minh Mạng thứ nhất (1821) đúc bằng đồng với tên gọi "Bảo quốc an dân Đại tướng quân".
Các khẩu thần công có hình dáng, thiết kế giống nhau. Bề mặt khắc chữ Hán, ghi kích thước, trọng lượng và hướng dẫn sử dụng.
Một trong 3 khẩu thần công, còn nguyên nạm bạc. Ảnh: P.T.
Tháng 12/2013, 3 khẩu thần công này được Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia. Hiện, một khẩu đã được trùng tu, cất trong kho; hai khẩu còn lại gác tạm trên kệ gỗ.
Ông Nguyễn Trí Sơn, Giám đốc Bảo tàng Hà Tĩnh, cho biết hai khẩu thần công không có chỗ trưng bày, bảo quản nên đặt ngoài hành lang của cơ quan. "Chúng tôi đã nhiều lần đề xuất UBND tỉnh để xin kinh phí làm giá súng nhưng đến nay vẫn chưa có”, ông Sơn nói.