Đằng sau thương vụ tỷ USD Qatar mua chiến đấu cơ Mỹ
Qatar đạt thỏa thuận mua chiến đấu cơ F-15 Mỹ trị giá 12 tỷ USD.
Theo Washington Post, Qatar hiện là nơi đóng quân của 10.000 binh sĩ Mỹ cùng các chiến đấu cơ tối tân. Quốc gia này đang rơi vào cuộc khủng hoảng ngoại giao với các quốc gia láng giềng, đặc biệt là Ả Rập Saudi.
Rạn nứt trong quan hệ Mỹ-Qatar dường như đã xuất hiện sau những bình luận của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Trump chỉ trích Qatar tài trợ khủng bố và ủng hộ các biện pháp cô lập Doha của Ả Rập Saudi
Tuy nhiên, trong một động thái gây bất ngờ, Bộ trưởng Quốc phòng Qatar Khalid bin Mohammed al-Attiyah đã có cuộc gặp với người đồng cấp James Mattis ở Washington. Hai đã ký vào thỏa thuận mua chiến đấu cơ F-15 trị giá 12 tỷ USD.
“Qatar và Mỹ đã củng cố quan hệ hợp tác quân sự bằng cách cùng nhau chiến đấu trong nỗ lực nhằm loại trừ khủng bố và thúc đấy một tương lai thịnh vượng giữa hai nước”, ông al-Attiyah phát biểu sau lễ ký kết.
Tháng 11.2016, Qatar cũng tuyên bố ký hợp đồng 21,1 tỷ USD mua 72 chiến đấu cơ F-15QA của Mỹ. Hiện chưa rõ hai hợp đồng này có phải là một hay không. Quan chức Qatar hiện chưa trả lời phóng viên AP về vấn đề này.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis (trái) và người đồng cấp Qatar.
Việc ký kết hợp đồng ngày 14.6 đến trong bối cảnh Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis cam kết ủng hộ Qatar. Ông Mattis coi căn cứ không quân al-Udeid ở Qatar đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ở Syria và Iraq.
Ông Mattis nói “Qatar đang đi đúng hướng” còn Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson kêu gọi các nước Ả Rập ở vùng Vịnh cùng duy trì sự thống nhất.
Trong khi đó, hai tàu tuần tra của hải quân Mỹ cùng có mặt ở Doha vào ngày 15.6 để tập trận cùng hải quân Qatar. Phát ngôn viên hải quân Mỹ Bill Urban nói đây là hoạt động “thường kỳ” và đã được lên kế hoạch từ trước.
Giới quan sát nhận định, động thái mua vũ khí bất ngờ của Qatar là mũi tên trúng nhiều đích.
Thỏa thuận này nhắm trực tiếp đến Tổng thống Mỹ Donald Trump khi ông al-Attiyah nói, đơn hàng sẽ giúp tạo ra thêm 60.000 việc làm cho người Mỹ, đúng với khẩu hiệu mà ông Trump nhắc đến trong suốt chiến dịch tranh cử.
Đối với quốc gia giàu dầu mỏ như Qatar, duy trì quan hệ đồng minh với Mỹ không phải là điều khó khăn.
Nói cách khác, quốc gia vùng Vịnh giàu có nhất thế giới đang sử dụng nguồn tiền kếch xù thu được từ dầu mỏ để thắt chặt hơn quan hệ với Mỹ. Qua đó, Qatar gián tiếp làm suy yếu nỗ lực cô lập nước này của Ả Rập Saudi và đồng minh.
Nếu Ả Rập Saudi có ý định tấn công Qatar, nước này chắc chắn sẽ phải nghĩ lại khi thấy hoạt động quân sự của Mỹ ở Qatar vẫn diễn ra như chưa từng có bất kỳ mâu thuẫn nào.
David B. Roberts, trợ lý giáo sư tại Đại học King’s College London nhận định, Qatar từ lâu đã cố gắng duy trì quan hệ thân thiết với Mỹ, bằng cách mở căn cứ quân sự hoặc mua vũ khí.
Thông điệp trái ngược của chính quyền Tổng thống Trump thời gian qua càng làm cho Qatar cố gắng hơn nữa để giữ lấy mối quan hệ này.
“Qatar từ lâu đã muốn trở thành đồng minh quan trọng nhất của Mỹ trong khu vực, cạnh tranh với Ả Rập Saudi”, ông Roberts nói. “Với một quốc gia giàu có như Qatar thì điều này không phải là vấn đề quá khó khăn”.
Trả lời trên Sputnik, chuyên gia Iran Mosib Na'imi nhận định, mỗi khi Qatar đạt thỏa thuận mua vũ khí Mỹ thì đó là vì mối quan hệ với Washington.
Thủ đô Doha của quốc gia giàu có Qatar nhìn từ trên cao.
“Mỗi khi Mỹ cần các đơn hàng, hay chỉ đơn giản là để củng cố quan hệ, Qatar sẵn sàng chi từ 12-30 tỷ USD”, ông Na'imi nói. “Các nước vùng Vịnh như Qatar không cần phải mua một lượng lớn chiến đấu cơ như vậy. Tất cả đều là do Mỹ”.
Ông Na’imi phân tích, không rõ Qatar sẽ sử dụng phi đội chiến đấu cơ F-15 lên tới hàng trăm chiếc như thế nào khi nhân lực quân sự của nước này quá mỏng. “Nếu Qatar phủ kín lãnh thổ đất nước bằng vũ khí và trang thiết bị quân sự thì chính điều đó tạo ra tình trạng không an toàn”.
Theo ông Na’imi, Mỹ cũng áp dụng chiến lược này với cả Ả Rập Saudi và Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE). Vũ khí Mỹ bán cho các nước vùng Vịnh chỉ giới hạn những trang thiết bị thông thường nhưng lại đi kèm các gói nâng cấp đắt đỏ.
Ở Trung Đông, Israel mới là đồng minh quan trọng nhất và được Mỹ tin tưởng trao cho những công nghệ hiện đại nhất như chiến đấu cơ F-35.
Có thể nói, Qatar đã thành công khi củng cố quan hệ đồng minh với Mỹ bằng bản hợp đồng 12 tỷ USD. Nhưng mâu thuẫn nội tại giữa các nước vùng Vịnh thì vẫn chưa thể được giải quyết.
Qatar từng nghèo khó, nhưng việc phát hiện mỏ khí đốt năm 1940 đã hoàn toàn thay đổi bộ mặt quốc gia này. Người dân...