Thăm "Sơn Trà Tịnh Viên" của sư thầy nặng lòng với tre trúc Việt
Dọc tuyến đường du lịch ven biển Trường Sa – Võ Nguyên Giáp – Hoàng Sa nổi tiếng xinh đẹp, đến ngã ba cạnh bán đảo Sơn Trà giao nhau với đường Lê Văn Lương, bạn tiếp tục rẽ trái rồi trực chỉ sẽ gặp Bệnh xá Hải quân, lại qua tiếp hai đoạn cua nữa là gặp cánh cổng bằng tre.
Đó là “Khu bảo tồn tre trúc Việt” hay còn gọi là “Sơn Trà Tịnh Viên” đúng như tên gọi, là một khu vườn yên tĩnh tre, trúc xanh mát bốn mùa, chim hót líu lo, tiếng ve kêu râm ran suốt cả mùa hè, đêm ngày suối chảy rì rào, róc rách hòa quyện vào nhau thành thơ, thành nhạc…
Nơi đây được mệnh danh là chốn bồng lai tiên cảnh, nằm khuất sâu trong một thung lũng của Khu bảo tồn thiên nhiên bán đảo Sơn Trà, tiểu khu 64 thuộc địa phận phường Thọ Quang, quận Sơn Trà (TP.Đà Nẵng), mà chủ nhân đầy tâm huyết là sư thầy Đại đức Thích Thế Tường.
Cánh cổng bằng tre và hai hàng trúc, đường dẫn vào khu vườn Sơn Trà Tịnh Viên.
Miệt mài vỡ đất, trồng tre
Sư thầy Đại đức Thích Thế Tường (1967), thể danh Đào Phúc quê quán phường Vỹ Dạ, TP.Huế (Thừa Thiên – Huế), xuất gia tu hành từ năm 14 tuổi tại chùa Pháp Hải (Cồn Hến, Vỹ Dạ).
Năm 1989, thầy rời Huế vào Đà Nẵng tu hành tại chùa Quán Thế Quân (Non Nước – Ngũ Hành Sơn).
Vào một ngày đầu tháng 9-2005 cơ duyên đã đến với thầy, là một Phật tử quý mến, ngưỡng mộ tâm nguyện của thầy đã cúng dường 1ha đất ở suối Đá trong một thung lũng, thuộc tiểu khu 64 bán đảo Sơn Trà để thầy thỏa ước nguyện trồng tre, trúc.
Lúc đó, giữa chốn núi rừng hoang vu, lau sậy ngút ngàn, thầy dựng một cái am nhỏ làm nơi tu hành, sinh hoạt và dần dần từng bước miệt mài lao động, ngày này qua ngày khác, tháng nọ qua tháng kia, ngày nắng cũng như ngày mưa “kiến tha lâu đầy tổ”, để rồi hình thành “Khu bảo tồn tre trúc Việt” hay còn gọi “Sơn Trà Tịnh Viên” như ngày nay…
Hơn một năm ròng rã, thầy Tường phát quang bụi rậm, mở đường, đào hồ nước rộng hàng mấy trăm m2 để làm cảnh quan sinh thái, trồng sen và lấy nước tưới cho tre trúc khi mới trồng. Thầy cần mẫn lao động như một nông dân thực thụ...
Sư thầy Đại đức Thích Thế Tường với Sơn Trà Tịnh Viên.
Hơn thập niên qua, thầy Tường đã biến khu rừng hoang vu thành một Sơn Trà Tịnh Viên có giá trị về sinh thái, văn hóa, du lịch…
Bên cạnh đó, ngày đêm thầy một thân, một mình đem hết tâm huyết và sức lực để tìm kiếm, nhân giống, kiến tạo khu vườn bảo tồn các giống tre trúc. Dấu chân thầy lặn lội khắp 3 miền, từ Tây Nguyên ngược ra Tây Bắc, từ Bến Tre đến tận Hạ Long, Móng Cái, Bắc Cạn… để tìm kiếm những giống tre trúc đem về khảo cứu, nhân giống. Từ trúc quân tử Đà Lạt, lồ ô, tre Làng Ngà, tre đen Bắc Cạn, trúc Hóa Long, trúc đen Yên Tử có tên trong sách Đỏ... đều cùng về đây vươn mình xanh tốt ở Sơn Trà Tịnh Viên.
Hiện nay cả nước có 3 khu bảo tồn tre trúc Việt, miền Bắc có vườn tre của Viện khoa học lâm nghiệp Việt Nam ở Phú Thọ, miền Nam có làng tre Phú An (Bình Dương) và miền Trung có Sơn Trà Tịnh Viên của thầy Tường.
Cổng nẹp bằng tre, biểu tượng của Sơn Trà Tịnh Viên.
Trao đổi với chúng tôi, thầy Tường chia sẻ: “Tuổi thơ của tôi gắn liền với lũy tre làng, hình ảnh cây tre, cây trúc luôn ở trong tâm trí tôi. Cây tre còn là biểu tượng của người Việt, là văn hóa của người Việt. Xuất phát từ cái tâm là phải bảo tồn tre trúc Việt, cho nên tôi đã miệt mài lao động và hình thành một Sơn Trà Tịnh Viên như ngày nay…”.
Chốn bồng lai tiên cảnh giữa bán đảo Sơn Trà
Cảnh quan một Sơn Trà Tịnh Viên ngập tràn một màu xanh tre trúc, màu của thiên nhiên tươi mát, màu của sự bình yên và môi trường trong lành, mà không phải nơi nào cũng có được. Đi vào bên trong, khu vườn tre trúc với đủ các loại, các kiểu hiện ra như một mê cung, khiến ai chỉ một lần đến cũng phải xuýt xoa chiêm ngưỡng.
Mỗi loài được thầy Tường định danh cùng với nguồn gốc xuất xứ dưới từng gốc tre trúc như: Tre Tạp Giao, Lồ ô Cát Tiên (Lâm Đồng), Lồ ô (Quảng Nam), Bương (Thanh Hóa)… để cho du khách có thể biết và hiểu rõ hơn về từng loài.
Xung quanh khu vườn tre trúc được bố trí nhiều ghế đá, võng để du khách đến đây nghỉ chân sau những giờ chiêm ngưỡng, tham quan…
Thầy Tường bên giá sách tham khảo về tre trúc Việt.
“Tôi đi du lịch nhiều nơi trong và ngoài nước, song đây là lần đầu tiên ghé thăm Sơn Trà Tịnh Viên, nơi bảo tồn và lưu giữ tâm hồn Việt, một khu vườn tràn ngập màu xanh tre trúc. Tôi thật sự ngưỡng mộ và trân trọng chủ nhân sáng tạo, lập nên một Sơn Trà Tịnh Viên – sư thầy Đại đức Thích Thế Tường…” – đó là lời nhận xét chân thành, trân trọng đối với thầy Tường của chị Nguyễn Thị Thu Trang, khách du lịch đến từ Lâm Đồng.
Còn anh Trương Công Khanh, cũng là du khách đến từ Quảng Nam cũng cho biết: “Tôi vô cùng cảm phục, sự cần cù lao động ở chốn núi rừng hoang vu, không biết mệt mỏi hơn 10 năm của thầy Tường, để tạo dáng một Sơn Trà Tịnh Viên, nơi bảo tồn tre trúc thuần Việt cho thế hệ mai sau. Tôi không ngờ, giữa lòng thành phố du lịch biển Đà Nẵng đông đúc, náo nhiệt ngày đêm mà có một nơi yên bình để nghỉ dưỡng như Sơn Trà Tịnh Viên. Hằng tháng, tôi sẽ đưa đón gia đình, người thân, bạn bè về đây để thưởng thức, chiêm ngưỡng, tham quan khu tre trúc Việt đầy lý tưởng, được mệnh danh là chốn bồng lai tiên cảnh, mà không phải nơi nào cũng có được…”.
Chuồng chim bồ câu, giữa hồ nước sinh thái của Sơn Trà Tịnh Viên.
Vun đắp một Sơn Trà Tịnh Viên cho mai sau
Thầy Tường cho biết, tre trúc có rất nhiều loài, tập trung nhiều nhất là ở vùng Tây Bắc, mỗi loài có một hình dáng, đặc điểm khác nhau, từ lá, thân đến rễ cây mà chỉ có những nhà chuyên môn mới có thể phân biệt được. Mặc dù vậy, nhưng đặc tính của mỗi loài tre trúc khá dễ trồng, không cần chăm sóc tỷ mỷ như những loài cây khác, chỉ cần có hai yếu tố là khí hậu và thổ nhưỡng tốt là được. Nơi đây hội đủ hai yếu tố, lại giao hòa cả hai khí hậu nên rất thích hợp trồng tre trúc cả miền Bắc lẫn miền Nam.
Cũng theo thầy Tường, hiện cả nước có từ 250 – 300 loài tre trúc khác nhau, ở Sơn Trà Tịnh Viên có 108 loài với 80 loài đã được Viện khoa học Lâm nghiệp Việt Nam định danh.
"Chừng nào còn sống, tôi vẫn sẽ tiếp tục tìm những loài tre trúc quý hiếm về bảo tồn tại khu vườn này, để thế hệ mai sau biết đến loài cây luôn trường tồn với thời gian, mang khí phách của người Việt Nam", thầy Tường chia sẻ.
Nói về Sơn Trà Tịnh Viên, Thượng tọa Thích Huệ Vinh, Trưởng Ban Văn hóa GHPGVN TP Đà Nẵng, Trụ trì chùa Quán Thế Âm (Non Nước – Ngũ Hành Sơn) chia sẻ: “Đại đức Thích Thế Tường đã có những nỗ lực đáng khâm phục trong việc sưu tập, nhân giống và bảo tồn 108 loài tre trúc Việt trong khu Sơn Trà Tịnh Viên. Trong hơn 10 năm qua, thời gian đầu thầy gặp rất nhiều khó khăn, không nơi lưu trú, thiếu điều kiện sinh hoạt song thầy đã khắc phục vượt qua. Đó là một hạnh nguyên đáng trân trọng của người tu sĩ. Bên cạnh đó thầy còn thường xuyên đọc sách nghiên cứu, cũng như tìm hiểu về cách chăm sóc, kỹ thuật trồng các loài tre trúc. Quả là một con người tâm huyết với tre trúc Việt. Chắc chắn khu vườn tre trúc của thầy Tường sẽ được thầy bảo tồn, nhân giống, chăm sóc làm phong phú cho loài cây mà từ ngàn đời nay đã thân thiện với môi trường, với con người Việt Nam".
Hình ảnh, cảnh quan tre trúc Việt trong khu vườn Sơn Trà Tịnh Viên.