Lộ sai phạm trong những dự án BT nghìn tỷ ở Hà Nội

Vừa qua, TTCP đã ban hành kết luận thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật trong việc thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao), BOT (xây dựng – kinh doanh- chuyển giao) trong lĩnh vực giao thông, môi trường thuộc địa bàn TP.Hà Nội.

Vi phạm 4 vấn đề

Theo TTCP, việc triển khai, thực hiện đầu tư theo các hình thức hợp đồng BT, BOT cơ bản phù hợp, có thể khai thác được nguồn lực, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tham gia, đẩy nhanh quá trình đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng của thủ đô.

Tuy nhiên, việc thực hiện đầu tư theo hình thức hợp đồng BT trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn TP.Hà Nội còn nhiều khuyết điểm, vi phạm.

Trong kết luận thanh tra, UBND TP.Hà Nội để xảy ra những khuyết điểm, tồn tại chủ yếu ở 4 vấn đề sau:

Thực hiện quy định lập, phê duyệt, công bố danh mục dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT, BOT; lựa chọn nhà đầu tư, thẩm định, đánh giá năng lực đối với nhà đầu tư; thẩm định, phê duyệt một số nội dung đầu tư, tổng mức đầu tư, dự toán của một số dự án BT; giám sát thực hiện hợp đồng.

Về việc thực hiện quy định lập, phê duyệt, công bố danh mục dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT, BOT, UBND TP.Hà Nội chưa thực hiện đúng quy định trong giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2012 gây ảnh hưởng đến việc lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện chủ trương đầu tư, làm giảm hiệu quả đầu tư.

Kết quả thanh tra, dự án đường Lê Văn Lương kéo dài xảy ra nhiều sai phạm, hàng loạt những phát sinh khi thi công chưa được xác nhận nên không đủ điều kiện quyết toán 

Cụ thể, UBND TP.Hà Nội chưa tuân thủ quy định tại Điều 7, Điều 8 Nghị định số 78/2007/NĐ-CP về việc lập, phê duyệt công bố danh mục dự án đầu tư.

Việc không tuân thủ này dẫn đến các thông tin cần thiết về chủ trương đầu tư, các dự án, lĩnh vực kêu gọi đầu tư không được công bố rộng rãi để kêu gọi đa dạng các thành phần kinh tế tham gia, hạn chế số lượng các nhà đầu tư tiềm năng có thể tham gia vào dự án.

Điều này cũng làm giảm tính minh bạch và cạnh tranh công bằng.

Theo TTCP, đến thời điểm thanh tra, trong 15 dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT thuộc lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn, chỉ có 1 dự án được lựa chọn nhà đầu tư thông qua hình thức đấu thầu có sơ tuyển. 14 dự án còn lại, việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện thông qua hình thức chỉ định thầu.

Về lựa chọn nhà đầu tư, thẩm định, đánh giá năng lực đối với nhà đầu tư, UBND TP.Hà Nội không thực hiện đúng quy trình.

Việc lựa chọn, thẩm định, đánh giá năng lực đối với một số nhà đầu tư không chính xác, thiếu chặt chẽ; lựa chọn ký hợp đồng để thực hiện dự án đối với một số nhà đầu tư không đảm bảo năng lực theo quy định.

Đáng chú ý, qua thanh tra, các dự án được kiểm tra khi trình xin chủ trương lựa chọn nhà đầu tư bằng hình thức chỉ định thầu đều có chung lý do cơ bản là do tính cấp bách, cấp thiết.

“Tuy nhiên, UBND TP.Hà Nội không thực hiện đúng quy trình, quy định và không có tài liệu chứng minh, làm rõ thực trạng, mức độ chính xác của việc cấp bách, cấp thiết khi chỉ định nhà đầu tư thực hiện các dự án” – kết luận nêu rõ.

Kết luận thanh tra của TTCP cũng chỉ rõ, một số nhà đầu tư tại thời điểm được thẩm định, đánh giá và lựa chọn để thực hiện dự án trong khi năng lực về tài chính hạn chế, không đảm bảo năng lực như Công ty CP Tasco đối với Dự án đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương; Công ty Bitexco đối với Dự án đường bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An.

Dự án đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương chậm tiến độ theo hợp đồng BT đã ký, nhà đầu tư không đáp ứng được nhu cầu cần thiết của dự án. (Ảnh: Lê Hiếu/Zing.vn)

Bên cạnh đó, hầu hết các dự án đều bị chậm tiến độ so với yêu cầu, một phần do nguyên nhân năng lực về huy động vốn, bố trí vốn chủ sở hữu tham gia vào dự án của nhà đầu tư yếu kém, không đảm bảo theo tiến độ giải ngân cam kết.

Ví dụ như Dự án đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương, dự án đường trục phía Nam tỉnh Hà Tây cũ, dự án đường bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An.

Về thẩm định, phê duyệt một số nội dung đầu tư, tổng mức đầu tư, dự toán của một số dự án BT, UBND TP.Hà Nội và các cơ quan trực thuộc thẩm định, phê duyệt chưa chính xác, chưa đúng chế độ quy định làm sai tăng tổng vốn đầu tư dự án, ảnh hưởng đến việc tính toán, sắp xếp các phương án giao đất đối ứng để xác định tiền sử dụng đất.

Cuối cùng, trong việc giám sát thực hiện hợp đồng của UBND TP.Hà Nội và các cơ quan có liên quan còn chưa chặt chẽ.

TTCP chỉ rõ, hầu hết các dự án đều chậm tiến độ, kéo dài thời gian thực hiện, phải gia hạn hợp đồng làm phát sinh tăng chi phí đầu tư và không hoàn thành đúng tiến độ để đảm bảo phục vụ các mục tiêu cấp bách, kịp thời như chủ trương đề ra ban đầu.

Kiến nghị xử lý lãnh đạo có liên quan

Căn cứ vào kết quả thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các vấn đề:

Về chính sách, các bộ ngành có liên quan nghiên cứu, tham mưu, ban hành các văn bản quy định rõ về cơ chế quản lý, giám sát việc thực hiện các dự án đối ứng dự án BT.

Việc giám sát thực hiện hợp đồng của UBND TP.Hà Nội và các cơ quan có liên quantrong dự án nhà máy nước Yên Sở có nhiều hạn chế dẫn đến những sai phạm trong dự án BT này.

Về xử lý hành chính, kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND TP.Hà Nội thực hiện việc xử lý trách nhiệm lãnh đạo UBND TP.Hà Nội có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm trong việc quyết định lựa chọn nhà đầu tư, thực hiện quy trình chỉ định nhà đầu tư.

Cùng với đó, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xử lý trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc chậm cấp giấy chứng nhận đầu tư cho dự án đường Hà Nội - Hưng Yên.

TTCP cũng kiến nghị Chủ tịch UBND TP.Hà Nội xử lý trách nhiệm đối với các sở, ban, ngành chức năng, các cơ quan quản lý hợp đồng BT và các tổ chức, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm; xử phạt vi phạm hành chính đối với các công ty có sai phạm trong lĩnh vực đầu tư xây dựng dự án BT, dự án đối ứng.

Bên cạnh đó, TTCP kiến nghị thẩm định lại chi phí, giảm trừ quyết toán các hạng mục trong 7 dự án BT nghìn tỉ tại Hà Nội để có một kết quả chính xác nhất.