Theo cáo trạng, 10 bị can nguyên là Bí thư Đảng ủy, phó bí thư Đảng ủy, chủ tịch UBND, cán bộ địa chính… xã Đồng Tâm gồm: Nguyễn Tiến Triển, Nguyễn Văn Sơn, Nguyễn Xuân Trường, Lê Đình Thuần, Lê Văn Đức, Bùi Văn Dũng, Bùi Văn Hồng, Nguyễn Văn Minh, Nguyễn Văn Khang và Nguyễn Văn Bột đã phạm vào tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
4 bị can Phạm Hữu Sách, Đinh Văn Dũng, Bạch Văn Đông và Trần Trung Tấn đã phạm vào tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Cụ thể, trong thời gian từ năm 2002 đến năm 2013, các bị can trên đã để xảy ra 4 sai phạm chính nghiêm trọng.
Cấp bán đất trái thẩm quyền gần 2 nghìn m2 đất
Đầu tiên, cáo trạng cho biết, các cán bộ xã Đồng Tâm đã để xảy ra sai phạm trong việc cấp bán đất trái thẩm quyền cho 9 hộ dân với diện tích 1.652,5m2, thu vụ lợi về ngân sách xã số tiền 21 triệu đồng, để ngoài ngân sách xã số tiền 15 triệu đồng.
Đối với Nguyễn Văn Bột – nguyên chủ tịch UBND xã Đồng Tâm và Nguyễn Xuân Trường – nguyên cán bộ Địa chính xã đã cấp, bán đất trái thẩm quyền cho 2 hộ khu Quán Thá với diện tích là 560m2, thu số tiền 7 triệu 500 nghìn đồng.
Trong số tiền 7 triệu 500 nghìn, 5 triệu được đưa vào ngân sách xã sử dụng chi thường xuyên tại UBND xã. Còn lại 2 triệu 500 nghìn, Trường khai đã mua cửa cho xóm 9.
Theo cáo trạng của VKS, các cán bộ nguyên là Bí thư, Chủ tịch, cán bộ địa chính... xã Đồng Tâm đã cấp bán đất trái thẩm quyền gần 2 nghìn m2 đất.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Tài – Trưởng xóm 9, thôn Đồng Mít khai không được Trường bàn giao cửa.
Đối với Nguyễn Văn Sơn – nguyên chủ tịch UBND xã Đồng Tâm cùng với Trường, hai người này đã cấp, giao đất trái thẩm quyền cho 4 hộ dân với diện tích 723m2, thu vụ lợi số tiền 28 triệu 500 nghìn đồng, bỏ ngoài ngân sách xã 15 triệu đồng.
Với Nguyễn Tiến Triển – nguyên là Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tâm, theo cáo trạng, Triển đã cùng Sơn và Trường tự ý cấp, giao 3 suất đất với diện tích 509,5m2 cho 3 cá nhân mà không phải nộp tiền sử dụng đất.
Cấp, giao đất không đúng đối tượng
Cáo trạng nêu rõ, các bị can đã sai phạm trong việc thực hiện Quyết định cấp đất giãn dân số 868 ngày 15.11.1996 của UBND tỉnh Hà Tây (cũ), giao đất không đúng đối tượng và tổ chức đấu thầu trái quy định và hợp thức theo Quyết định số 883, ngày 31.12.2003 của UBND huyện Mỹ Đức.
Cụ thể, UBND xã Đồng Tâm đã lập tờ trình, hồ sơ, danh sách trình UBND tỉnh Hà Tây (cũ) xin thu hồi diện tích 3.225m2, đất ao 1.500m2 do UBND xã Đồng Tâm quản lý để giao cho 49 hộ dân xã Đồng Tâm làm nhà ở.
Căn cứ hồ sơ, tờ trình, danh sách xét duyệt của UBND xã Đồng Tâm, ngày 15.11.1996, UBND tỉnh Hà Tây (cũ) ra Quyết định 868 thu hồi diện tích 5.425m2 đất thuộc xã Đồng Tâm quản lý để giao cho 49 hộ dân làm nhà ở.
Sau khi có quyết định này, UBND xã Đồng Tâm do ông Nguyễn Văn Bột làm chủ tịch và Nguyễn Xuân Trường là cán bộ địa chính đã trực tiếp giao đất cho 39/49 hộ với diện tích 4.095m2.
Còn lại khoảng 1.300m2, UBND xã Đồng Tâm không thực hiện việc giao đất cho 10 hộ theo danh sách đã trình UBND tỉnh Hà Tây phê duyệt.
Đến năm 2002, Nguyễn Văn Sơn được bổ nhiệm làm chủ tịch UBND xã, Nguyễn Xuân Trường đã báo cáo với Sơn về diện tích đất chưa giao cho các hộ dân. Sau đó, Sơn cùng Triển, Trường hội ý và thống nhất số diện tích đất còn lại của Quyết định 868 không giao cho các hộ theo danh sách đã trình mà cấp, giao cho 10 cán bộ chủ chốt của UBND xã có nhiều năm công tác.
Đối với những người có nhu cầu về đất ở này sẽ được cấp 1 suất đất với mức thu tiền là 100.000 đồng/m2 (theo danh sách dự kiến).
10 cán bộ xã Đồng Tâm mặc dù không phải là đối tượng được giao đất theo Quyết định 868 của UBND huyện Mỹ Đức nhưng vẫn cùng nhau "ỉm" đi 10 thửa đất với tổng diện tích hơn 1.000 mét vuông để chia nhau với giá 100.000/m2.
Năm 2003, khi đo bản đồ đất thổ cư toàn xã, 10 cán bộ được chia đất thể hiện trên bản đồ đất thổ cư gồm:
Nguyễn Tiến Triển – Bí thư Đảng ủy xã được giao 158m2;
Nguyễn Văn Sơn – Chủ tịch UBND xã, đứng tên em là Nguyễn Thị Mai, được giao 158m2;
Nguyễn Văn Đức – Phó Chủ tịch HĐND được giao diện tích 138m2;
Lê Đình Thuần – Phó Chủ tịch UBND xã, đứng tên em họ là Lê Đình Toàn, được giao 99m2;
Lê Đình Tuyển – Phó Bí thư Đảng ủy xã được giao diện tích 99m2;
Nguyễn Xuân Trường – Cán bộ Địa chính xã, đứng tên con là Nguyễn Chí Dũng, được giao diện tích 138m2;
Nguyễn Văn Khang – Kế toán ngân sách xã đứng tên em trai là Nguyễn Văn Vũ, được giao diện tích 99m2;
Bùi Văn Dũng - Ủy viên ủy ban được giao diện tích 138m2;
Nguyễn Văn Minh – Trưởng Công an xã được giao diện tích 197m2;
Bùi Văn Hồng – Xã đội trưởng được giao diện tích 99m2.
Tổng diện tích đất chia cho 10 cán bộ xã theo bản đồ đất thổ cư năm 2003 là 1.323m2. Đến năm 2008, để hợp thức việc giao đất trên, Trường đã đề nghị với Sơn cho làm biên bản hội nghị Đảng ủy, HĐND, UBND xã thống nhất việc chia đất cho 10 cán bộ xã và yêu cầu các bên kí vào biên bản.
Tại bản đồ đất thổ cư năm 2009, tổng diện tích của 10 cán bộ này có thay đổi, giảm xuống 1.208m2.
Đấu thầu trái phép
Theo cáo trạng, căn cứ kế hoạch sử dụng đất năm 2003 của UBND xã Đồng Tâm, Đảng ủy, HĐND, UBND xã đã họp và thống nhất lập tờ trình xin cấp đất giãn dân cho các hộ ở 4 khu vực bao gồm: khu Ao Cáu, Bãi Ao, Rặng Chúc, Đầu Bút.
Lấy lý do thiếu kinh phí, UBND xã Đồng Tâm thống nhất để lại một số diện tích ở những vị trí thuận lợi (giáp đường giao thông) cho các hộ dân đấu giá đất.
Mức đấu giá từ 500.000 đến 650.000đ/m2, còn lại một số khu vực không thuận lợi về đường giao thông sẽ tổ chức xét cấp đất giãn dân cho các hộ có đủ tiêu chuẩn nhưng thu tiền theo mức giá là từ 7 triệu đến 13 triệu do UBND xã quy định.
Ngày 19, 20.10.2003, UBND xã Đồng Tâm tổ chức đấu thầu và xét cấp đất giãn dân. Kết quả có 63 hộ dân trúng thầu tại các khu trên, với các diện tích 90 và 100m2.
Hợp thức hồ sơ đề nghị cấp giấy CNQSDĐ
Từ năm 2011 đến năm 2013, một số hộ dân đã được UBND xã Đồng Tâm cấp, bán đất trái thẩm quyền, giao đất sai đối tượng, đất thuê thầu và tự lấn chiếm làm đơn đề nghị UBND xã lập hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ).
Cáo trạng nêu rõ, Nguyễn Xuân Trường biết rõ về nguồn gốc đất của các hộ nhưng khi xác lập hồ sơ xin cấp giấy CNQSDĐ, Trường trực tiếp viết nội dung thể hiện nguồn gốc đất xin cấp giấy CNQSDĐ của các hộ dân được cấp trước ngày 15.10.1993 và ký xác nhận hồ sơ đủ điều kiện, không có tranh chấp, khiếu kiện và trình Lê Đình Thuần xác nhận hồ sơ.
UBND xã Đồng Tâm đã trình hồ sơ lên UBND huyện Mỹ Đức để đề nghị cấp giấy CNQSDĐ cho 12 hộ với tổng diện tích gần 2.000m2.
Tại cơ quan điều tra, Nguyễn Xuân Trường, Lê Đình Thuần đã thừa nhận
hành vi phạm tội liên quan đến sai phạm trong việc hợp thức
hồ sơ đề nghị cấp giấy CNQSDĐ.
Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Đinh Văn Dũng – nguyên Giám đốc Văn phòng đăng ký đất đai, Bạch Văn Đông – nguyên Phó giám đốc Văn phòng đăng ký đất đai giao cho Trần Trung Tấn và Đinh Như Hải thẩm định.
Mặc dù trong hồ sơ không có các giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền cấp chứng minh nguồn gốc đất sử dụng trước năm 1993, không có giấy tờ hợp pháp về chuyển nhượng, cho tặng; 6 hồ sơ không có sơ đồ thửa đất xin cấp giấy CNQSDĐ… và không đúng theo quy định của Bộ Tài nguyên và môi trường nhưng Tấn, Hải, Dũng, Đông vẫn xác nhận hồ sơ đủ điều kiện cấp giấy CNQSDĐ.
Do tin tưởng hồ sơ đã được xác nhận, Phạm Hữu Sách – Trưởng phòng Tài nguyên và môi trường huyện không thẩm định lại hồ sơ có đủ điều kiện hay không và ký tờ trình UBND huyện Mỹ Đức ra quyết định cấp giấy CNQSDĐ cho 12 hộ không đúng nguồn gốc đất.
Nguyễn Xuân Trường, Lê Đình Thuần đã thừa nhận hành vi phạm tội tại cơ quan điều tra.