Tinh luyện dầu ăn bằng... xút công nghiệp

Sau 7 tháng nhập vai người buôn dầu, PV có đủ chứng cứ về một công nghệ tinh luyện dầu dừa thành dầu không mùi, dầu cải bằng hóa chất tẩy rửa độc hại.

Lần theo dấu vết

Đã nhiều năm nay, trên thị trường xuất hiện 2 loại dầu được một số nhà hàng, cơ sở chiên chả cá, đậu hũ, bánh tiêu, bánh rán ưa chuộng. Hai loại dầu này có tên rất kêu là “dầu không mùi” và “dầu cải”.

Theo thông tin từ một cơ sở làm đậu hũ ở P.Tam Bình (Q.Thủ Đức, TP.HCM, nơi chuyên mua dầu không mùi để chiên đậu hũ) cho biết: “Mua dầu không mùi chiên sướng lắm, dùng được nhiều lần mà dầu không bị đổi màu và đậu chiên xong cũng không bị đen”, tôi âm thầm bám theo lái buôn chuyên đi giao lẻ loại dầu này cho những cơ sở làm đậu hũ và một số chợ ở khu vực Thủ Đức.

Hai lọ thử dầu mỗi khi có khách đến chào hàng

Một buổi sáng, lần theo đường đi của một lái buôn tới đường Huỳnh Mẫn Đạt (Q.5), tôi bắt gặp chiếc xe tải  bỏ xuống 8 can dầu cho lái buôn này. Khi xe tải chuyển bánh, tôi bám theo. Ra tới đại lộ Đông Tây, chiếc xe này chạy một mạch về một cơ sở tinh luyện dầu nằm ở Q.Bình Tân.

Tiếp tục đeo bám ở đây nhiều ngày, tôi phát hiện cơ sở này hằng ngày có từ 2 đến 4 chuyến ô tô tải vận chuyển hàng trăm can dầu đi giao sỉ ở một số đại lý kinh doanh dầu thực vật ở các quận 5, 6, 11... Ngoài ra, hằng ngày, từ cơ sở này còn có một xe gắn máy chuyên vận chuyển dầu cho những quán cơm, nhà hàng nằm ở khu vực quận Bình Tân và Tân Phú.

Trong khi đó, ngược lại hằng ngày có nhiều xe bồn, xe tải, xe máy vận chuyển những can chứa một loại nước đen sì như nước cống vào giao cho cơ sở này. Những chiếc xe chở dầu đen vào giao cho cơ sở, còn khi vận chuyển dầu đi giao sỉ thì lại vàng ươm, trông rất bắt mắt khiến tôi nghi ngờ có thể đây là một cơ sở tinh luyện dầu đen thành dầu không mùi.

Trong vai một lái buôn dầu đen, một ngày giữa tháng 2.2011, tôi cầm bịch dầu đen bước vào cơ sở này chào hàng. Một ông chủ người Hoa khoảng 60 tuổi mặc quần đùi ngước cặp mắt kính cận nói: “Dầu dừa thì mua, dầu cọ giá rẻ cũng không mua”. Biết cơ sở này chỉ mua dầu dừa thô, đen để tinh luyện, tôi tìm đến một đơn vị quen mới mua thanh lý 13 tấn dầu dừa thô kém chất lượng và năn nỉ xin tìm mối bán giùm.

Được chủ đơn vị đồng ý, ngày hôm sau, tôi cầm bịch dầu dừa thum thủm đến chào hàng. Biết tôi có 13 tấn dầu dừa, ông chủ lấy dầu mẫu của tôi đưa lên mũi ngửi. “Thử xong mới báo giá được”, ông chủ cho biết. Tiếp đến, ông đổ bịch dầu mẫu của tôi vào một lọ thủy tinh, rồi ông ta lấy muỗng múc một ít thứ bột màu trắng bỏ vào lọ thủy tinh, tự nhiên lọ thủy tinh nóng ran, sủi bọt.

Khoảng 1 tiếng sau ở lọ thử dầu này xuất hiện cột chất lỏng với hai màu khác nhau: màu trắng và màu vàng. “Dầu này không ngon, ở đây chỉ mua với giá 27 (27 ngàn đồng/kg - PV) nếu không bán thì mang đi chỗ khác”, ông ta kết luận. Ngày hôm sau, trong vai phụ xe, tôi ngồi trên 2 chuyến xe vận chuyển 10 tấn dầu tiến vào cơ sở trên.

Tinh luyện bằng xút công nghiệp

Kế hoạch thâm nhập thành công. Từ đó, cứ vài ngày PV lại trong vai lái dầu ghé chào hàng cho ông chủ. Sau 2 tháng mang mẫu dầu đi chào hàng, tôi mới biết ở cơ sở này có 7 công nhân làm việc suốt 6 ngày/tuần và được phân công công việc rất cụ thể: 1 công nhân đứng máy quậy dầu, 1 pha hóa chất, 1 chuyên vận hành nấu và hút mùi, 4 công nhân đi giao dầu hằng ngày bằng ô tô và xe gắn máy.

Bên trong cơ sở sản xuất dầu ăn này quá bẩn và tồi tàn, nhất là khu vực quậy dầu. Ở đây, các vật dụng bằng sắt thì gỉ sét, thùng phuy, can nhựa đựng dầu bám từng lớp cáu bẩn đen sì, nhơm nhớp dầu. Nền xưởng bằng xi măng lúc nào dầu, nước cũng ướt nhẹp. Nơi chứa dầu gần giống một hố ga, dầu đen sì lúc nào cũng đầy đến miệng.

Các loại mùi tổng hợp từ dầu dừa, hóa chất... khiến ai vào lần đầu đều không thể chịu nổi. Đã vậy, hố đựng dầu được chôn sâu dưới đất nhưng không có nắp đậy.

“Sau thời gian nghỉ Tết Nguyên đán em đến giao hàng. Ở hố đựng dầu này có hai con chuột chết từ bao giờ đang trong giai đoạn phân hủy. Trước khi đổ hàng của em vào hố, công nhân của cơ sở mới vớt bỏ chuột chết vào thùng rác”, một đại lý giao dầu nguyên liệu kể.

Mặc dù tôi đã là khách giao dầu quen thuộc, nhưng mỗi lần mon men vào khu vực tinh luyện là ông chủ la lớn: “Ai cho phép mà vào, ra ngay”. Còn công nhân thì hỏi thế nào cũng không chịu hé lộ thông tin về quy trình tinh luyện.

“Tụi tôi làm công cho ông chủ hàng chục năm rồi, ông cấm trả lời bất kỳ ai hỏi về quy trình tinh luyện dầu vì đó là bí quyết gia truyền”, một công nhân tên T. ghé tai tôi, vừa nói vừa đưa tay chỉ 2 máy ghi hình đen ngòm của cơ sở đang đảo qua đảo lại.

Cơ sở rất cảnh giác, công nhân cũng được huấn luyện để đối phó. Dù còn mơ hồ, tôi vẫn quyết tìm cho ra bí quyết tinh luyện dầu. Chi tiết làm tôi thắc mắc nhất là khi tôi đến chào hàng, ông chủ có cho một thứ bột gì màu trắng vào lọ thử. Khi thứ bột này được hòa tan với dầu, lập tức cả lọ thử dầu nóng như hòn than.

Trong khi đó thì cạnh hố đựng dầu nguyên liệu, cơ sở chất hàng đống bao đựng một loại bột màu trắng (bên ngoài ghi toàn chữ nước ngoài), mỗi ngày một vơi dần. Bí mật chụp hình những bao này, tôi mang đến một công ty chuyên ngành hóa chất mới bật ngửa vì họ cho biết: “Đây là hóa chất NaOH dùng để tẩy rửa, làm xà bông và xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường”.

Mua dầu dừa đen trôi nổi