Giảm nghèo: Từ cho không chuyển sang hỗ trợ có điều kiện

Giảm tỷ lệ hộ nghèo

Thống kê của Bộ LĐTBXH, đến nay cả nước còn hơn 1,9 triệu hộ nghèo đa chiều (chiếm 8,23% tổng số hộ), hơn 1,3 triệu hộ  cận nghèo (chiếm 5,41%).

Trong 6 tháng đầu năm 2017, Ngân hàng Chính sách xã hội đã  cho hơn 1.000 lượt hộ nghèo vay vốn, với hơn 31.000 tỷ đồng. Các địa phương đã cấp phát 13 triệu thẻ bảo hiểm y tế cho hộ nghèo, với số tiền hơn 9 tỷ đồng. Trên 1 triệu lượt học sinh nghèo được miễn giảm học phí và khoảng 1,6 triệu hộ nghèo, hộ chính sách xã hội được hỗ trợ tiền điện với kinh phí khoảng 470 tỷ đồng.

Bà Chu Thị Hạnh – Phó Chánh Văn phòng quốc gia giảm nghèo (Bộ LĐTBXH) cho biết, nhiều chương trình giảm nghèo bền vững đạt hiệu quả cao như: Hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng trên địa bàn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn, ven biển và hải đảo; chương trình hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hoá sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo; tăng cường xuất khẩu lao động cho lao động thuộc các địa bàn 30a.

Gia đình anh Triệu Văn Liều - một trong ít hộ mới thoát nghèo của xã Đồng Sơn (Tân Sơn, Phú Thọ).   Ảnh : T.L

“Ngoài việc đa dạng sinh kế, tạo việc làm tăng thu nhập thì hoạt động giảm nghèo trong 6 tháng đầu năm từ phía địa phương cũng đã chú trọng thực hiện chương trình truyền thông, giảm nghèo về thông tin nhằm hướng tới hoạt động giảm nghèo đa chiều. Hiện ngân sách trung ương đã bố trí hơn 60 tỷ đồng để thực hiện chương trình truyền thông và giảm nghèo về thông tin cho người dân” – bà Hạnh chia sẻ.

Bà Hạnh cho biết, mục tiêu dự kiến đến cuối 2017, tỷ lệ hộ nghèo bình quân cả nước giảm còn khoảng 6,9% (giảm 1,33% so với cuối 2016), trong đó bình quân tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm còn dưới 40% (giảm khoảng 5% so với cuối 2016); bình quân tỷ lệ hộ nghèo ở các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo, các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu vùng dân tộc và miền núi giảm khoảng 3-4% so với cuối năm 2016.

Hỗ trợ “có điều kiện”

Mặc dù hoạt động giảm nghèo từ phía các địa phương đã được triển khai tích cực nhưng nhiều nơi vẫn gặp khó khăn. Ông Phùng Thanh Chang – Chủ tịch xã Đồng Sơn (huyện Tân Sơn, Phú Thọ) cho biết, dù rất nỗ lực trong việc giảm nghèo đa chiều nhưng tỷ lệ hộ nghèo ở địa phương vẫn còn rất cao. Cuối năm 2016, tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn đa chiều ở Đồng Sơn vẫn còn tới 72%. Thu nhập bình quân đầu người thấp và tăng chậm, chỉ đạt 78,9% so với thu nhập chung của huyện là 17,1 triệu đồng/người/năm.

Ông Chang cho biết, chuyển đổi từ giảm nghèo đơn chiều sang đa chiều, địa phương gặp khá nhiều vấn đề. Đầu tiên phải kể đến nhận thức của người dân còn hạn chế, sau đó là nguồn lực kinh tế khó khăn. Trước đây, việc giảm nghèo đơn chiều chỉ cần giải quyết một vấn đề về thu nhập, giờ cùng lúc phải giảm nghèo ở nhiều mặt. “Là địa bàn miền núi nên các vấn đề chăm sóc y tế, giáo dục, thông tin, nhà ở, nước sạch của người dân trong xã đều rất khó khăn. Muốn giải quyết vấn đề này không thể làm ngày một ngày hai mà cần có thời gian và nguồn lực” – ông Chang nói.

Ông Chang cũng cho biết phần lớn hộ nghèo thuộc nhóm đối tượng bảo trợ xã hội ở địa phương như già cả, cô đơn, bệnh tật... không lao động được nên không có cơ hội thay đổi, nâng cao thu nhập để thoát nghèo. Hộ nghèo thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản chưa được thụ hưởng các chế độ chính sách như với hộ nghèo về thu nhập.

Để tháo gỡ những khó khăn trong công tác giảm nghèo đa chiều từ phía địa phương, ông Ngô Trường Thi - Vụ trưởng, Chánh Văn phòng quốc gia về giảm nghèo cho biết, trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 sẽ đặc biệt chú trọng tới những đại bàn khó khăn như vùng sâu, vùng xa, miền núi. Ngoài ra cũng thực hiện tích hợp các chương trình, dự án trước đây như Chương trình 30a, 135, xuất khẩu lao động vào với nhau. “Mục tiêu là thực hiện giảm nghèo đa chiều, lấy chỉ tiêu thu nhập là chính, bên cạnh đó cũng xác định mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản về y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin, gắn với thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới và 21 chương trình có mục tiêu khác để triển khai có hiệu quả hơn” – ông Thi nói.

 Ngoài ra, chương trình cũng chuyển mạnh từ việc cấp phát, cho không sang hỗ trợ có điều kiện để nâng cao ý thức, trách nhiệm của người nghèo. Nhà nước chỉ hỗ trợ những gì người dân không làm được. Nhà nước cũng không làm thay mà chỉ ban hành cơ chế hướng dẫn thực hiện.

“Thực hiện tăng cường trao quyền cho người dân, cộng đồng để phát huy sáng kiến, cách làm hay phù hợp đặc điểm địa bàn, đặc điểm nhóm dân cư... Ngoài nguồn lực từ ngân sách nhà nước, chương trình cũng chú trọng tới việc kêu gọi nguồn lực xã hội hoá để thực hiện các dự án, tiểu dự án của chương trình” – ông Thi nói.