Xét xử vụ VN Pharma: Hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra lại

Sau nhiều ngày nghị án, sáng nay (30.10) TAND Cấp cao tại TP.HCM đã tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm vụ án buôn lậu, làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan tổ chức xảy ra tại Công ty cổ phần VN Pharma. HĐXX thuộc TAND Cấp cao tại TP.HCM cho rằng vụ án còn nhiều vấn đề chưa được làm rõ nên cần thiết phải hủy bản án sơ thẩm, điều tra lại để đánh giá toàn diện vụ án. 

Phiên tòa sáng 30.10 tuyên hủy bản án sơ thẩm, trả hồ sơ để điều tra lại.

Tòa nhận định đây là vụ án phức tạp được xã hội quan tâm, mức độ nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hoạt động của ngành y tế. Trong quá trình giải quyết vụ án cho thấy tòa sơ thẩm xét xử các bị cáo theo tội Buôn lậu và tội Làm giả con dấu tài liệu của cơ quan tổ chức, chưa đánh giá được tính toàn diện của vụ án. Do đó dẫn đến mức án đưa ra chưa tương xứng với hành vi của các bị cáo. 

Việc cấp sơ thẩm xét xử bị cáo Nguyễn Minh Hùng, Võ Mạnh Cường cùng một số bị cáo về tội Buôn lậu là thiếu sót, bỏ lọt tội phạm. Đặc biệt, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế tắc trách, thiếu trách nhiệm trong việc xem xét hồ sơ nhập khẩu lô thuốc H-Capita của Công ty VN Pharma. Không chỉ loại thuốc này mà các bị cáo đã nhập về 7 loại thuốc trước đó.

Cục Quản lý dược, Bộ Y tế cũng thiếu sót khi truy xuất nguồn gốc thuốc, không phát hiện ra Công ty Astin Hong Kong đã hết hạn tại Việt Nam để VN Pharma thông qua công ty này nhập thuốc về...

Về việc giám định, tòa cho rằng việc giám định này chưa được khách quan, việc 3 chuyên gia trong hội đồng giám định không ký vào biên bản chưa được làm rõ.  

Do đó, tòa cho rằng việc kháng nghị của VKSND Cấp cao tại TP.HCM yêu cầu hủy toàn bộ bản án sơ thẩm là có căn cứ. Các cơ quan chức năng cần điều tra làm rõ trách nhiệm của các cán bộ liên quan trong việc cấp phép nhập lô thuốc H-Capita, cần phải trưng cầu giám định lại toàn bộ lô thuốc. Đặc biệt, cần làm rõ vì sao 3 chuyên gia không ký vào biên bản giám định thuốc. 

Về vật chứng, tòa yêu cầu làm rõ số tiền nâng khống 157 tỷ đồng sử dụng vào việc gì, chi cho ai? Việc chi hoa hồng 7,5 tỷ đồng như lời khai các bị cáo tại phiên tòa sơ thẩm là chi cho loại thuốc nào ngoài thuốc H-Capita, bởi số thuốc chữa ung thư này giá trị thấp hơn số tiền chi "hoa hồng". 

Các bị cáo tại phiên tòa phúc thẩm.

Trước đó, Viện trưởng VKSND Cấp cao tại TP.HCM đã có kháng nghị bản án sơ thẩm theo hướng hủy toàn bộ bản án sơ thẩm ngày 25.8.2017 của TAND TP.HCM để điều tra lại.

Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện VKS nêu trong vụ án này các bị cáo thỏa thuận nâng giá thuốc từ 18 USD lên 27 USD và sau đó là 75 USD, làm giả hồ sơ thuốc để nhập thuốc về bán ra thị trường là vi phạm đạo đức nghề nghiệp, xem thường sức khỏe người khác. Các bị cáo đã dùng thủ đoạn tinh vi sử dụng một loạt giấy tờ giả làm giấy chứng nhận giả, làm giả chữ ký, con dấu hợp pháp hóa lãnh sự tạo để tạo tính hợp pháp cho lô thuốc trị ung thư H-Capita. Tuy nhiên, cấp sơ thẩm có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm đối với Nguyễn Minh Hùng và Võ Mạnh Cường và một số bị cáo khác trong vụ án. 

Đại diện VKS nêu Quyết định số 5197/QĐ-BYT ngày 17.12.2014 của Bộ Y tế thành lập Hội đồng giám định lô hàng có nhãn mác thuốc H-Capita với thành phần Hội đồng giám định gồm 10 người nhưng lại do lãnh đạo Cục Quản lý dược làm Chủ tịch hội đồng. Đây là sự thiếu sót, sai phạm bởi Cục Quản lý dược đã tham gia tố tụng với tư cách là người phát hiện và tố giác tội phạm - tham gia tố tụng theo Điều 25, 26 Bộ luật Tố tụng hình sự. Sau đó, Cục này lại tham gia giám định tư pháp chính lô hàng mà mình cấp phép nhập khẩu là chưa đảm bảo tính khách quan.

Kết luận giám định lô thuốc nêu lô thuốc H-Capita không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người nhưng Bộ Y tế vẫn không cho rằng đây là thuốc giả, chỉ cho rằng thuốc kém chất lượng là thiếu căn cứ. Trong khi kết luận giám định có 10 chuyên gia giám định nhưng trong biên bản chỉ có 7 chuyên gia ký tên, 3 chuyên gia còn lại không ký cũng không có đánh giá đạt hay không đạt.

Đại diện VKS khẳng định cần phải trưng cầu giám định lại với thành phần Hội đồng giám định khác để đảm bảo tính khách quan và chính xác. Kết luận giám định là một trong những chứng cứ quan trọng làm cơ sở cho việc xác định tội danh đối với các bị cáo được chính xác, đúng pháp luật.

Đặc biệt theo VKS, trong vụ án này lô thuốc giả nhưng Cục Quản lý dược không phát hiện ra, Cục trưởng vẫn ký cho nhập khẩu lô thuốc là có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng. Việc làm tắc trách của Cục Quản lý dược và Bộ Y tế đã tạo điều kiện còn thực hiện khống 7 hồ sơ thuốc khác. 

Ngoài ra, VKS cho rằng, số tiền 7,5 tỷ đồng chi "hoa hồng" lớn hơn giá trị lô thuốc (5,3 tỷ đồng) cần được điều tra làm rõ vì sao có sự mâu thuẫn này. Số tiền này còn được chi "hoa hồng" cho các lô thuốc khác hay không?

Trong phần trả lời tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện Bộ Y tế khẳng định việc giám định lô thuốc H-Capita, truy xuất nguồn gốc lô thuốc, việc chỉ có 7/10 chữ ký của Hội đồng giám định, cấp giấy phép cho công ty "ma" Helix Canada... hoàn toàn đúng quy trình.  

Đáng chú ý chiều 23.10, TAND Cấp cao tại TP.HCM đã bất ngờ công bố lệnh bắt tạm giam ngay tại tòa đối với bị cáo Nguyễn Minh Hùng và Võ Mạnh Cường để phục vụ cho việc giải quyết vụ án. Thời hạn tạm giam đối với 2 bị cáo là 90 ngày. Tình huống bất ngờ này khiến bị cáo Nguyễn Minh Hùng bị sốc và ngất xỉu ngay khi nghe đọc lệnh bắt tạm giam. 

Đại diện VKS giải đáp lệnh bắt giam bị cáo Hùng và Cường của Phó Chánh án TAND Cấp cao tại TP.HCM ban hành là đúng. Hiện nay chưa có quy định cụ thể về việc HĐXX được bắt trong trường hợp nào, chánh án, phó chánh án được bắt trong trường hợp nào nên theo dựa theo các quy định nêu trên việc bắt tạm giam các bị cáo ngay tại tòa không trái quy định. Việc này dựa theo các quy định tại Điều 243 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành và Nghị quyết 05/2015 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao.