"Nhầm" tranh của Bùi Thanh Phương thành Bùi Xuân Phái

Triển lãm bộ tranh quý của nhà sưu tập Tira Vanichtheeranont (Thái Lan) khai mạc tại bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM từ ngày 7.10 và kéo dài sang tháng 11, giới thiệu tác phẩm của rất nhiều danh hoạ Việt Nam, trong đó có Bùi Xuân Phái. Đến ngày 12.10 thì một trong các tác phẩm “được ghép” cho Bùi Xuân Phái bị lộ diện là của Bùi Thanh Phương – con trai hoạ sĩ này!

Trong ngày khai mạc, khi đến gian dành riêng cho Bùi Xuân Phái, ai cũng trầm trồ vì tác phẩm Phố (sơn dầu trên vải, 55 x 72cm, vẽ đầu thập niên 1980) “quá đỉnh” và vui cho nhà sưu tập Tira đã mua được tác phẩm to, đẹp như thế.

Người xem bị choáng ngợp nên không kịp để ý chữ ký giống với Bùi Thanh Phương hơn là Bùi Xuân Phái. Nhưng rồi dư luận mạng và một nhà sưu tập đã lên tiếng với bảo tàng, khiến ông Tira và nơi trưng bày phải sửa tên tác giả thành Bùi Thanh Phương vào sáng 12.10!

Tác phẩm Phố của Bùi Thanh Phương đang trưng bày tại bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, vẽ rất giống bút pháp Bùi Xuân Phái, khiến người trong nghề cũng nhầm.

Tại sao có chuyện nhầm lẫn này, chắc không dễ giải thích, vì nếu biết rõ thì việc minh bạch xuất xứ nhiều tác phẩm của Bùi Xuân Phái lâu nay đã không là vấn đề khó xử. Nhưng nhìn lại câu chuyện thì có một số điều lạ lùng.

Thứ nhất, ông Tira mua tác phẩm này của ai (hình như là của một tham tán đại sứ người Ý), vậy tại sao hai ông này không phát hiện ra? Khi mua, thì mua với giá tranh Bùi Xuân Phái hay Bùi Thanh Phương?

Thứ hai, tại sao khi ông Tira đưa ra bảo tàng triển lãm, nhiều chuyên gia hàng đầu được mời cố vấn trực tiếp cũng không biết?

Thứ ba, dù phố cổ Hà Nội không thuộc độc quyền của Bùi Xuân Phái, nghĩa là ai thích vẽ cũng được, thậm chí vẽ theo phong cách của Bùi Xuân Phái vì ngưỡng mộ cũng chẳng sao, nhưng tại sao con lại vẽ quá giống bố? Thậm chí, bố ký tên là “Phái”, con ký tên “Phương”, nhưng hai chữ ký này nhìn kỹ mới thấy khác, nếu con trai mà cẩn thận thì chắc phải chọn lối vẽ và cách ký tên khác rồi!

Cũng xin nói thêm, lâu nay thiên hạ cứ đồn về tranh giả Bùi Xuân Phái này nọ nhưng rất ít khi có bằng chứng, vì đường dây làm giả quá khép kín và chuyên nghiệp. Vụ lùm xùm này chưa phải là bằng chứng cho việc giả thật, vì Bùi Thanh Phương đã xác nhận đây là tranh của mình, còn tại sao Tira nhầm thì anh không biết. Nhưng thực tế cho thấy, dù chữ ký có khác, nhưng cách vẽ quá giống đã làm cho rất đông người trong nghề nhẫm lẫn, chứ đừng nói người bình thường.

Nếu sự nhầm lẫn này mà in thành sách, đi qua các nhà đấu giá chuyên nghiệp thì càng rắc rối. Điều thiệt thòi lớn nhất từ chuyện này là uy danh của Bùi Xuân Phái và đẳng cấp nền hội hoạ tiếp tục bị hạ bệ, thứ đến là quyền lợi chính đáng của người mua tác phẩm bị xâm hại nghiêm trọng.