Xử vụ ông Đinh La Thăng: HĐXX có thể ít nhiều bị "ảnh hưởng tâm lý"

Thiếu tướng Nguyễn Mai Bộ. (Ảnh: Quốc hội)

Ngày mai TAND TP.Hà Nội sẽ tuyên án vụ ông Đinh La Thăng - nguyên Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và đồng phạm. Về diễn biến phiên tòa những ngày qua, PV Dân Việt có trao đổi với Thiếu tướng Nguyễn Mai Bộ -nguyên Phó Chánh án Tòa án Quân sự Trung ương, hiện là Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng An ninh của Quốc hội.

Hội đồng xét xử vụ án ông Đinh La Thăng. Ảnh: TTXVN

Là người từng là lãnh đạo ngành Tòa án, khi theo dõi phiên tòa xét xử ông Đinh La Thăng và đồng phạm, ông thấy có gì nổi bật thưa ông?

- Qua theo dõi, chúng tôi thấy, diễn biến phiên tòa theo đúng như quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Về hình thức, chỗ ngồi đã thể hiện trạng thái cân bằng giữa bên buộc tội (Viện kiểm sát) và bên gỡ tội (luật sư). Cụ thể họ ngồi đối diện với nhau, cùng ở mặt bằng, hình thức đó thể hiện sự bình đẳng.

Việc điều hành của HĐXX thấy chuyển biến rất rõ nét theo đúng tinh thần của cải cách tư pháp. Nếu như trước đây trong các vụ án hình sự, thường HĐXX đưa ra những câu hỏi với bị cáo dạng truy xét. Trong phiên tòa xử ông Đinh La Thăng và đồng phạm, HĐXX đặt câu hỏi để làm rõ các vấn đề đã có trong hồ sơ vụ án, đồng thời dành thời gian cho Viện kiểm sát, các luật sư tham gia xét hỏi làm rõ hơn các tình tiết liên quan.

HĐXX đã yêu cầu đại diện Viện kiểm sát giữ quyền công tố tại tòa tranh luận với bên bị buộc tội để làm rõ vấn đề. Có thể nói phiên tòa diễn ra đảm bảo nguyên lý của tranh tụng, đó là bên buộc tội và bên gỡ tội đều bình đẳng. HĐXX cũng thể hiện thái độ công tâm, khách quan trong quá trình điều hành phiên tòa.

Tất cả sự điều hành linh hoạt, tôn trọng lẫn nhau của HĐXX để làm rõ vấn đề, điều đó chứng tỏ một điều là kết quả diễn ra trong phiên tòa thế nào, khẳng định được đến đâu thì buộc tội đến đó, không phải buộc tội sẵn trong đầu.

Bị cáo Đinh La Thăng. Ảnh TTXVN

Chính vì thế nên việc nghị án đã phải kéo dài mới có thể đảm bảo ra bản án công tâm, khách quan, thưa ông?

- Đúng như vậy. Việc nghị án có rất nhiều vấn đề phải suy nghĩ, xác định bị cáo có tội hay không có tội. Nếu họ có tội thì căn cứ vào chứng lý nào, không phạm tội thì căn cứ vào chứng lý nào, vì sao lại thế? Sau đó còn phải viết bản án. Không phải trong đầu của người xét xử tuôn ra kiểu định sẵn mà có sự lập luận chặt chẽ.

Bản án của Tòa án sau khi tuyên còn bị Viện kiểm sát, luật sư và những người tham gia tố tụng giám sát. Nếu họ không đồng tình sẽ kháng cáo, kháng nghị bản án. Chính vì thế khi nghị án cần phải có thời gian đảm bảo, không phải như dư luận người dân không hiểu đã nói những vụ lớn việc HĐXX nghị án kéo dài là để xin ý kiến của cấp này, cấp kia.

Bản chất của việc nghị án không phải là như vậy. Đối với vụ án phức tạp, sau khi tranh luận xong cho tòa tuyên bố ngay anh A, anh B phạm tội này, tội kia và phạt bằng này năm tù thì đơn giản quá.

Với nhiều năm hoạt động của ngành Tòa án, bằng kinh nghiệm và sự từng trải ông có nghĩ những người xét xử vụ án ông Đinh La Thăng ít nhiều gặp áp lực?

- Tôi nghĩ áp lực về tâm lý là có. Phải nói một điều là ngoài chuyện quan hệ pháp luật còn chuyện tình người. Những bị cáo đứng trước tòa trước đó cũng là đồng chí với nhau chứ không phải kẻ thù của nhau. Nếu như những người ngồi ghế xét xử mà xử bị cáo phạm tội phản quốc là chuyện khác, còn xử tội phạm kinh tế, chức vụ, ít nhiều sẽ có suy nghĩ.

Rõ ràng trước đó không lâu người này, người kia còn là đồng chí, hôm nay lại xử người là đồng chí của mình, đặc biệt trong vụ án có người là từng là lãnh cấp cao, như vậy rõ ràng ít nhiều tác động đến tâm lý của người xét xử. Tuy nhiên, tôi tin HĐXX vụ án ông Đinh La Thăng sẽ luôn giữ được trái tim nóng và cái đầu lạnh.

Qua những câu nói của các bị cáo, rồi các diễn biến của phiên tòa được báo chí phản ánh, điều đó có tác động gì đến đội ngũ cán bộ, đặc biệt là những cán bộ lãnh đạo thưa ông?

- Phiên tòa xử này với thông tin được báo chí phản ánh kịp thời nên ý nghĩa của việc giáo dục chung rất rõ nét. Nó sẽ có tác động chung tới toàn xã hội, cả với người có chức vụ hay không có chức vụ. Đặc biệt vụ án xử ông Đinh La Thăng và đồng phạm liên quan đến chức vụ, những người đang có chức vụ có thể sẽ theo dõi để từ đó răn bản thân mình không để xảy ra tình trạng như vậy.

Qua xét xử vụ án này càng thể hiện thêm quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong cuộc chiến chống tham nhũng, tiêu cực. Khẳng định cuộc chiến này không có vùng cấm, dù người đó có giữ trọng trách cao nhưng khi phát hiện sai phạm vẫn bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Xin cảm ơn ông (!)