Phát canh thu tô ở Công ty Bò giống miền Trung

Nhọc nhằn “thuế thân”

Ông Nguyễn Văn Tin (thôn Xóm Mới, xã Ninh Tây, thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa), công nhân công ty hơn 20 năm, cho biết gia đình anh được thuê của công ty 2,9ha đất để trồng mía, trong đó có 1,6ha nằm trong tiêu chuẩn (tính theo bậc lương) giá 5 triệu đồng/ha/năm, số còn lại 8 triệu đồng/ha/năm.

Hiện anh được tính mức lương bậc 5, phải đóng cho công ty tất cả các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, phí công đoàn… tổng cộng hơn 19 triệu đồng/năm (năm 2012 đóng bằng 31,5% mức lương). Như vậy, hàng năm gia đình anh phải nộp cho công ty gần 38 triệu đồng để có được 2,9ha đất trồng mía. Những năm mía có giá, trừ mọi chi phí và các khoản phải nộp, bình quân anh lãi khoản 3-4 triệu đồng/tháng, coi như là lương. “Nhưng những năm như năm nay, giá mía sụt giảm hơn 100.000 đồng/kg, thời tiết thất thường, năng suất thấp, cầm chắc lỗ, lấy tiền đâu mà nộp cho công ty” – anh Tin nói.

Vợ chồng ông Nguyễn Văn Quỳnh đều là công nhân của công ty nhưng được chia miếng đất xấu nên nhiều năm làm ăn thua lỗ. Ông Quỳnh cho biết, đang nợ công ty gần 60 triệu đồng tiền thuê đất cùng các khoản bảo hiểm và phải chịu lãi 1,7%/tháng. Hiện nay, gần nửa số công nhân mắc nợ như gia đình anh nhưng không ai dám bỏ việc vì nhà cửa đang ở trên đất công ty. Ngoài ra, chẳng ai nỡ bỏ cái sổ hưu của mấy chục năm đóng tiền bảo hiểm… “Chúng tôi phải làm quần quật không đủ đóng các khoản “thuế thân”. Trong khi đó, công ty chỉ có 9 nhân viên hành chính, trừ vài ha nuôi bò, còn lại cho thuê đất thu về gần 2 tỷ đồng/năm mà năm nào cũng kêu lỗ. Gia đình tôi có 1.500 cổ phần mà suốt 7 năm nay chỉ chia cổ tức được 2 lần, vẻn vẹn 1,5 triệu đồng …”- một công nhân bức xúc.

Tiến thoái lưỡng nan

Ông Trần Duy Quang – Giám đốc công ty cho biết, công ty thành lập năm 1986, được thuê của Nhà nước 394,7ha đất, với giá 154 triệu đồng/năm. Đầu ra bò giống thu hẹp, nên công ty giao khoán 240ha đất thừa với mức 5 – 8 triệu đồng/ha, công nhân tự đóng các khoản bảo hiểm. Ông Quang cũng thừa nhận, thuế đất giao khoán khá cao, một số công nhân đang nợ tiền thuế đất và các khoản bảo hiểm trong nhiều năm. Công ty đã “ứng tiền” đóng đủ các khoản bảo hiểm cho công nhân nên họ phải chịu lãi suất cho các khoản nợ đó.

Cũng theo ông Quang, năm 2009, nhà đầu tư chiến lược là Công ty TNHH MTV Thương mại đầu tư Khánh Hòa đã trở thành cổ đông chi phối của công ty. Tuy nhiên, dự án “chiến lược” vỗ béo bò Úc bị “chết yểu” ngay sau khi đầu tư 8 tỷ đồng xây dựng hệ thống chuồng trại và khu giết tập trung.

Hiện nay, chuồng trại có quy mô nuôi 1.600 con bò chỉ dùng để nuôi 80 con bò giống gốc. Từ đầu năm 2012, công ty có chủ mới là Công ty CP Đường Ninh Hòa. Ông chủ mới này đang có kế hoạch biến vùng đất của công ty thành vùng sản xuất mía giống tập trung. Theo đó, công nhân sẽ quay lại thời kỳ lao động tập trung, được trả công lao động như giá thị trường. Toàn bộ nhà cửa của công nhân sẽ phải di dời, trả lại đất cho công ty.

Theo phản ảnh của công nhân, họ vô cùng hoang mang với phương án này vì hàng chục năm nay, họ đã được công ty cho phép dựng nhà ngay trên vùng đất họ được thuê khoán. Nay phải trả lại đất mà công ty không đền bù, chỉ hỗ trợ di dời thì rồi biết đi đâu, về đâu?

Mai Khuê