Độc đáo lễ Pơ Thi: Đưa linh hồn người chết về thế atâu

Tháng ba mùa nắng cháy, chúng tôi về làng Plei Ploi (thị trấn Ia Ly, huyện Chư Păh, Gia Lai), cách thành phố Pleiku 40km về hướng bắc để cùng hòa mình với bà con Jrai trong lễ Pơ Thi. Dịp này có 7 gia đình cùng góp trâu bò, gà, rượu để làm lễ Pơ Thi cho người thân. 

Trước khi lễ bỏ mả diễn ra, người chết vẫn được những người thân trong gia đình ngày ngày đưa cơm nước, rượu thị ra... nuôi, bằng cách cúng rồi đổ thức ăn xuống mồ qua một cái lỗ lớn. Không những thế, họ còn phải thường xuyên ra quét dọn nhà cửa cho người chết, tâm sự, kể chuyện cho người chết nghe... Ngoài ra còn phải chia các tài sản có giá trị như ché, chiêng, công cụ sản xuất cho người chết sử dụng. 

Thời gian nuôi mả dài hay ngắn tùy theo điều kiện kinh tế của gia đình. Bởi lễ bỏ mả rất tốn kém, phải giết nhiều trâu bò, chuẩn bị nhiều rượu ghè để cho cả làng (và các làng khác) đến ăn uống trong vài ngày. Do vậy nhà giàu thường bỏ mả sớm, nhà nghèo thì ngược lại. 

Sau khi gia đình tổ chức lễ Pơ Thi, sự ràng buộc giữa người sống với người chết mới chấm dứt, khi đó linh hồn người chết mới thực về thế giới thần linh (thế giới atâu). 

Một ngôi nhà mả trong lễ Pơ Thi

Trong lễ Pơ Thi, bà con tổ chức cúng gạo, thịt, cháo...bên cạnh nhà mồ

Gia đình anh Rơ Châm Mlih cùng với 9 hộ khác có người thân chôn cùng trong khu nhà mả làng Plei Ploi đã thoả thuận mỗi nhà thịt một con bò để cùng mời dân làng đến uống rượu trong lễ Pơ Thi

Lễ Pơ Thi là một nghi thức có ý nghĩa tiễn đưa các linh hồn về với thế giới thần linh, để bắt đầu vòng luân hồi mới.

Không khí náo nhiệt của lễ hội Pơ Thi lên đỉnh điểm khi xuất hiện những chàng trai trần truồng từ trong rừng chạy ra, thân thể phủ đầy bùn đất, đeo mặt nạ làm bằng củ cây chuối (bram).

Những thanh niên hóa trang này tượng trưng cho hồn người chết về vui chơi, múa xoang cùng mọi người trước khi chia tay vĩnh viễn, về thế giới thần linh

Tất cả bà con trong làng đều đổ ra nhà mả vui đùa cùng những "linh hồn" hóa trang bằng cây chuối và bùn đất 

Những già làng bên vò rượu cần trong lễ Pơ Thi

Các nữ già làng cùng nắm tay nhau nhảy múa bên nhà mả trong lễ Pơ Thi.