Việt Nam học được gì từ cuộc giải cứu đội bóng nhí ở Thái Lan?

Hiện trường bên ngoài hang Tham Luang. (Ảnh: Nguyễn Châu Á)

Đánh giá lại quy trình ứng phó khẩn cấp 

Chính phủ Thái Lan đang gấp rút tiến hành các công tác cứu hộ để nỗ lực giải cứu đội bóng nhí ra khỏi hang sau 15 ngày mắc kẹt. Tình hình tại hiện trường lúc này ra sao, thưa ông?

- Các khu vực xung quanh hang Tham Luang đã được phong toả để phục vụ công tác giải cứu. Những người không liên quan, bao gồm cả báo chí, được yêu cầu cách xa hiện trường ít nhất hai km. Phía ngoài cửa hang, xe cứu thương và trực thăng được bố trí sẵn sàng, các nhân viên y tế cũng đã tập dượt suốt 3-4 ngày qua để ứng phó với mọi tình huống khẩn cấp.

Theo tôi được biết, hiện mực nước trong hang đã giảm đáng kể, lực lượng cứu hộ đã nỗ lực bơm được hàng triệu lít nước ra khỏi hang.

Ngay sau khi biết thông tin đội bóng nhí bị mắc kẹt trong hang Tham Luang đã được tìm thấy, ông cùng cộng sự Howard Limbert (Trưởng nhóm thám hiểm BCRA tại Việt Nam, Cố vấn trưởng kỷ thuật an toàn của Công ty Oxalis Adventure lên đường đến hang Tham Luang, Thái Lan. Ông có thể chia sẻ lý do?

- Tôi và ông Howard qua Thái Lan chủ yếu là quan sát, nghiên cứu cách tổ chức, hậu cần trong công tác cứu hộ. Đồng thời để đánh giá lại quy trình ứng phó khẩn cấp của mình. Chúng tôi chỉ đóng góp một khoản nho nhỏ để phục vụ ăn uống cho các nhóm cứu hộ chứ không trực tiếp tham gia cứu hộ.

Hiện tại 18 thợ lặn sáng nay tiến vào hang, bắt đầu chiến dịch giải cứu đội bóng nhí Thái Lan. Ông đánh giá thế nào về công tác cứu hộ của họ. Việt Nam có thể học hỏi những kinh nghiệm gì từ người Thái?

- 18 thợ lặn tinh nhuệ nhất đã được cử vào hang, trong đó có 13 người nước ngoài và 5 người Thái. Các nhân viên y tế đã tập dượt trong ba ngày và sẵn sàng điều trị khi đội bóng ra ngoài nhưng trước đó, hàng nghìn người thuộc quân đội, hải quân... đã tham gia công tác cứu hộ tại các công đoạn và khu vực khác nhau. Hải quân phụ trách hoạt động lặn và quân đội phụ trách tìm kiếm các lối vào khác trên núi. 

Chúng tôi nhận thấy nhận thấy là đây là một chiến dịch cứu hộ có quy mô rất lớn và nhìn nhận cách chính phủ Thái Lan xử lý với tình huống này. Để điều phối một chiến dịch cứu hộ như vậy cần những người dày dạn kinh nghiệm và có kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực cứ hộ hang động, và điều này sẽ rất khó khăn cho những ai điều phối cứu hộ mà có ít kiến thức và kinh nghiệm về cứu hộ hang động.

Các bình dưỡng khí được chuyển tới khu vực giải cứu. (Ảnh: AFP)

Có thể thấy chính quyền Thái Lan đã kịp thời huy động những thợ lặn trong hang động chuyên nghiệp, những người mà chúng ta biết rõ là những thợ lặn hang động hàng đầu trên thế giới. Đây là những người đầu tiên tìm thấy những đứa trẻ và vẫn đang đảm nhận nhiệm vụ lặn khó khăn này.

Đã có thêm nhiều thợ lặn người Anh bay đến vào ngày 5.7 cùng với các trang thiết bị bổ sung để giải cứu đội bóng nhí. Nếu không có các thợ lặn hang động này thì những đứa trẻ có thể đã không được tìm thấy kịp thời.

Ngoài ra, một số chuyên gia cứu hộ hang động của Anh cũng đã bay tới để giúp chiến dịch cứu hộ, bởi người Anh đã có rất nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này.

Trong trường hợp lũ xuất hiện, các hang động đều có nhiều lối thoát nước

Là một trong những công ty hàng đầu tại Việt Nam khai thác dòng khách du lịch thám hiểm các hang động ở Việt Nam, các ông đánh thế nào về nguy cơ tiềm ẩn rủi ro và cách phòng tránh?

- Ở Việt Nam có rất nhiều hang động thạch nhũ rất đẹp, có nhiều giá trị về khoa học, địa chất... nhất là ở Quảng Bình. Tổng hợp kết quả từ năm 1990 đến nay, các đợt khảo sát tìm kiếm đã giúp khám phá, phát hiện và lập bản đồ cho khoảng 311 hang động ở Quảng Bình, một con số khổng lồ.

Việc phát hiện ra các hang động Khe Ry, Phong Nha, Thiên Đường, hang Én và đặc biệt là Sơn Đoòng - hang động lớn nhất thế giới đã đưa Quảng Bình trở thành kinh đô du lịch mạo hiểm của Việt Nam và Đông Nam Á. 

Ở Quảng Bình, mùa mưa thường bắt đầu từ tháng 9 đến hết tháng 11. Chúng tôi không tổ chức các tour thám hiểm trong mùa mưa. Với một số hang chúng tôi không tổ chức tour từ tháng 9 đến tháng 1 năm sau. Trong khoảng thời gian này, chúng tôi thực hiện các khóa đào tạo hướng dẫn viên, trợ lý an toàn và khuân vác.

Công tác đào tạo này bao gồm các kỹ năng về y tế và cứu hộ. Chương trình đào tạo được thực hiện bởi đội ngũ chuyên gia hang động người Anh, những người đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cứu hộ hang động.

Ông đánh giá thế nào về nguy cơ xảy ra lũ lụt đối với các hang động ở Quảng Bình mà Oxalis khai thác tour du lịch mạo hiểm?

- Lộ trình thám hiểm hang động mà chúng tôi đang khai thác đều đã được các chuyên gia hang động thuộc Hiệp Hội Hang động Hoàng gia Anh nghiên cứu và thiết kế cẩn thận. Yếu tố an toàn chính là điều quan trọng nhất khi thiết kế lộ trình tour.

Lực lượng cứu hộ và đội ngũ y tế diễn tập đưa người gặp nạn ra khỏi hang hôm 30.6. (Ảnh: Reuters)

Vì đã được nghiên cứu kỹ nên các hang động đang được khai thác có rất ít rủi ro ngập lụt trong khoảng thời gian mà chúng tôi tổ chức tour. Các hang động có nhiều lối vào khác nhau và tất cả các hang đều có diện tích lớn.

Trong trường hợp có lũ xuất hiện, các hang động đều có nhiều lối thoát nước riêng để tránh cho mực nước dâng cao. Ở Oxalis, chúng tôi không cho phép chạy bất kỳ tour du lịch nào khi có bất kỳ dấu hiệu sẽ xảy ra lũ lụt. Các chương trình du lịch của chúng tôi thiết kế để luôn luôn bảo đảm an toàn ở mức cao nhất.

Vẫn an toàn ngay cả khi nước ở suối dâng cao đến 80m

Vậy khả năng xảy ra lũ nhanh ở nhiều hang động khác thì sao? Điều đó có khiến xảy ra tình trạng khách mắc kẹt như trường hợp của Thái Lan?

- Chúng tôi từng thấy lũ lụt ở Hang Khe Ry thuộc Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng. Chúng tôi không tổ chức tour thám hiểm trong hang này, nhưng đôi khi nó gây ra một số trận lũ ở hang Sơn Đoòng vì Sơn Đoòng nằm ở hạ lưu của hang động này. Nước từ hang Khe Ry chảy từ biên giới Việt Lào nên có thể ở Việt Nam không có mưa, nhưng vì hang động này trải dài từ biên giới Lào vào Việt Nam, vì vậy mưa ở Lào có thể làm tăng lượng nước trong hang Sơn Đoòng.

Chúng tôi luôn kiểm tra mực nước từ lối ra của hang Khe Ry trong mọi chuyến tham quan khi chúng tôi phải đi bộ qua sông. Nếu mực nước cao, chúng tôi sẽ đi theo lối đi bộ trên cao đã được chuẩn bị sẵn để đi vào cửa hang Sơn Đoòng khi có ngập lụt tại hang Khe Ry nên sẽ không có nguy hiểm. Nếu mực nước dâng cao, chúng tôi sử dụng cầu treo lắp ráp rất cao phía trên của hang Sơn Đoòng để băng qua sông bằng các thiết bị an toàn.

Điều này cho phép chúng tôi vào được hang Sơn Đoòng một cách an toàn ngay cả khi các con sông dâng cao bất thường. Vì Sơn Đoòng là một hang động lớn, nên trong mùa du lịch từ tháng 1 đến tháng 8 hàng năm, chúng tôi không gặp phải vấn đề gì ngay cả khi nước ở suối dâng cao đến 80m.

Vào tháng 7 năm ngoái, chúng tôi đã đưa một đoàn làm phim Thái Lan vào hang Sơn Đoòng, lúc này các nước sông dâng lên gần 80m và chúng tôi không gặp bất kỳ trở ngại gì, cũng không có bất kỳ nguy hiểm nào.

Trong thời điểm tổ chức tour, nếu nước có dâng thì cũng sẽ rút rất nhanh trong vòng 3 giờ, xuống còn 50m, cho phép chúng tôi tiếp tục di chuyển trong hang mà không có nguy hiểm nào. Vào mùa mưa, mực nước của các con sông khá cao. Nếu tuân theo các quy tắc này, sẽ không có bất kỳ tai nạn lũ lụt nào xảy ra như ở Thái Lan.

Thiên tai, lũ lụt là những điều không thể nói trước. Để ứng phó với bất kỳ tình huống nào có thể xảy ra đối với các tour du lịch mạo hiểm, phía công ty đã chuẩn bị những phương tiện cứu hộ chuyên biệt nào?

- Chúng tôi có các trang thiết bị cứu hộ và kế hoạch cứu hộ luôn luôn sẵn sàng trong trường hợp xảy ra sự cố. Vì vậy chúng tôi có thể phản ứng và xử lý nhanh khi có bất kỳ sự cố nào.

Các trang thiết bị cứu hộ hang động là thiết bị chuyên dụng, được cất giữ cả các địa điểm đang được khai thác tour, chúng tôi có 5 bộ thiết bị chuyên dụng cứu hộ hang động tại chỗ có thể sử dụng bất cứ lúc nào. Chúng tôi chuẩn bị các bộ dụng cụ sơ cấp cứu rất đầy đủ cho những tình huống sự cố.

Chúng tôi luôn giữ liên lạc của tất cả các bác sĩ và bệnh viện trong khu vực. Điện thoại vệ tinh luôn được cung cấp trong tour để có thể liên lạc với bên ngoài trong trường hợp khẩn cấp. Tất cả thiết bị kỹ thuật mà chúng tôi sử dụng đều là những sản phẩm tốt nhất trên thị trường, chủ yếu được nhập từ châu Âu.

Trong nhiều năm tổ chức tour du lịch mạo hiểm, đã có những sự cố đáng tiếc nào mà phía Oxalis từng gặp phải?

- Trong những năm gần đây, đã có rất nhiều tai nạn đáng tiếc xảy ra trong một số tour du lịch mạo hiểm tại Việt Nam. Điều này đã vô hình chung tạo nên hình ảnh xấu cho tất cả các công ty đang khai thác tour mạo hiểm.

Ở Oxalis, chúng tôi luôn cố gắng giảm thiểu tối đa rủi ro, tuy nhiên khi tổ chức các tour du lịch mạo hiểm, vẫn còn có một số rủi ro mà chúng tôi không thể kiểm soát hoàn toàn ví dụ như: trượt ngã trên đá và có thể bị gãy xương. Thực tế thì chúng tôi đã mang hàng ngàn khách du lịch đến thám hiểm hang động mỗi năm, và may mắn chưa có sự cố đáng tiếc nào xảy ra.

Xin cảm ơn ông!