Gian lận thi cử ở Hà Giang: Những "kẽ hở" giật mình
Theo TS Lê Thống Nhất, kỳ thi THPT quốc gia có rất nhiều “kẽ hở” tạo "đất sống" cho tiêu cực. Trong đó, yếu tố con người vẫn “chui qua” mọi sự kiểm soát về phần mềm và cao nhất là quy chế.
Từ khâu in sao đề thi, theo TS Nhất, đây là khâu khá phức tạp để bảo mật vì thời gian in sao ở mỗi tỉnh/thành phải mất khá nhiều thời gian. Với các đề thi trắc nghiệm, mỗi đề đến 4 - 5 trang, mỗi đề có 24 mã đề thi nên việc kiểm soát chặt chẽ quá trình này khá căng thẳng, kể cả việc in không rõ văn bản và huỷ các bản in không chuẩn. Nếu nhóm cán bộ làm việc này chỉ cần sơ hở hoặc có sự thông đồng tiêu cực thì có thể tạo ra "kẽ hở".
Cán bộ chấm thi THPT quốc gia tại Hòa Bình (ảnh: T.H)
“Kẽ hở” thứ 2 là ở phiếu trả lời trắc nghiệm, theo TS Nhất, nếu nhóm cán bộ thực hiện việc scan phiếu trả lời không kiểm soát nhau tốt hoặc thông đồng với nhau thì đây là "kẽ hở" lớn. Vì phiếu trả lời trắc nghiệm học sinh dùng bút chì tô đen phương án chọn nên cán bộ có thể thay đổi phương án theo đáp án (đáp án do có được từ các trang báo điện tử hoặc do chính Bộ GDĐT cung cấp ngay sau buổi thi cuối cùng, quá trình scan cũng khá lâu vì mỗi đơn vị có rất nhiều phiếu trả lời, đủ thời gian có đáp án chuẩn). Vết tẩy xoá hoàn toàn có thể quy cho thí sinh thực hiện. Thậm chí có người cho rằng, học sinh có thể nộp phiếu "trắng" để khi cán bộ can thiệp vào phiếu này đỡ phải tẩy xoá (!).
Một “kẽ hở” khác là các bản file ảnh chuyển qua file text để giảm dung lượng thì trong trường hợp không sửa trên phiếu trả lời gốc, cán bộ có thể sửa dễ dàng trên file tetx này.
Ở khâu coi thi, theo TS Nhất, việc giám sát chỉ cần lơi lỏng một chút thì việc chuyển cho nhau đáp án trắc nghiệm là đơn giản hơn nhiều so với thi tự luận. Khi kỳ thi có xét tuyển đại học hoàn toàn giao cho địa phương tổ chức thì tâm lý về "tinh thần tỉnh nhà" rẩt dễ tạo ra "kẽ hở" tạo điều kiện cho tiêu cực xảy ra để có lợi cho học sinh tỉnh mình.
Không chỉ môn trắc nghiệm, ở môn tự luận duy nhất (môn văn) cũng có “kẽ hở” để tiêu cực. Cụ thể, theo TS Nhất, tâm lý "tinh thần tỉnh nhà" có thể dễ tạo ra "kẽ hở" khi các giám khảo cùng chấm lỏng hơn và từ chấm chặt chuyển sang chấm lỏng thì điểm số có thể sai, khác nhiều. Đương nhiên khi đã "đồng lòng" thì điểm của giám khảo 1 và giám khảo 2 cũng sẽ "thống nhất" luôn.
Để giảm thiểu các “kẽ hở” này, TS Nhất cho rằng, cần xóa bỏ kỳ thi “2 trong 1”. Theo ông, ưu điểm duy nhất của "2 trong 1" là tiết kiệm chi phí, sức lực cho phụ huynh nhưng khi kết quả của con em bị thua thiệt do các tiêu cực thì việc tiết kiệm này lại hoàn toàn không cần thiết. Điều này cũng làm cho các trường Đại học quá bị động và nghi ngờ kết quả xét tuyển của mình.
“Nhiều giảng viên các trường ĐH đã rất kinh ngạc với két quả thi của những học sinh này và không thể tin, thậm chí họ còn bình luận: “Mình làm sao mà dạy được những siêu nhân này?” – TS Nhất nói.
Theo TS Nhất, phương án được nhiều chuyên gia đưa ra là nên giao quyền xét tốt nghiệp THPT cho các Sở GDĐT, nếu Luật giáo dục yêu cầu thi thì Sở tổ chức thi hoặc không thì xét… Giao quyền tuyển sinh ĐH cho các trường và cho phép trường tự chủ phương án tuyển sinh, Bộ chỉ cần duyệt.
“Khi Bộ Không phải “ôm” mọi thứ nữa sẽ có thời gian và dồn lực để thực hiện sứ mệnh quản lý nhà nước về giáo dục, khi mà công việc này đang đòi hỏi sự chỉ đạo và quản lý rất kịp thời… chứ không chỉ quanh quẩn quanh 1 kỳ thi” – TS Nhất nói.
Ngoài ra, TS Nhất cũng đề xuất nên trở lại thi tự luận với một số môn. “Trước đây tôi đã từng ủng hộ thi trắc nghiệm môn Toán vì không nghĩ hết các "kẽ hở" khi thi trắc nghiệm và đặc biệt là không ngờ rằng năng lực ra đề thi trắc nghiệm của chúng ta yếu đến thế! Công bằng và thẳng thắn thì phải nói là: "Không biết ra đề thi trắc nghiệm!". Bởi vậy trong tình hình tiêu cực và năng lực như hiện nay thì việc trở lại thi tự luận, ít nhất là môn Toán sẽ giúp cho việc đánh giá chính xác hơn” – ông Nhất nói.