Cuối tuần, sang nhà ông anh ăn cơm, anh khoe vừa thửa được một nắm hạt dổi rừng và xuýt xoa: "Nó quý hơn vàng ròng đấy chú ạ."
Theo lời người anh, hạt dổi quý và đắt nhất phải là dổi nếp và được hái trên cây có tuổi đời vài chục năm mới ngon. “Hồi anh lên Hòa Bình công tác, vào trong bản được đãi món gà đồi, chấm với thứ gia vị mà về không thể nào quên được. Hỏi ra mới biết trong gia vị ấy có món hạt dổi. Thế là quyết tâm về phải mua bằng được” – anh cho biết.
Khi về Hà Nội anh mang về 0,5kg sử dụng tằn tiện lắm rồi cũng hết. Ra các siêu thị, cửa hàng bán đều không có. Có chăng thì đã chế biến rồi nên ăn không đúng vị của nó. Cực chẳng đã, anh phải đặt hàng từ người quen biết tại Hòa Bình.
Hạt dổi sau khi chín, được người dân tách bỏ vỏ, phơi khô sau đó loại bỏ phần thịt đỏ. Chỉ lấy mình hạt phía trong.
Theo tìm hiểu của phóng viên, hiện nay trên thị trường Hà Nội có khá nhiều loại hạt dổi được bán, tuy nhiên giá mỗi chỗ một khác nhau. Hầu hết đều dao động từ 3-4 triệu đồng/1kg. Chị Hà, một trong những người bán cho biết, sinh ra và lớn lên ở Tây Bắc, khi xuống Hà Nội học tập và làm việc chị mang theo ít hạt dổi để sử dụng. Các bạn ăn xong khen nên chị nảy sinh ý định lấy hàng về bán.
“Hàng cứ về đến đâu là hết đến đấy. Nhiều lúc không có mà bán bởi dổi mỗi năm chỉ có một vụ” – chị Hà cho biết.
Chị Hà chia sẻ, đồ chấm của người dân tộc Tây Bắc ngoài muối ra phải có hạt dổi hoạc hạt mắc khén. Đây là hai loại hạt đặc trưng để làm gia vị chấm. Tuy nhiên, hạt dổi thơm và ngon hơn hạt mắc khén. Cũng chính vì thế mà nó đắt hơn hạt mắc khén nhiều lần.
Ngoài công dụng làm đồ chấm, gia vị tẩm ướp đồ nướng. Hạt dổi còn có tác dụng chữa bệnh đầy hơi, đi ngoài.
Theo tiết lộ của chị Hà, hạt dổi rừng có hai loại, một loại hạt cứng và mùi vị hắc là loại dổi tẻ, loại này thường không ăn được. Loại thứ 2 là dổi nếp, hạt có mùi thơm. Hạt dổi nếp cũng được chia thành 2 loại là dổi nếp cổ (loại cây có tuổi đời trên 30 năm -PV) và hạt dổi nếp bình thường (loại cây có tuổi đời ít hơn - PV). Loại hạt dổi được lấy từ cây có tuổi đời thấp hơn hiện đang bán trên thị trường, tuy nhiên giá rẻ hơn. “Loại dổi nếp từ cây cổ thụ khá đắt, hiện mua tận nơi lúc cao điểm lên tới 4-5 triệu đồng/1kg” – chị Hà cho biết.
Theo tìm hiểu, được biết cây dổi chỉ ra hoa, kết trái vào những tháng cuối năm. Khi quả chín rụng xuống, bà con dân tộc nhặt về lấy hạt phơi khô. Khi người dùng sử dụng, đen hạt ra rang lên, dã nhỏ với muối hạt là có một món đồ chấm thơm lừng, cay cay.
Giá 1kg hạt dổi hiện trên thị trường Hà Nội không dưới 4 triệu đồng.
Hiện tại, trên thị trường Hà Nội, để mua được 1 kg hạt dổi nếp cổ giá không dưới 4 triệu đồng. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có và ai cũng mua được.
Ngoài làm gia vị, tẩm ướp đồ nướng, hạt dổi còn được biết đến là một loại thuốc dân gian chữa đau bụng, đầy bụng, đi ngoài khá hiệu quả. “Chỉ cần nướng chín hạt dổi, sau đó nhai kỹ và nuốt, bệnh đi ngoài hoặc đầy hơi dường như tiêu tan” – một thầy thuốc cho biết.
Vì thích sử dụng hàng ngoại, giới nhà giàu đổ xô đi mua cồi sò điệp khô Nhật có giá cả chục triệu đồng 1 kg.