Sẽ tiếp tục loại bỏ hàng nghìn sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật

Vào ngày 12.8, Tòa cấp cao San Francisco (Mỹ) đã buộc Tập đoàn Monsanto đền bù 289 triệu USD cho một nguyên đơn. Theo cáo buộc, thuốc diệt cỏ của hãng này, chứa hoạt chất glyphosate có khả năng gây ung thư. Trước thông tin này, với chức năng là cơ quan quản lý về thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), ông đánh giá như thế nào?

- Tất cả các thông tin liên quan đến vụ việc của Monsanto, Bộ trưởng Bộ NNPTNT cũng như lãnh đạo Cục BVTV rất quan tâm, theo dõi sát kết quả cuối cùng trong phiên xử phúc thẩm của tòa án ở San Francisco, bang California trong 45 ngày tới. Vấn đề hoạt chất glyphosate có gây ung thư cho người hay không, từ trước đây và cho đến giờ phút này vẫn đang còn gây tranh cãi. Chính vì vậy, phán quyết của tòa án Mỹ cho thấy đây là một bước tiến rất khác.

 Bộ NN&PTNT đang cân nhắc loại bỏ glyphosate - hoạt chất được sử dụng làm thuốc diệt cỏ.  Ảnh: T.L

Theo báo cáo mà Cục BVTV có được, Tập đoàn Monsanto đã làm khoảng 800 nghiên cứu liên quan đến thuốc trừ cỏ này để chứng minh rằng nó an toàn cho người sử dụng. Trong khi đó, Viện Nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) và một loạt cơ quan nghiên cứu khác đã xếp hoạt chất glyphosate vào nhóm 2A (nhóm có khả năng gây ung thư cao cho con người).

Hiện nay, Bộ NNPTNT đang chờ phán quyết tại phiên tòa phúc thẩm của Mỹ tới đây để quyết định xem có loại bỏ hoạt chất này khỏi danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam hay không.

Tại Việt Nam, hoạt chất  glyphosate được sử dụng ở mức độ nào, thưa ông?

- Hoạt chất glyphosate được sử dụng ở Việt Nam từ năm 1994. Trong những năm qua, lượng glyphosate sử dụng ở Việt Nam rất lớn, mỗi năm khoảng 30.000 tấn, chiếm 30% lượng thuốc BVTV nói chung và chiếm 60% trong nhóm thuốc trừ cỏ. Glyphosate chủ yếu sử dụng cho cây trồng trên cạn.

Ngay từ năm 2015, khi có sự tranh cãi ở khối châu Âu, ngay lập tức Cục BVTV đã báo cáo Bộ NNPTNT. Từ tháng 4.2016, Bộ đã xem xét và quyết định dừng cho đăng ký mới.

Cục BVTV cũng đã tiến hành rà soát lại toàn bộ danh mục thuốc BVTV, xác định các hoạt chất nào gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, môi trường, hiệu lực sinh học thấp… sẽ tiến hành loại bỏ khỏi danh mục được phép sử dụng.

Được biết, hiện nay Bộ NNPTNT đang có những động thái quyết liệt nhằm siết chặt lại danh mục thuốc BVTV, vậy cụ thể như thế nào, thưa ông?

  Thuốc trừ cỏ Roundrup của Monsanto có chứa hoạt chất glyphosate. Ảnh: I.T

- Đúng như vậy, hiện nay chúng ta đang hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ, một nền nông nghiệp sạch. Định hướng của Quốc hội, Chính phủ hay ngành nông nghiệp cũng vậy, sản phẩm nông nghiệp làm ra phải đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm; trả lại môi trường trong sạch trong nông nghiệp. Đó là mục tiêu hướng tới.

Chính vì vậy, Cục BVTV ngày càng siết công tác quản lý thuốc BVTV, đặc biệt là siết chặt đầu vào. Ngoài ra, Cục BVTV liên tục rà soát danh mục thuốc BVTV để tiếp tục loại bỏ các loại thuốc quá cũ, thuốc độc hại mà mình đã có đủ bằng chứng.

Chúng tôi siết lại công tác khảo nghiệm, đăng ký thuốc BVTV đã được kiểm soát chặt chẽ ngay đầu vào, bao gồm xem xét kỹ lưỡng các căn cứ thực hiện khảo nghiệm, trình tự thực hiện khảo nghiệm. Cấp phép khảo nghiệm được dựa trên cơ sở khoa học theo nguyên tắc loại bỏ dần những thuốc BVTV có độc tính cao, ảnh hưởng đến môi trường, đồng thời khuyến khích những loại thuốc BVTV hiệu quả, an toàn trong sử dụng, đặc biệt là các loại thuốc sinh học.

Hiện tại, Cục đã loại bỏ 6 hoạt chất ra khỏi danh mục với 1.024 sản phẩm. Vừa qua, Cục BVTV đã hoàn chỉnh 6 báo cáo về mặt kỹ thuật về 4 hoạt chất, 3 hoạt chất khác cũng đang được xem xét, trong đó có cả hoạt chất glyphosate, để báo cáo lãnh đạo Bộ NNPTNT xem xét loại bỏ ra khỏi danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam.

Hiện nay, Cục BVTV đang tiếp tục hoàn thiện các báo cáo này, trên cơ sở góp ý của các hội đồng khoa học, các ý kiến phản biện từ các tổ chức, cá nhân có liên quan. Với mục tiêu quản lý chặt chẽ, chỉ để lại trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam những loại thuốc thực sự hiệu quả, phục vụ nhu cầu sản xuất an toàn, bền vững.

Tuy Bộ NNPTNT đã dừng đăng ý thuốc trừ cỏ chứa hoạt chất glyphosate vào danh mục mới từ năm 2015, nhưng trên thực tế, hàng năm lượng thuốc này nhập khẩu vào nước ta vẫn lớn do các doanh nghiệp đã được cấp hạn ngạch nhập khẩu từ trước đó. Vậy việc loại bỏ loại thuốc này có gì khó khăn không, thưa ông?

- Riêng báo cáo về hoạt chất glyphosate hiện có 2 luồng ý kiến khác nhau. Chính vì vậy, Cục BVTV rất thận trọng, dù báo cáo đã làm xong nhưng vẫn đang tiếp tục lấy ý kiến.

Phía Monsanto đang phản hồi rất mạnh, bằng cách là họ tìm các bằng chứng để chứng minh rằng hoạt chất glyphosate không gây ung thư. Tuy nhiên, việc phản hồi hay phản ứng là việc của họ. Khi có đủ bằng chứng, Bộ NNPTNT sẽ lập tức loại bỏ hoạt chất glyphosate ra khỏi danh mục được phép sử dụng. Chúng tôi đang chờ phán quyết tại phiên xét xử phúc thẩm tại Mỹ. Ngay khi có đủ bằng chứng gây ảnh hưởng sức khỏe con người, chúng tôi sẽ loại bỏ ngay ra khỏi danh mục sử dụng.

Trong quá trình xử lý việc loại bỏ các loại hoạt chất thuốc BVTV, cá nhân ông và Cục có gặp áp lực và phản ứng gì không?

- Chúng tôi xác định, việc lập lại danh mục thuốc BVTV là để đảm bảo môi trường, cũng như sức khỏe cho nhân dân, nên dù có phản ứng nhưng chúng tôi không bị áp lực. Chúng tôi nhận được sự ủng hộ rất lớn của cá nhân Bộ trưởng Bộ NNPTNT và các đồng chí lãnh đạo Bộ. Bởi qua rà soát, hiện có quá nhiều danh mục thuốc BVTV, như riêng cây lúa có tới 3.221 sản phẩm là quá nhiều, không thể chấp nhận được. Theo tính toán của chúng tôi, hiện Việt Nam đang có 50 loại cây trồng chính, với mỗi cây trồng thường bị 10 loại sinh vật gây hại khác nhau, thì chỉ cần 500 danh mục là cùng.

Trong quá trình xử lý, loại bỏ các loại thuốc BVTV khỏi danh mục, có nhiều doanh nghiệp họ "chạy" chúng tôi không được, đã đi "chạy" rất nhiều nơi, thậm chí còn tố cáo Cục. Song, chúng tôi luôn được lãnh đạo Bộ ủng hộ và sẽ tiếp tục làm nghiêm vấn đề này.

Đơn cử như đợt loại bỏ thuốc Carbendazim, chúng tôi bị cả các doanh nghiệp, tập đoàn lớn của Nhật kéo đến gây sức ép, tạo áp lực. Song, chúng tôi đã có đủ cơ sở và báo cáo lãnh đạo Bộ về việc loại bỏ loại thuốc này, vì nó đã quá cũ, được lưu hành 40-50 năm ở nước ta.

Xin cảm ơn ông!