Tống Giang tạo ra “bảng xếp hạng” 108 anh hùng Thủy Hử như thế nào?

Bảng xếp hạng 108 anh hùng Lương Sơn Bạc trong truyện “Thủy Hử” của tác giả Thi Nại Nam chép là do “trời đặt ra”. Nhưng thực chất, theo phân tích, đúc kết của rất nhiều học giả cũng như những độc giả yêu mến tác phẩm này, đây chính là kết quả của một sự tính toán sắp xếp của Tống Giang, thủ lĩnh của 108 anh hùng Lương Sơn Bạc sau khi Tiều Cái qua đời và Ngô Dụng, người đứng hàng thứ ba, cũng là quân sư của Tống Giang.

Bảng xếp hạng này dựa vào rất nhiều yếu tố, từ võ nghệ, công lao, danh tiếng của từng người đồng thời còn có yếu tố ''cân bằng quyền lực'' giữa các nhóm. Thử phân tích xếp hạng của từng người xem. Nhưng thử cũng có nghĩa là một sự công nhận nhất định, bởi sự phân công, sắp xếp cực rõ ràng, từ luận đạo nghĩa đến luận anh hùng.Tống Giang là người uy tín, được lòng huynh đệ nhất, trong tác phẩm xuyên suốt, đã là “Cập Thời Vũ” nên đương nhiên là số 1. Dụng ý của tác phẩm, khi Tiều Cái qua đời do trúng tên, Tống Giang đã đổi tên Tụ Nghĩa Sảnh thành Trung Nghĩa Đường, sau đó luôn một lòng quy thuận triều đình. Huynh đệ Lương Sơn Bạc, đâu phải đầu lĩnh nào cũng một ý, nhưng tất cả cuối cùng vẫn do Tống Giang định đoạt. Người đứng đầu, xuyên suốt một lòng vậy là không còn gì phải nói thêm. Có thời điểm, Tống Giang muốn nhường vị trí số một cho Lư Tuấn Nghĩa nhưng không thành công nên “đành” giữ vai trò đứng đầu.

Lư Tuấn Nghĩa xuất thân giàu có, lại thêm võ nghệ tuyệt luân rất có danh vọng trong giang hồ. Lư Tuấn Nghĩa bắt sống Sử Văn Cung nhưng lại nhường ngôi đầu cho Tống Giang nên chắc suất ghế thứ 2 rồi. Nếu không có ý lấy Lư viên ngoại về, Ngô Dụng đã không lao tâm khổ tứ “tư vấn” cho Tống Giang, rồi lại tìm đủ các cách để “ép” đến mức Lư Tuấn Nghĩa không lên Lương Sơn tụ nghĩa không được. Đấy chính là một sự lớp lang cực đẹp và Ngọc Kỳ Lân đứng hàng số 2 là rất chính xác. Ngô Dụng là “túi khôn” của Lương Sơn Bạc, xếp hàng thứ ba, mang danh Trí Đa Tinh là không ai cản được. Nhớ thời “Thất tinh tụ nghĩa”, không có Ngô Dụng “bơm” Lâm Xung, đã chẳng có chuyện Vương Luân bị giết và câu chuyện về 108 hảo hán khéo lại dừng ngay bởi sự hẹp hòi của Bạch Y Tú Sĩ.

Xếp sau Ngô Dụng, Nhập Vân Long Công Tôn Thắng có phép thuật cao siêu nên đứng, hay đúng như tác phẩm mà nhiều độc giả vẫn nhớ là “ngồi vào ghế” thứ 4 ở Lương Sơn Bạc là đúng. Chính Công Tôn Thắng là một trong “Thất tinh tụ nghĩa” và ông luôn có những đóng góp tuyệt luân. Vậy, Công Tôn Thắng ngồi ghế số 4 ở Lương Sơn Bạc chẳng còn gì phải bàn. Quan Thắng là đại diện tiêu biểu của phái hàng tướng, tuy xuất hiện muộn nhưng võ nghệ tuyệt luân, lại là con cháu Quan Công nên có uy tín cao, vượt qua Lâm Xung đứng thứ 5.Lâm Xung vốn là giáo đầu dạy võ 80 vạn cấm quân, là một trong những thành viên kỳ cựu đến Lương Sơn Bạc từ sớm, bị Quan Thắng vượt mặt có phần thiệt thòi nhưng vị trí thứ 6 cũng là rất cao, xứng đáng.

Tần Minh xuất thân là quan Thống Chế, được Tống Giang lôi kéo nhập bọn từ khá sớm, nhiều lần trinh phạt đều tích cực xung phong giết đich lập công. Võ nghệ, uy danh có kém Quan Thắng, Lâm Xung một chút nên xếp thứ 7. Hô Diên Chước vốn là con cháu danh tướng Hô Diên Tán, đi chinh phạt Lương Sơn bị thua rồi nhập bọn. Hô Diên Chước võ nghệ cao cường nhưng vì gia nhập muộn, công lao không bằng Tần Minh nên đứng ở ngôi 8. Hoa Vinh vốn là quan Tri Trại, bạn thân của Tống Giang. Tài bắn tên tuyệt luân của Hoa Vinh không ít lần giải nguy cho Tống Giang. Võ nghệ của Hoa Vinh cũng ngang ngửa Tần Minh, chỉ vì chức quan không cao, ít xung phong giết địch nên đứng dưới ở vị trí thứ 9. Hoa Vinh cũng thiếu cái dũng mãnh “muôn người không địch’’ nên không được đứng trong ngũ hổ tướng, chỉ được đứng đầu trong “Bát kỵ tiên phong’’.

Sài Tiến vốn xuất thân quý tộc, con cháu của Chu Thế Tông Sài Vinh. Sài Tiến võ nghệ tầm thường nhưng tính rộng rãi hay giúp đỡ các anh hùng hảo hán nên có uy tín rất cao, được xếp thứ 10 làm công việc nhàn nhã quản lý tiền bạc, lương thực.Lý Ứng xuất thân cũng là địa chủ giàu có, thế lực, võ nghệ cao cường nên mới bị Tống Giang ép gia nhập Lương Sơn. Tống Giang xếp cho vị trí 11 là có ý lấy lòng Lý Ứng, nhưng chỉ giao nhiệm vụ cùng Sài Tiến quản lý tiền bạc, lương thảo, có phần không hợp lý cho lắm.

Chu Đồng (thứ 6 trong Bát kỵ tiên phong) võ nghệ khá nhưng xuất thân chỉ là đô đầu huyện Vận Thành, xếp vị trí 12 có phần hơi cao. Lý do chủ yếu là Chu Đồng là ân nhân đã thả Tống Giang, Triều Cái chốn thoát nên mới được chiếu cố vị trí cao như thế.Lỗ Trí Thâm vốn là chủ trại núi Nhị Long, võ nghệ cao cường nhưng không có quan hệ thân thiết với Tống Giang nên xếp sau Chu Đồng, ở ngôi 13.Võ Tòng là chủ trại thứ 3 của núi Nhị Long, xét về võ công uy tín còn kém vài người nữa nhưng vì là anh em thân thiết với Tống Giang nên được ngôi 14.

Đổng Bình (15), Trương Thanh (16) đều là hàng tướng mãi đến cuối truyện mới xuất hiện nhưng lại được xếp ở vị trí rất cao do có tài nghệ xuất sắc. Đổng Bình sử dụng song thương dũng mãnh, xuất quỷ nhập thần được xếp vào xếp vào nhóm ngũ hổ tướng, Trương Thanh tuy võ nghệ không quá giỏi nhưng có tài ném đá siêu hạng từng đả bại hơn 10 anh hùng Lương Sơn Bạc, xếp thứ 5 trong bát đại tiên phong.Dương Chí (thứ 3 trong Bát kỵ tiên phong) vốn là chủ trại thứ 2 của Nhị Long Sơn, từng làm quan Đề Hạt, đáng lẽ phải xếp trên Võ Tòng nhưng chỉ được ngôi 17 có lẽ vì không có quan hệ thân thiết với Tống Giang .Từ Ninh (thứ 2 trong Bát kỵ tiên phong) có tuyệt chiêu sử dụng câu liêm thương, phá được trận liên hoàn mã của Hô Diên Chước. Luận chiến tích và thâm niên có phần nhỉnh hơn Dương Chí nhưng kém hơn về mặt danh tiếng nên ngôi thứ 18.

Sách Siêu (thứ 4 trong bát đại tiên phong) võ nghệ không kém Dương Chí, Từ Ninh nhưng tính nóng nảy, hữu dũng vô mưu lại thêm gia nhập muộn, ít công lao nên xếp thứ 19. Đới Tung là vốn là một ông quan chuyên làm nhiệm vụ đưa thư liên lạc, ngoài việc chạy nhanh đưa tin không có gì đặc biệt. Đới Tung được ưu ái xếp thứ 20 vì là bạn đồng cam cộng khổ với Tống Giang khi còn tù ở Giang Châu.20 vị trí đầu tiên là những vị trí then chốt, có vai trò quan trọng với sự phát triển của Lương Sơn Bạc. Nhìn danh sách này có thể thấy phần lớn là các tướng lĩnh cũ của triều đình,ý đồ khuếch trương uy tín để nhận chiêu an của Tống Giang đã thể hiện rất rõ.

Lưu Đường vốn nằm trong nhóm Nguyên lão cùng Triều Cái lên Luơng Sơn, vị trí lúc đầu chỉ sau nhóm 4 trụ và Lâm Xung. Sau một loạt thành viên mới xuất hiện khiến Lưu Đường bị đẩy xuống sau Đới Tung ở vị trí 21.Lý Quỳ cục súc không có đầu óc, mỗi lần xuống núi toàn gây họa cho LSB, lạm sát người vô tội công ít tội nhiều. Nhưng hắn đối với Tống Giang một lòng trung thành nên Tống Giang mới ưu ái cho hắn ở vị trí 22.Sử Tiến vốn là thủ lĩnh núi Hoa Sơn, giỏi võ nghệ ( thứ 7 trong 8 đại tiên phong), đáng lẽ xếp thứ 20 nhưng do không thân thiết với Tống Giang nên chỉ được ngôi 23.Mục Hoằng vốn là tay giang hồ có máu mặt ở bến Tầm Dương, võ nghệ khá nhưng trong quá trình phát triển của Lương Sơn Bạc rất ít khi ra trận giết giặc lập công. Ngôi thứ 24 và vị trí cuối cùng trong 8 đại tiên phong coi như là một sự ưu ái của Tống Giang với công cứu nạn ở Giang Châu khi trước.

Lôi Hoành vốn là đô đầu huyện Vận Thành cũng có ơn tha Tống Giang và Trều Cái trước đây. Nhưng vì uy tín, quan hệ và võ nghệ không bằng Chu Đồng nên được xếp thứ 25.Tam Hùng họ Nguyễn vốn thuộc nhóm nguyên lão cùng Triều Cái lên Lương Sơn được lần lượt xếp ở vị trí 27, 29, 31. Xen kẽ lần lượt xếp trên 3 anh em họ là những đầu lĩnh thủy quân có quan hệ tốt với Tống Giang như Lý Tuấn, Trương Hoành, Trương Thuận (vị trí thứ 26, 28, 30). Tống Giang thể hiện sự tính toán rất kỹ khi có sự đan xen như vậy.Dưong Hùng và Thạch Tú có công dẫn đường Lương Sơn đánh phá Trúc Gia Trang. Luận về võ công và chiến tích Thach Tú đều hơn. Vì nhường Dương Hùng là anh kết nghĩa nên được xếp trên thứ 32, Thạch Tú thứ 33.

Giải Trân, Giải Bảo vốn là thợ săn, võ nghệ bình thường, ít tiếng tăm. 2 người này được xếp vào nhóm sao Thiên Cương ở vị trí 34, 35 là một quyết định khó hiểu. Có lẽ là do Tống Giang muốn đền bù việc Bệnh Ùy Trì Tôn Lập (anh họ của Giải Trân, Giải Bảo) không đuợc xếp vào nhóm sao Thiên Cương.Yến Thanh giỏi khá đa tài đa nghệ nhưng vốn là thân phận nô bộc của Lư Tuấn nghĩa nên không được thứ hạng cao. Yến Thanh được vị trí cuối cùng thứ 36 sao thiên cương coi như là nể mặt Lư Tuấn Nghĩa.

Chu Vũ có tài thao lược, đáng lẽ có thể gia nhập top 36 chánh tướng nhưng vì hết chỗ nên được xếp đầu 72 phó tướng. Dù sao với chức danh tham mưu Chu Vũ vẫn tham gia nhiều hoạt động quân sự cơ mật mà nhiều đầu lĩnh khác không được dự, coi như là sự an ủi.Xếp sau Chu Vũ là Hoàng Tín (38). Hoàng Tín cũng là hàng tướng của triều đình, học trò của Tần Minh, gia nhập sớm, võ nghệ cũng được. Vị trí thứ 37 có hơi cao một chút nhưng tổng thể chấp nhận được.Tôn Lập võ nghệ cao cường (giao chiến với Hô Diên Chước 30 hiệp không phân thắng bại), hơn hẳn Hoàng Tín. Hơn nữa Tôn Lập còn lập công lớn làm nội gián tiêu diệt Chúc Gia Trang. Tài nghệ, công lao của Tôn Lập thừa sức lọt vào top 8 đại tiên phong hoặc ít ra nằm trong số 36 sao Thiên Cương. Nhưng Có lẽ vì Tống Giang cho rằng việc Tôn Lập bán đứng lòng tin của Trúc Gia Trang cũng như sư huynh đệ đồng môn Loan Đình Ngọc là hèn hạ, không đáng tin nên mới xếp Tôn Lập vị trí 39, sau Hoàng Tín 1 bậc.

Sát sau Tôn Lập là 3 cặp hàng tướng khác bao gồm; Tuyên Tán và Hắc Tư Văn (40, 41). Hàn Thao và Bành Dĩ (42, 43), Đan Đình Khuê và Ngụy Định Quốc(44, 45). Trong đó Tuyên Tán và Hắc Tư Văn vốn là phó tướng của Quan Thắng, nhờ uy tín của chủ tướng nên được vị trí cao hơn cả.Danh sách hàng tướng còn có Lăng Chấn, có tài chế thuốc nổ nhưng võ nghệ không cao nên xếp thứ 52. Cung Vượng và Đinh Đắc Tôn vốn là bộ tướng của Trương Thanh, võ nghệ trung bình lại thêm xuất hiện quá muộn nên bị xếp thứ 78, 79.Bọn Bùi Tuyên, Âu Bằng, Đặng Phi, Yến Thuận (từ ngôi 47 đến 50) đều là thủ lĩnh sơn trại trước khi gia nhập Lương Sơn.

Mặc dù Yến Thuận gia nhập sớm nhất lại có ơn cứu mạng Tống Giang nhưng Bùi Tuyên, Âu Bằng lại dược xếp trên do Tống Giang ưu tiên học thức, danh tiếng. Bùi Tuyên là khổng mục,Âu Bằng cũng từng làm quan quân, còn Yến Thuận chỉ là anh lái dê nên phải xếp sau. Đặng Phi cùng phe với Bùi Tuyên nên cũng được xếp trên Yến Thuận. Tiêu Nhượng (46), An Đạo Toàn (56), Hoàng Phủ Đoan (57), Kim Đại Kiện (66) đều là những người thư sinh trói gà không chặt, nhờ có chút tài lẻ nên bị dụ nhập bọn, được ưu ái xếp những vị trí không đến nỗi thấp.Tưởng Kính (53) vốn là quân sư của Hoàng Môn Sơn, có tài tính toán làm trợ lý cho Sài Tiến quản lý tiền bạc. Sau Tưởng Kính có 2 anh chàng đẹp trai làm hầu cận cho Tống Giang là Lã Phương, Quách Thịnh (54, 55).

Vương Anh (58) xuất thân là thằng phu xe, dung mạo xấu trai, võ nghệ tầm thường lại háo sắc, chỉ nhờ quan hệ tốt với Tống Giang nên được xếp ở tốp giữa. Hổ Tam Nương (59) võ nghệ hơn hẳn chồng nhưng do tư tưởng trọng nam khinh nữ nên bị xếp dưới 1 bậc .Bào Húc chỉ là một tay thảo khấu chỉ huy sơn trại bé tí, gia nhập muộn nhưng nhờ dựa hơi Lý Quỳ nên được ưu ái vị trí 60.Phàn Thụy vốn là một tay pháp sư hô mưa gọi gió, trước chống lại Tống Giang sau bị Công Tôn Thắng thu phục. Có lẽ vì tiền sử bất hảo nên bị xếp thứ 61, sau cả Bào Húc.2 anh chàng Khổng Minh, Khổng Lượng võ nghệ dở tệ (bái Tống Giang làm sư phụ là đủ biết) đáng lẽ phải xếp từ 80 trở xuống, được xếp thứ 62, 63 là còn ưu ái chán.Hạng Sung (64), Lý Cổn (65) vốn là thuộc hạ cũ của Phàn Thụy, sau này gia nhập lại thành đàn em của Lý Quỳ nên cũng được hưởng xái, xếp hạng tương đối khá khẩm trong những thằng làng nhàng ở tốp giữa.

Bọn Mã Lân (67), Mạnh Khanh (70), Trần Đạt (72), Dương Xuân (73), Trịnh Thiên Thọ (74), Đào Tông Vượng (75), Tào Chính (81), Thi Ân (85), Lý Trung (86), Chu Thông (87), Trương Thanh (102), Tôn Nhị Nương (103) trước khi lên Lương Sơn đều từng là sơn tặc nhưng không phải là người đứng đầu sơn trại cũ, võ nghệ tầm thường lại không quen thân với Tống Giang nên vị trí nửa dưới bảng xếp hạng. Riêng vợ chồng Trương Thanh – Tôn Nhị Nương võ nghệ kém nhất còn làm nghề hạ tiện (giết người làm bánh bao đem bán) nên bị xếp vị vị trí rất thấp.Đồng Uy và Đồng Mãnh là 2 đầu lĩnh thủy quân, đàn em của Lý Tuấn nhưng tài năng kém xa đàn anh được xếp ở ngôi 68, 69.

Còn Lý Lập cũng là đàn em của Lý Tuấn nhưng chỉ là chủ quán rượu chuyên giết người cướp của (cùng một giuộc với Tôn Nhị Nương) nên văng tít xuống thứ 96.Còn Nhạc Hòa, Trâu Uyên, Trâu Nhuận, Tôn Tân, Cố Đại Tẩu đều là anh em, bạn bè của Tôn Lập, có công làm gián điệp tiêu diệt Chúc Gia Trang. Nhưng Tôn Lập đã bị đẩy xuống nhóm Địa Sát Tinh nên thứ hạng những người cùng nhóm cũng không thể cao được. Nhạc Hòa vốn là cai ngục được cái hát hay nên dù không biết võ vẫn leo lên được ngôi 77, trên cả cặp chú cháu sơn tặc Trâu Uyên, Trâu Nhuận (90,91). Còn Tôn Tân và Cố Đại Tẩu vốn xuất thân là chủ quán rượu bị bạc đãi xếp tận thứ 100 và 101, ngay trên vợ chồng Trương Thanh.

Tống Vạn (82), Đỗ Thiên (83), Chu Quý (92) là 3 người lên Lương Sơn đầu tiên từ thời Vương Luân. 3 người này tài nghệ tầm thường, không thân thiết với Tống Giang nên mới bị đẩy xuống các vị trí thấp.Tống Thanh là em Tống Giang, không có tài năng võ nghệ gì cả, nhờ ăn bám ông anh nên mới được ghế 76 kiêm nhiệm vụ tổ chức tiệc tùng. Mục Xuân là em Mục Hoằng, tài nghệ danh tiếng đều kém xa anh, ngậm ngùi xếp thứ 80. Đỗ Hưng là đầy tớ của Lý Ứng, nhờ uy chủ được ghế 89. Chu Phú là em Chu Quý xếp sau anh mình một bậc thứ 93.

Nhóm còn lại có thành phần xuất thân khá tạp nham hoặc tình cờ gặp thời lên Lương Sơn bao gồm Dương Lâm (61), Hầu Kiện (71), Tiết Vĩnh (84), Thang Long (88), Sái Phúc (94), Sái Khánh (95), Lý Vân (97), Tiêu Đỉnh (98), Thạch Dũng (99), Vương Đình Lục (104), Úc Bảo Tứ (105), Bạch Thắng (106), Thời Thiên (107), Đoàn Cảnh Trụ (108). Đây cũng là nhóm có thứ hạng thấp nhất Lương Sơn Bạc.Cao nhất là Dương Lâm, chủ yếu là nhờ mối quan hệ thân thiết với Công Tôn Thắng, Đặng Phi và Đới Tung. Hầu Kiện vốn là học trò của Tiết Vĩnh, nhờ có công làm gián điệp giúp Tống Giang bắt được kẻ tử thù Hoàng Văn Bính nên được xếp ở vị trí cao hơn thầy. Thang Long thì có công mời được Từ Ninh phá trận liên hoàn mã nên được xếp ở vị trí con số đẹp 88. Lý Vân vốn là đô đầu, Sái Phúc, Sài Khánh là cai ngục kiêm đao phủ do bất đắc dĩ phải lên Lương Sơn lại không quen thân với ai nên đành xếp dưới.

Tiêu Đỉnh, Thạch Dũng, Vương Đình Lục đều do tình cờ giới thiệu lên Lương Sơn Bạc nhưng xuất thân thấp kém và tài năng lại không có nên thứ hạng cũng không cao. Úc Bảo Từ thì nhờ làm nội gián tiêu diệt Tăng Đầu Thị nên Tống Giang mới xi xóa vụ cướp ngựa và cho nhập bọn, ngoài cái cao to ra thì vô tích sự nên thứ hạng thấp, chỉ làm thằng cầm cờ. Bạch Thắng gia nhập sớm cùng với Triều Cái, nhưng vì khai ra làm lộ vụ cướp kim ngân nên bị trừ điểm nặng xếp thứ 3 từ dưới lên. Thời Thiên đóng góp rất nhiều vào hoạt động gián điệp nhưng vì xuất thân trộm đạo, danh tiếng bị ảnh hưởng xấu nên bị xếp áp chót. Đoàn Cảnh Trụ ăn hại buôn lậu ngựa 2 lần đều thất bại, gián tiếp dẫn đến cái chết của Triều Cái , xếp bét là hợp lý.

Xem ra Tống Giang và Ngô Dụng đã phải tốn không ít công sức để dung hòa mọi yếu tố để lập ra bảng xếp hạng này.