HoREA kiến nghị đưa nội dung hỗ trợ bố trí chỗ ở tạm cư vào Luật Đất đai

Trước đó, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM đã trình UBND TP.HCM dự thảo "Quy định về quy chế phối hợp thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn TP.HCM".

Căn cứ trên dự thảo này, HoREA cho rằng cần phải tổ chức công tác điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Hiện tại, Luật Đất đai chưa có quy định về “công tác điều tra xã hội học” trong quá trình thực hiện công tác thu hồi, bồi thường và hỗ trợ, tái định cư.

Hàng ngàn hộ dân sống ven các kênh rạch cần có chỗ tạm cư nếu bị giải toả để chỉnh trang đô thị. Ảnh: IT

Theo HoREA, việc thực hiện tốt công tác điều tra xã hội học sẽ giúp cho cơ quan Nhà nước nắm vững nhu cầu, hoàn cảnh, sinh kế, kể cả tâm tư, nguyện vọng của người có đất bị thu hồi, giúp cho việc thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được sát thực tế và phù hợp với nhu cầu của người dân, tránh được tình trạng dư thừa nhà tái định cư như trong những năm gần đây. Điều cần lưu ý trong quá trình thực hiện, đó là người có đất thu hồi thường có thể thay đổi ý kiến theo thời gian.

Từ những nhận định trên, HoREA kiến nghị bổ sung vào Dự thảo nội dung quy định công tác điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, ngay từ thời điểm đầu tiên thông báo chủ trương thu hồi đất và xuyên suốt quá trình thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, để thống nhất với quy định tại Điều 38 Quyết định số 28/2018/QĐ-UBND ngày 9.8.2018 của UBND TP.

Đối với quy định hỗ trợ tái định cư và hỗ trợ chỗ ở tạm (tạm cư) trong thời gian chờ tái định cư tại chỗ, UBND TP.HCM đã ban hành quy định “suất tái định cư tối thiểu” là 30m2 căn hộ chung cư, hoặc 45m2 nền nhà để hỗ trợ cho đối tượng tái định cư. Nếu có chênh lệch giữa giá trị căn hộ, nền đất hộ dân được bố trí với số tiền hộ dân nộp lần đầu thì sẽ được trả góp với thời hạn tối đa là 15 năm và được tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn. Trường hợp có khó khăn khi đến nơi ở mới chưa có việc làm ổn định thì được chậm trả tiền mua nhà hoặc hoãn trả tiền thuê nhà trong thời hạn không quá 5 năm.

Đối với quy định này, HoREA đề nghị bổ sung vào Dự thảo quy định về 3 phương thức tái định cư để người dân lựa chọn: Tái định cư tại chỗ là tốt nhất vì gắn liền với sinh kế và các mối quan hệ xã hội của người dân; Tái định cư nơi khác, trước hết cần ưu tiên tái định cư trong phạm vi cùng quận, huyện; Trường hợp bất khả kháng thì bố trí tái định cư ở quận, huyện liền kề; Hoặc người dân đề nghị được nhận tiền và tự lo tái định cư. Đồng thời, Hiệp hội đề nghị quy hoạch khu tái định cư phải có đầy đủ tiện ích, dịch vụ, kết nối giao thông thuận tiện, tạo được một số việc làm tại chỗ cho cư dân.      

Chỗ ở tạm bợ của một số cư dân Thủ Thiêm (Q.2, TP.HCM) sau khi bị cưỡng chế, thu hồi đất. Ảnh: VNE

Đối với chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất và nhu cầu bố trí chỗ ở tạm (tạm cư) trong khi chờ tái định cư tại chỗ, các quy định của Luật Đất đai đặt trên cơ sở yêu cầu phải xây dựng trước khu tái định cư, để khắc phục tình trạng trước đây, người dân bị thu hồi đất ở, nhà ở nhưng không được kịp thời bố trí tái định cư; hoặc bố trí chỗ ở tạm thời (tạm cư) kéo dài.

Tuy nhiên, HoREA nhận thấy các quy định này chưa đáp ứng được các trường hợp người dân lựa chọn tái định cư tại chỗ khi thực hiện các dự án xây dựng lại chung cư cũ hư hỏng; hoặc chỉnh trang khu vực nhà trên và ven kênh rạch; hoặc chỉnh trang khu phố lụp xụp. Các trường hợp yêu cầu tái định cư tại chỗ này đòi hỏi phải bố trí tạm cư trong thời gian chờ xây dựng mới nhà tái định cư.