Trắng đêm tìm kiếm hài cốt liệt sĩ

Vào những ngày cuối tháng 1.2013, PV NTNN đã theo chân cán bộ Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (NHCSXH) tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại Bình Phước. Qua đó mới thấy hết gian nan trong việc đưa các anh về nơi yên nghỉ vĩnh hằng.

Hồi hộp tìm kiếm

Vị trí tìm kiếm hài cốt liệt sĩ được thực hiện ven Quốc lộ 13 (phường Hưng Chiến, thị xã Bình Long, tỉnh Bình Phước). Ngay từ ngày 28.1, công tác dò tìm, xác định và khoanh vùng 3 vị trí ven quốc lộ đã được cán bộ trong đoàn thực hiện. Đúng 17 giờ 15 ngày 29.1, công tác khai quật bắt đầu được tiến hành ở vị trí thứ nhất dưới sự hồi hộp, theo dõi của người dân và cả một số người từ miền Bắc vào tìm thân nhân.

Di quan các hài cốt liệt sĩ về nơi an nghỉ tại quê nhà và Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Bình Phước.

Do lớp đất tại đây khá cứng, việc đào đất khó khăn nên các cán bộ trong đoàn phải thay phiên nhau cuốc đất. Khoảng 18 giờ 30 phút, tiếng mừng rỡ của các thành viên trong đoàn reo lên khi phát hiện ra có di vật dưới lòng đất. Tiếng reo này thôi thúc các thành viên khẩn trương đào sâu hơn. Dưới hố đào dần dần hiện ra các bình tông và dép cao su, công tác đào vét tại hố được thực hiện nhẹ nhàng, cẩn thận để tránh bị xâm hại đến hài cốt và các di vật.

Đến 19 giờ 10 phút cùng ngày, bộ hài cốt đầu tiên cùng bình tông có khắc chữ Phạm Công Thành (quê Hà Tây), được đào lên. Sau khi xem xét chữ viết cũng như các ký hiệu ghi trên bình tông, người nhà liệt sĩ bật khóc nức nở khiến những người xung quanh không kìm được nước mắt. Cũng tại vị trí này, đoàn khai quật cũng đã lần lượt thu gom được 6 bộ hài cốt liệt sĩ, trong đó xác định được thêm danh tính của liệt sĩ Nguyễn Hà (quê Thái Nguyên). Ngoài ra, đoàn cán bộ thực hiện khai quật còn thu gom được nhiều kỷ vật của các liệt sĩ như dép cao su, huy hiệu, bình tông, ca men…

Sau khi tìm xong ở vị trí đầu tiên, công tác tìm kiếm hài cốt cũng được thực hiện tại hai vị trí gần đó. Riêng ở vị trí thứ hai, do đào sai nên các cán bộ phải tiến hành đào mở rộng hố để tìm kiếm. Những nỗ lực tìm kiếm cũng được đền đáp khi tại hố này, lần lượt 6 bộ hài cốt liệt sĩ khác cũng được tìm thấy. Sau đó gần 0 giờ ngày 30.1, đoàn cán bộ phát hiện và bốc được thêm 2 bộ hài cốt liệt sĩ tại vị trí thứ 3.

Anh Nguyễn Mạnh Hà - cán bộ Công đoàn NHCSXH, người trực tiếp bốc hài cốt cho biết: "Việc đào đất phải thực hiện rất cẩn thận để không gây tổn hại đến hài cốt và di vật dưới đất. Ngoài ra, khả năng bên dưới có mìn, bộc phá nên chúng tôi phải nhờ cán bộ rà trước. Có lần, nhóm khai quật tại Đăk Lăk đã phát hiện 2 bộc phá tại 2 mộ liệt sĩ. Tổ đào tìm kiếm hài cốt có 10 người làm trực tiếp thay nhau cuốc, trong một đêm đào 3 vị trí, anh em hơi mệt nhưng tìm được hài cốt ai cũng vui vì làm được điều phúc, đưa các anh về nơi an nghỉ trong dịp Tết này".

Niềm vui ngày tìm thấy các anh

Sau một đêm khai quật, tại 3 vị trí ven trục Quốc lộ 13, các cán bộ trong đoàn tìm kiếm hài cốt đã thu gom được 15 bộ hài cốt tại 3 hố chôn tập thể. Các bộ hài cốt này được xác định là của các anh hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đa phần các bộ hài cốt tìm được đều có đầy đủ các phần xương. Đặc biệt có 4 bộ hài cốt xác định được danh tính gồm: Liệt sĩ Phạm Công Thành, quê ở thôn Tư Lễ, xã Kim Đường (huyện Ứng Hòa, Hà Tây, nay thuộc TP.Hà Nội) hy sinh năm 1968; liệt sĩ Nguyễn Hà ở Thái Nguyên; liệt sĩ Đặng Văn Thảo ở xã Tây Kỳ (huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương) hy sinh năm 1970; liệt sĩ Thân Văn Luyến quê ở xã Nội Hoàng (huyện Yên Dũng, tỉnh Hà Bắc (cũ) nay là tỉnh Bắc Giang) hy sinh năm 1972.

Chị Phạm Thị Hòa, em gái liệt sĩ Phạm Công Thành (thôn Tu Lễ, xã Kim Đường, huyện Ứng Hòa, Hà Nội) nói trong nước mắt: Gần 40 năm nay gia đình luôn tổ chức tìm kiếm anh. Bản thân chị đã đi hầu hết các chiến trường từ miền Trung trở vào nhưng thông tin về liệt sĩ Phạm Công Thành vẫn biền biệt. Tìm được hài cốt liệt sĩ, chị không kìm được xúc động, liên tục khóc mỗi khi nhắc đến anh mình, nghẹn ngào gọi điện thông báo đến người thân về kết quả tìm kiếm.

Không giấu được niềm vui, bác Đặng Văn Hiệp - em liệt sĩ Đặng Văn Thảo luôn miệng cảm ơn các cán bộ trong đoàn vì đã giúp gia đình tìm kiếm được hài cốt liệt sĩ sau mấy chục năm không có tin tức. Bác cho biết, khi được các cán bộ NHCSXH đến nhà báo tin về việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ tại Bình Phước, cả nhà đã lên mạng cũng như dò hỏi thông tin khắp nơi về vị trí, đơn vị liệt sĩ Đặng Văn Thảo chiến đấu. Kết quả khai quật như mong đợi và giờ gia đình đã đưa được anh về quê an táng.

Nói về nghĩa cử đặc biệt này, ông Dương Quyết Thắng - Tổng Giám đốc NHCSXH cho biết, năm 2012 Ban giám đốc, Công đoàn NHCSXH quyết định thành lập Quỹ Đền ơn đáp nghĩa, đi tìm đồng đội và quy tập hài cốt liệt sĩ nhằm thể hiện sự tri ân và báo ân đối với các liệt sĩ trong cuộc kháng chiến cứu nước. Trước đó, vào cuối tháng 12.2012, Công đoàn NHCSXH cũng đã tổ chức tìm kiếm và quy tập được 31 hài cốt liệt sĩ tại xã Ea H'leo, huyện Ea H'leo, tỉnh Đăk Lăk. Dự kiến trong tháng 3 tới, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cũng sẽ được cán bộ ngân hàng thực hiện tại một số khu vực của tỉnh Đăk Lăk.

Hữu Ký