Cuộc di dân lịch sử ở Huế: “Ao ước làm được dù biết rằng rất khó”

Ngày 15.1, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô (TTBTDTCĐ) Huế tổ chức buổi gặp mặt báo chí đầu năm 2019.

Tại buổi gặp mặt, TS Phan Thanh Hải - Giám đốc TTBTDTCĐ Huế cho biết, nhiệm vụ quan trọng nhất của đơn vị trong năm 2019 là phối hợp với các cơ quan liên quan tiến hành di dời, giải tỏa các hộ dân đang “sống treo” trên di tích theo Đề án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng của khu vực I di tích Kinh thành Huế.

Theo ông Hải, Thừa Thiên - Huế đã giải phóng 44 năm nhưng vẫn còn món nợ lịch sử rất lớn, đó là tình trạng hơn 4.200 hộ dân sống ngay trong vùng lõi di sản, cuộc sống của đại đa số hộ dân rất khó khăn. Đề án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng của khu vực I di tích Kinh thành Huế mang tính chất lịch sử và việc thực hiện không hề đơn giản.

Ngôi nhà vá chằng vá đụp của một hộ dân sống tại di tích Kinh thành Huế. Ảnh: Trần Hòe

Ông Hải cho hay, mặc dù tỉnh xây dựng chính sách đặc biệt cho các hộ dân khó khăn trong diện giải tỏa nhưng chính sách dù đặc biệt đến mức nào, việc thực hiện cũng gặp nhiều trở ngại. Bởi lẽ, có những hộ gia đình sinh sống trong những ngôi nhà tạm bợ diện tích chỉ vài m². Những hộ dân này dù được đền bù kiểu gì, cũng khó có đủ tiền mua một miếng đất hay một căn hộ chung cư để ở.

“Bây giờ, chúng ta giải tỏa chừng ấy hộ dân mà làm được thì tôi cho rằng hết sức vĩ đại. Chúng tôi nói thật là ước ao làm được việc này, dù biết rằng rất khó và hiện nay lãnh đạo tỉnh rất tâm huyết và nỗ lực hết sức”, ông Hải nói.

Ông Hải cho biết thêm, ngay trong năm 2019, mục tiêu đặt ra hết sức lớn, đó là việc giải tỏa khoảng 600 hộ dân ở khu vực Thượng Thành và vùng kế cận ra khỏi di tích.

Theo ông Hải, việc di dời 600 hộ dân này trong năm là việc rất khó. Bởi thực tế, trong thời gian 12 năm, từ 2006-2018, chỉ 166 hộ dân đoạn từ cửa Thượng Tứ đến góc Tây Nam Đài mà vẫn chưa giải tỏa xong. Hiện vẫn còn 7 hộ khu vực này chưa di dời.

Người dân lấn chiếm di tích Hộ Thành Hào xây dựng nhà cửa tạm bợ. Ảnh: Trần Hòe

Đề án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực I di tích Kinh thành Huế được HĐND tỉnh Thừa Thiên - Huế thông qua tại kỳ họp mới đây.

Theo Đề án, sẽ có hơn 4.200 hộ dân được di dời với kinh phí thực hiện là 2.735 tỷ đồng. Đề án sẽ được thực hiện theo 2 giai đoạn, gồm giai đoạn 1 (từ 2019-2021) sẽ di dời khoảng 2.938 hộ dân ở các khu vực tường thành, Eo Bầu, Hộ Thành Hào và tuyến phòng lộ; giai đoạn 2 (từ 2022- 2025) sẽ di dời 1.263 hộ dân ở các di tích hồ Tịnh Tâm, khu Lục Bộ, Đàn Xã Tắc, Khâm Thiên Giám, Trấn Bình Đài…

Ngoài ra, phần hạ tầng kỹ thuật khu dân cư phục vụ di dời, giải phóng mặt bằng cũng được dự kiến thực hiện với kinh phí 1.362 tỷ đồng từ ngân sách địa phương, trên quy mô diện tích 105ha ở phường Hương Sơ, TP.Huế.

Sau khi thực hiện việc di dời, địa phương sẽ bố trí kinh phí để cải tạo mặt bằng, trả lại nguyên trạng cho di tích, đồng thời triển khai trùng tu, tôn tạo và bảo tồn di tích ở khu vực Kinh thành Huế. Sẽ có các sản phẩm du lịch trải nghiệm như đi bộ ngắm cảnh trên di tích Thượng Thành, đi thuyền dọc ở các hồ, sông ven Kinh thành Huế… được xây dựng để thu hút du khách sau khi việc trùng tu hoàn thành.

Nhà dân tại Thượng Thành không có cổng, để lên nhà phải bắc những chiếc thang gỗ. Ảnh: Trần Hòe

Theo ông Hoàng Ngọc Khanh - Chánh Văn phòng UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế, nếu căn cứ theo Luật Đất đai, nhiều hộ dân sống tại khu vực 1 di tích Kinh thành Huế không được hưởng các chính sách hỗ trợ di dời, tái định cư. Tuy nhiên, trước thực trạng đời sống hiện nay của người dân, đề án của tỉnh đã xây dựng thêm khung chính sách đặc biệt để hỗ trợ những gia đình nằm trong diện này.