Thúc đẩy phát triển chè bền vững tại Việt Nam

Đó là phát biểu của ông Vikram Agarwal - Phó Chủ tịch phụ trách thu mua chè của Tập đoàn Unilever toàn cầu tại lễ ký kết thỏa thuận hợp tác dự án phát triển chè bền vững tại VN, vừa diễn ra tại Hà Nội.

Lễ ký kết Dự án phát triển chè bền vững.

Theo Thứ trưởng Bộ NNPTNT Bùi Bá Bổng, ngành chè ở VN tập trung chủ yếu ở khu vực miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Có khoảng 700 nhà máy sản xuất chè ở VN và gần 6 triệu người dân kiếm sống bằng việc trồng và sản xuất chè, do đó ngành chè đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực xóa đói giảm nghèo tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa của đất nước.

Mặc dù khá cạnh tranh về giá cả và linh hoạt trong sản xuất, nhưng các nhà sản xuất chè VN chưa đặt chuẩn cho quy trình sản xuất của mình theo những thông lệ sản xuất tốt nhất từ những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực này như Ấn Độ, Sri Lanka và Kenya.

Unilever chính là DN lớn đầu tiên đề nghị với Bộ NNPTNT hợp tác phát triển ngành chè VN theo hướng tiêu chuẩn, chất lượng. Đây cũng là dự án được đề xuất với Chính phủ VN bởi Unilever với cương vị là thành viên của Nhóm Công tác phụ trách hợp tác Công – Tư về phát triển nông nghiệp bền vững tại VN.

Ông JV Raman - Chủ tịch Unilever VN cũng cho biết, dự án phát triển chè VN hướng đến các mục tiêu rất cụ thể. Đó là giúp VN tăng lượng chè đen xuất khẩu cho Unilever bằng cách hỗ trợ các nhà trồng và chế biến chè được chọn lựa ở VN nâng cao chất lượng và lợi thế cạnh tranh của chè nguyên liệu. Cụ thể, đến năm 2015, Unilever sẽ thu mua từ 25.000 - 30.000 tấn chè đen ở VN đạt chất lượng được chứng nhận bởi Tổ chức Rainforest Alliance.

Trong năm 2012, Unilever sẽ tinh chọn phân khúc các nhà cung cấp và chính thức chọn ra một nhóm các nhà cung cấp chủ chốt tham gia làm đối tác trong dự án phát triển chè bền vững này. Cùng nông dân và nhà nông học triển khai các kế hoạch cải tiến nhằm tác động một cách tích cực tới chất lượng, sản lượng và hiệu quả của các cơ sở sản xuất đã được lựa chọn.

Triển khai kế hoạch cải thiện các thông số chính để tác động tích cực đến chất lượng, sản lượng và hiệu quả trên các khu vực trồng trọt đã được lựa chọn. Thống nhất với Rainforest Alliance kế hoạch cấp chứng nhận cho các khu vực sản xuất và cung cấp trong khuôn khổ chương trình hợp tác.

Unilever sẽ tìm và hợp tác với cả các đối tác khác, những người có thể tham gia thỏa thuận hợp tác giúp mở rộng phạm vi đào tạo và phát triển các hộ nông dân trồng chè.

Có thể nói, thỏa thuận này là hành động cụ thể của Unilever nhằm thực hiện kế hoạch phát triển bền vững của Tập đoàn tại VN. Đó là sử dụng 100% nguyên liệu nông sản thô từ nguồn nguyên liệu bền vững vào năm 2020 (2 mục tiêu khác là giúp hơn 1 tỷ người trên thế giới tăng cường vệ sinh, sức khỏe và giảm 1/2 tác động của các sản phẩm lên môi trường).

Thỏa thuận hợp tác này cũng có khả năng liên kết khoảng 50.000-70.000 hộ nông dân tham gia vào chuỗi cung ứng chè. Đây cũng là một dự án trọng điểm giúp Unilever đạt được mục tiêu hỗ trợ 500.000 hộ nông dân VN và nhà phân phối nhỏ tham gia vào chuỗi cung ứng của công ty năm 2020.

Ông JV Raman nói: "Dự án này cũng chứng tỏ sự tin tưởng và cam kết phát triển kinh doanh bền vững lâu dài của Unilever tại thị trường VN, tiếp tục củng cố vị trí là một trong các công ty hàng tiêu dùng nhanh hàng đầu và thành công nhất tại VN, giúp tăng cường hơn nữa cam kết cải thiện cuộc sống người dân VN của chúng tôi".

Ngay từ những ngày đầu hoạt động tại VN, Unilever đã cam kết giúp người dân VN cải thiện cuộc sống qua kết quả tăng trưởng kinh doanh vững chắc, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước cũng như việc liên tục đầu tư vào những chương trình phát triển xã hội cộng đồng và những nỗ lực trong công tác bảo vệ môi trường.

Unilever VN đã thực hiện các cam kết này thông qua chương trình hợp tác với Chính phủ, các tổ chức phi Chính phủ, các đơn vị đối tác, khách hàng...

Thứ trưởng Bùi Bá Bổng cũng đánh giá rất cao sự chủ động hợp tác, hỗ trợ của Unilever VN với sự phát triển của ngành nông nghiệp VN nói chung và ngành chè nói riêng. Ông Bổng khẳng định, trồng chè theo quy trình sản xuất có trách nhiệm không chỉ giúp giảm chi phí cho nông dân mà giá bán nguyên liệu cũng cao hơn từ 5 - 10%.

Bà Nguyễn Thị Nhài - Phó Chủ nhiệm Hợp tác xã Tân Hương (Thái Nguyên) đơn vị đang tham gia sản xuất chè theo tiêu chuẩn UTZ cũng cho biết, việc áp dụng theo quy trình sản xuất có trách nhiệm đã giúp cho người nông dân tiết kiệm đáng kể lượng phân bón do sử dụng hợp lý và quản lý tốt hơn, nhưng năng suất và chất lượng sản phẩm lại cao hơn. Không chỉ có vậy, sản phẩm chè nguyên liệu được sản xuất theo quy trình sạch luôn được thu mua với giá cao so với sản phẩm cùng loại.

Ông Đoàn Anh Tuân-Chủ tịch Hiệp hội Chè VN (Vitas) cũng cho rằng, trong hành trình hướng đến một nền sản xuất chè có trách nhiệm, ý thức của người nông dân, người sản xuất cần phải được thay đổi đầu tiên. Do vậy, năm 2012 ngành chè sẽ đẩy mạnh thực hiện Chương trình “Vì sản phẩm trà an toàn, sản xuất có trách nhiệm”.

Đồng hành cùng ngành chè trong chương trình này là Tổ chức Solidaridad và Công ty Unilever VN – hai đơn vị đi tiên phong trong việc hỗ trợ các chương trình phát triển nông nghiệp bền vững cho các sản phẩm an toàn. Khi người nông dân tuân thủ đúng theo các quy trình được hướng dẫn, sản phẩm sẽ được cấp các chứng chỉ như UTZ và Rainforest Alliance.

“Đây là các chứng chỉ quốc tế được chứng nhận toàn cầu về an toàn thực phẩm, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường. Người tiêu dùng cũng có thể truy nguyên nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm… Chúng sẽ là “visa” tốt cho sản phẩm chè VN bước vào thị trường chè quốc tế, cao cấp” - ông Tuân nhìn nhận.

Thực tế, năm 2011 một số bộ phận nông dân rất nhỏ đã vì lợi nhuận tự sản xuất chè bẩn để bán sang Trung Quốc. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ tới uy tín, chất lượng chè VN dù lượng chè bẩn là số ít và chỉ được xuất sang Trung Quốc song các doanh nghiệp có uy tín của VN đã khá khó khăn trong việc thu mua nguyên liệu và đảm bảo chất lượng cho sản phẩm cũng như thương hiệu của mình.

Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến năm 2011, xuất khẩu chè của VN chỉ đạt 131 nghìn tấn, với kim ngạch là 198 triệu USD. Mặc dù, giá chè xuất khẩu bình quân trong năm 2011 đạt khoảng 1.520 USD/tấn, tăng 3,5% so với cùng kỳ 2010, nhưng xuất khẩu chè lại giảm 4,3% về lượng và 0,8% về giá trị. Xuất khẩu chè sang các thị trường đều giảm so với năm trước, ngoại trừ Indonesia (tăng gấp đôi), Đức và Saudi Arabia tăng nhẹ...

Năm 2012, ông Tuân cho biết, ngành chè sẽ không chạy theo số lượng xuất khẩu mà sẽ chú trọng vào giá trị xuất khẩu mà doanh nghiệp thu được, để nhằm nâng cao thương hiệu chè VN trên thị trường thế giới.

Mai  Hương