Dũng tướng đấu ngang Hô Diên Chước nhưng bị xếp hạng thấp Lương Sơn Bạc là ai?

Thứ hạng 108 vị đầu lĩnh Lương Sơn Bạc có lẽ là một chủ đề gây tranh cãi dai dẳng bậc nhất trong các cuộc thảo luận cũng như đề tài nghiên cứu của giới sử học Trung Hoa sau này.

Tôn Lập – người được ví với danh tướng nhà Đường

Và một trong những vị anh hùng Lương Sơn khiến đa số cảm thấy bất công khi chàng không có tên trong nhóm 36 chánh tướng – Thiên Cương Tinh, chính là “Bệnh Uất Trì” Tôn Lập. Bất công vì so về võ nghệ, tài trí và công lao, Tôn Lập xứng đáng ngồi ghế cao ở “Bến nước” thay vì chỉ xếp hạng thứ 39.

Bệnh Uất Trì Tôn Lập, trí dũng song toàn, lập nhiều công lớn cho Lương Sơn.

Tôn Lập lần đầu tiên xuất hiện trong Thủy Hử của Thi Nại Am, ở hồi thứ 39, nguyên quán Quỳnh Châu, là anh trai của Tôn Tân. “Tiểu Uất Trì” Tôn Tân chính là chồng của Cố Đại Tẩu. Dưới ngòi bút của tác gia họ La, Tôn Lập hiện lên với hình ảnh: “mình cao tám thước, mặt vàng nhiều râu, tròng mắt đen tuyền, tánh tình nóng nảy, dáng người giống Uất Trì Kính Đức nhưng vì làn da nhợt nhạt nên thường được gọi là Bệnh Uất Trì”.

Uất Trì Kính Đức, tên thật Uất Trì Cung, là một danh tướng, võ nghệ tuyệt luân, công thần khai quốc nhà Đường. Tôn Lập được ví với Uất Trì Cung không chỉ bởi hình dáng bên ngoài có nhiều nét tương đồng mà còn vì chàng thực sự là người giỏi võ nghệ.

Là con nhà binh, Tôn Lập đam mê và tập luyện võ nghệ từ nhỏ - thậm chí còn được coi là thần đồng võ học Quỳnh Châu. Từ quyền cước đến đao thương, roi sắt hay bắn cung món nào Tôn Lập cũng giỏi cả. Thời điểm xuất hiện trong Thủy hử, Tôn Lập giữ chức Đề Hạt – cai quản binh mã Đăng Châu.

Thứ hạng (thấp) của Tôn Lập trong danh sách 108 đầu lĩnh Lương Sơn là chủ đề gây tranh cãi.

Võ nghệ tài giỏi, đánh ngang Hô Diên Chước

Để hiểu rõ hơn về năng lực chiến đấu và tài nghệ võ học của Tôn Lập thì chúng ta hãy điểm qua một đoạn nhỏ mà Thi Nại Am viết về trận song đấu giữa chàng và Song Tiên Hô Diên Chước,ở hồi thứ 54 Thủy Hử.

“Tôn Lập đeo thương lên vai rút đôi cương tiên, ra đánh nhau với Hô Duyên Chước. Song tiên giao đấu, thế lực rất là hùng dũng. Một bên Tôn Lập đội mũ sắt đôi sừng giao nhau quấn khăn lụa hồng ở trán, mình mặc áo bà đen, trăm hoa điển vẽ, vai khoác giáp vàng cưỡi ngựa Ô Truy, khiển đôi tiên dóng trúc mắt hổ - Hổ Nhãn Trúc Tiết Cang Tiệm, trông vẻ ăn đứt Uất Trì Cung.

Một bên Hô Duyên Chước, đầu đội mũ sắt sừng thẳng lên trời, quấn khăn vàng ở trán, mình mặc áo đen, đốm vẽ thất tinh khoác áo khai giáp, cưỡi ngựa Tích Tuyết Ô Truy khiển đôi cương tiên Thủy Bát Mã Lăng, tay tả nặng mười cân, tay hữu nặng mười ba cân, rõ ra dòng dõi quan Hô Duyên Tán. Hai bên đánh nhau trước trận, kẻ tiến người lui, kẻ quanh người lại, trước sau tới ba mươi hiệp, chưa phân thắng thua ra sao”.

Trận giao chiến kinh điển hơn 30 hiệp bất phân thắng bại giữa Tôn Lập và Hô Diên Chước.

Hô Diên Chước là ai? Là đại tướng bậc nhất nhà Tống thời bất giờ, sau được xếp vào nhóm “Ngũ hổ thượng tướng” của Lương Sơn. Trong số các đầu lĩnh của Lương Sơn đánh ngang với Hô Diên Chước, trước sau chỉ có vài người. Gồm Báo tử đầu Lâm Xung, Đại đao Quan Thắng và phần nào đó là Tích lịch hỏa Tần Minh. Nếu theo tính bắc cầu thì có thể kể thêm 3 người nữa là Cấp tiên phong Sách Siêu, Song thương tướng Đổng Bình và Thanh diện thú Dương Chí.

Người cuối cùng chính là Tôn Lập. Tức so về tài võ nghệ, song đấu trên chiến trường, Tôn Lập nếu không hơn thì cũng đường hoàng góp mặt trong Top 8 những mãnh tướng đệ nhất của Lương Sơn.

Lập nhiều đại công cho Lương Sơn

Về mặt công lao, Tôn Lập cũng ghi dấu ấn rất nhiều. Đầu tiên, chàng tham gia vào việc giải cứu hai anh em Giải Trân – Giải Bảo khỏi ngục Đăng Châu trước khi cả nhóm, gồm anh em họ Giải, vợ chồng Tôn Tân – Cố Đại Tẩu, hai chú cháu Trâu Uyên – Trâu Nhuận cùng gia nhập Lương Sơn Bạc.

Tôn Lập, xét về võ nghệ, xứng đáng góp mặt trong Top 8 mãnh tướng hàng đầu Lương Sơn.

Tiếp đến, Tôn Lập lập công lớn khi giúp nghĩa quân Lương Sơn Bạc đánh hạ Chúc Gia Trang, giải cứu nhiều đầu lĩnh. Trong chiến dịch đánh Chúc Gia Trang, được Thi Nại Am miêu tả ở hồi 49, khi quân Lương Sơn Bạc đang trong tình trạng bế tắc không thể tấn công do phải đối đầu với địch thủ khó nhằn Loan Hồng Ngọc, chính Tôn Lập hiến kế thâm nhập Chúc Gia Trang làm nội gián.

Lấy danh nghĩa là Đăng Châu Đề Hạt dẫn binh đi trừ giặc cướp, Tôn Lập ghé và nghỉ lại tại Chúc Gia Trang để thăm người bạn võ đồng môn - Loan Hồng Ngọc.  Để lấy lòng tin, Tôn Lập đã giả đấu và bắt sống Thạch Tú. Sau việc này, Loan Hồng Ngọc và người Chúc Gia Trang nhất mực tin tưởng vào sự giúp đỡ của Tôn Lập.

Ở trận chiến quyết định, khi Tống Giang và các đầu lĩnh Lương Sơn Bạc chia quân tổng tấn công bốn hướng khiến người Chúc Gia Trang phải đổ ra ngoài chống cự, Tôn Lập cùng Cố Đại Tẩu, anh em họ giải, chú cháu họ Trâu (…) mở xe tù giải thoát Thạch Tú, Hoàng Tín, Vương Anh, Dương Lâm, Đặng Phi, Tần Minh, Thời Thiên rồi hợp nhau đánh giết từ trong ra ngoài, chiếm hạ Chúc Gia Trang. Thắng lợi ở Chúc Gia Trang, công đầu và công lớn nhất chính là của Tôn Lập và sự kiện này cũng đặc tả trí tuệ của “Bệnh Uất trì”.

Tôn Lập bắt sống Thạch Tú, một phần trong kế nội gián giúp Lương Sơn hạ Chúc Gia Trang.

Tiếp đó, tại hồi 69, sau khi chủ tướng quân Tống - Quan Thắng bị Lương Sơn Bạc bắt, Tôn Lập (hợp cùng Tần Minh) bắt sống phó tướng Quan Thắng - Hắc Tư Văn trong khi đầu lĩnh Lương Sơn khác Hỗ Tam Nương tung lưới bắt được Tuyên Tán. Cả ba cuộc bắt sống này đã kết thúc cuộc tấn công cuối cùng của triều đình vào Lương Sơn Bạc, dẫn đến việc Quan Thắng hoàn toàn quy phục Tống Giang và gia nhập “Bến nước”.

Khi phân định ngôi thứ ở Lương Sơn Bạc, Tôn Lập xếp thứ 39 trong 108 vị đầu lĩnh Lương Sơn Bạc và xếp thứ 3 trong 72 vị sao Địa Sát. Tôn Lập giữ chức Mã Quân Tiểu Tướng kiêm Viễn Thám Xuất Tiêu Đầu Lĩnh, nhiệm vụ chính là cai quản binh mã và dò la tin tức, làm phó cho Chánh tướng Lâm Xung. Đây là một thứ hạng không hề tương xứng với tầm vóc của Tôn Lập.

Nhưng lại có thứ hạng đầu lĩnh không tương xứng

Hạng 39, tức Tôn Lập đứng dưới cả anh em Giải Trân – Giải Bảo (hạng 34-35), vốn chỉ là hai tay thợ săn, từng được chàng phải bỏ cả chức Đề Hạt để cứu khỏi ngục Đăng Châu thuở nào. Điểm qua những gương mặt khác như Chu Đồng (hạng 12), Lưu Đường (21), Mục Hoằng (24), Lôi Hoành (25), Dương Hùng (32), Thạch Tú (33)… đúng là chẳng có gì để so sánh với Tôn Lập ở cả võ nghệ, tài trí lẫn công lao vậy.

Nhưng trên BXH đầu lĩnh Lương Sơn, Tôn Lập chỉ đứng thứ 39, kém cả Thạch Tú hay anh em thợ săn Giải Trân – Giải Bảo.

Lưu Đường vốn cùng nhóm Tiều Cái, Ngô Dụng, Công Tôn Thắng và anh em họ Nguyễn lên Lương Sơn từ những ngày đầu tiên, được ngồi ghế cao dù sao cũng có thể giải thích là bởi thuộc hàng “khai quốc công thần”. Chu Đồng, Lôi Hoành, Mục Hoằng thì có ơn cứu mạng với Tống Giang, tỉnh cảm thân thiết, có tên trong nhóm 36 Thiên Cang Tinh, coi như là nhờ quan hệ vậy.

Nhưng cặp huynh đệ kết nghĩa Dương Hùng – Thạch Tú, võ chẳng bằng Tôn Lập, mưu trí lại kém xa, công lao – xét ngay trong chiến dịch đánh Chúc Gia Trang cũng không thể so bì, nhưng vẫn đứng trên “Bệnh Uất Trì”. Chưa kể, bộ đôi Đổng Bình (hạng 15) - Sách Siêu (19) năng lực chiến đấu có thể không thua Tôn Lập nhưng gia nhập sau, lại không có đóng góp nhiều trong quá trình xây dựng nghĩa quân Lương Sơn, vẫn được xếp ngôi cao, vượt xa Tôn Lập. Quả là khó hiểu và bất công cho “Bệnh uất Trì” lắm thay!

Sau khi nhận chiêu an, Tôn Lập cùng các đầu lĩnh Lương Sơn Bạc tham gia các chiến dịch bình quân Liêu, dẹp các lực lượng chống đối triều đình nhà Tống: Điền Hồ, Vương Khánh, Phương Lạp. Tôn Lập là một trong số ít các đầu lĩnh Lương Sơn Bạc sống sót trở về từ chiến dịch bình Phương Lạp, nhưng không nhận chức tước, mà cùng vợ chồng Tôn Tân - Cố Đại Tẩu quay về Đông Châu và sống suốt quãng đời còn lại tại đây.