Những năm gần đây, mật độ dân số tăng cao khiến phố cổ ngày càng trở nên chật chội, xuống cấp, khắp nơi là những cửa hàng mọc san sát, chen chúc, hoạt động ồn ào bất kể sáng tối.
Trước tình trạng này, mới đây thành phố Hà Nội đã giao quận Hoàn Kiếm phối hợp với các bên liên quan lựa chọn nhà đầu tư, hoàn thiện thủ tục để triển khai dự án xây dựng nhà ở giãn dân phố cổ (dự kiến quý 4/2019).
Dự án giãn dân phố cổ được triển khai nhằm tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện việc bảo tồn, tôn tạo các di tích và công trình kiến trúc cổ có giá trị; phát triển đô thị bền vững; góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển trong đó có dịch vụ du lịch.
Tuy nhiên, là vùng đất hái ra tiền, tấc đất tấc vàng nên bất cứ ai sinh sống ở phố cổ đều cố gắng bám trụ, không muốn rời đi.
Ở phố cổ, chỉ cần cho thuê mặt bằng hoặc mở một gian hàng nhỏ là có thể ung dung kiếm sống. Vì vậy, cửa hàng xuất hiện khắp mọi nơi trong phố cổ. Trên phố Lương Văn Can, những cửa hàng kính mắt với mặt tiền nhỏ hẹp nối tiếp nhau, những chiếc tủ kính được bày ra vỉa hè.
Trên phố Thuốc Bắc, từng mét vuông đất, thậm chí cả những mảng tường trống cũng được các cửa hàng bán đồ cơ khí tận dụng để bày bán hàng.
Khu vực phố Hàng Chiếu, phố Hàng Giầy cũng trong tình trạng chi chít các cửa hàng.
Các cửa hàng với đủ loại hàng hóa chen nhau buôn bán.
Phần vỉa hè rất nhỏ trước cửa nhà cũng được tận dụng để mở quán bún chả dù chỉ đặt vừa 2 chiếc bàn và vài chiếc ghế.
Phố cổ Hà Nội là "thiên đường" để các quán ăn kiếm lời, một phần do người Hà Nội lâu nay vẫn quan niệm: muốn ăn ngon thì lên phố cổ. Khu ẩm thực ngõ Đồng Xuân với hàng chục quán ăn xập xệ, nhếch nhác nhưng thực khách thì luôn đông đúc, vào ra tấp nập.
Mỗi tấc đất trong phố cổ được người dân tận dụng một cách triệt để. Những ngôi nhà với mặt tiền rất nhỏ cũng có thể cho thuê với giá cao hoặc mở cửa hàng. .
Một cửa hàng bán rèm trên phố Hàng Mành với bề ngang chỉ khoảng 1m, chủ cửa hàng phải bày các sản phẩm ra bên ngoài.
Những cửa hàng siêu hẹp, mặt tiền thậm chí chưa đến 1m trên phố Hàng Mành.
Về dự án giãn dân phố cổ, UBND quận Hoàn Kiếm và Ban quản lý phố cổ đã rà soát, phân loại các trường hợp giãn dân trên địa bàn 10 phường (Đồng Xuân, Hàng Buồm, Hàng Đào, Hàng Gai, Cửa Đông, Hàng Mã, Hàng Bạc, Hàng Bồ, Hàng Bông và Lý Thái Tổ). Trước mắt thành phố sẽ di dời các hộ dân đang sống trong các di tích đình, đền, chùa, nhà cổ...