Mưu sĩ hiến sách lược giúp Tào Tháo dựng bá nghiệp là ai?

Tào Tháo (155 – 220), tự Mạnh Đức, nhà chính trị, quân sự kiệt xuất cuối thời Đông Hán, là người đặt cơ sở cho thế lực quân phiệt mạnh nhất thời Tam Quốc, kiến lập nên chính quyền Tào Ngụy sau này. Dưới trướng Tào Tháo, võ có Ngũ tử lương tướng: Trương Liêu, Nhạc Tiến, Vu Cấm, Trương Cáp, Tử Hoảng, mưu sĩ thì cả trăm người, nổi bật nhất là bộ tứ Quách Gia, Tuân Úc, Giả Hủ, Trình Dục, sau này là Tư Mã Ý.

Đề ra sách lược giúp Tào Tháo dựng bá nghiệp

Nhưng Tào Tháo vẫn còn có một mưu sĩ tài ba dù ít được nhắc tới, chủ yếu là bởi nhân vật này hầu như không tham gia các trận đánh kinh điển của họ Tào, mà thường chỉ hiến những kế sách mang tính vĩ mô. Tuy nhiên, những sách lược của bậc trí giả này lại đóng vai trò cực kỳ quan trọng, tạo nên nền tảng xây dựng đại nghiệp của Tào Tháo. Đó là Mao Giới.

Mao Giới có những đóng góp cực kỳ quan trọng cho bá nghiệp của Tào Tháo.

Mao Giới, tự Hiếu Tiên, người huyện Bình Khâu, quận Trần Lưu (thuộc Duyện châu). Thời trẻ Mao Giới làm huyện lại, nổi tiếng thanh liêm công chính. Trung Nguyên đại loạn, Mao Giới rời Trần Lưu sang Kinh Châu lánh nạn. Nhưng khi biết Kinh châu mục Lưu Biểu chính lệnh không nghiêm, Mao Giới bèn chuyển nhướng tới Lỗ Dương. Cùng lúc đó, Tào Tháo đến Duyện châu, biết tiếng Mao Giới, nên mời ông làm Trị trung tòng sự.

Ngay trong lần đầu diện kiến Tào Tháo, Mao Giới đã khiến họ Tào phải nể phục khi đề xuất: "Nay thiên hạ tan lở chia lìa, quốc chủ bị di dời, sinh dân bỏ nghiệp, mất mùa đói kém lưu vong, kho của ngài không năm nào có của tích trữ, trăm họ không có chí an cư, khó mà giữ được lâu. Viên Thiệu, Lưu Biểu, tuy sĩ dân đông đảo cường thịnh, đều không lo tính đường xa, chưa gây dựng được cái gốc rễ nền móng vậy. Kẻ dấy binh có chính nghĩa thì thắng, giữ được địa vị bởi có tài lực, nên phụng mệnh thiên tử để ra lệnh cho kẻ không làm thần tử, chấn chỉnh việc canh tác lương thực, tích trữ quân nhu của cải, như thế thì cái nghiệp bá vương có thể thành vậy".

Sách lược của Mao Giới tựu chung có 2 điểm rất rõ ràng. Thứ nhất, giữ thiên tử bên mình để làm cơ sở để dựng bá nghiệp. Thứ hai, tập trung vào việc khôi phục và phát triển nông nghiệp.

Tất nhiên, vốn là người trung nghĩa, Nho gia chính phái, đề cao việc khôi phục Hán thất nên quan điểm của Mao Giới ban đầu là “phụng thiên tử dĩ lệnh bất thần” – rất quang minh chính đại, dù được Tào Tháo nghe theo nhưng lại thực hiện với mưu đồ “hiệp thiên tử nhi lệnh chư hầu” – tức lợi dụng Hoàng đế để sai khiến chư hầu. Cái này, chúng ta tạm không bàn tới, chỉ biết rằng Mao Giới chính là mưu sĩ đầu tiên của Tào Tháo đề ra sách lược mang tính then chốt đối với đại nghiệp của họ Tào.

Mao Giới, một trong những mưu sĩ bậc nhất của Tào Tháo, tài năng không thua Tuân Úc, Quách Gia.

Năm 196, Hán Hiến Đế đi từ Trường An sang Lạc Dương cùng thời điểm Tào Tháo mang quân tấn công giặc Khăn Vàng ở Dự châu, giành thắng lợi và chiếm được Dự châu. Thời điểm ấy Hán hiến Đế ở Lạc Dương đói khổ vô cùng, gửi người đến các chư hầu xin cứu giá. Nhưng trong khi những thế lực quân phiệt như Viên Thiệu, Viên Thuật, Lưu Biểu làm ngơ thì Tào Tháo lại nhanh chân đến nghênh đón vua. Đó là bởi xuất phát từ kiến nghị của chính Mao Giới.

Tào Tháo sau đó đưa Hiến Đế đến Hứa Xương, xây dựng nơi này làm kinh đô mới. Đây là một bước chuyển rất quan trọng trong sự nghiệp của Tào Tháo vì nhà Hán tuy suy nhưng trong lòng mọi người vẫn tôn trọng, việc Tào Tháo nắm được thiên tử sẽ có cớ nhân danh vua ban ra chính lệnh để sai khiến chư hầu.

Đóng góp giá trị vào phát triển nông nghiệp

Chiến tranh liên miên nhiều năm khiến nông nghiệp bị đình đốn, ảnh hưởng rất lớn đến việc cung cấp lương thực cho quân đội trong các cuộc giao tranh giữa các chư hầu. Trong hoàn cảnh kinh tế bị tàn phá, Tào Tháo đã nhận thức được tầm quan trọng của việc khôi phục nông nghiệp. Ngay từ khi làm chủ Duyện châu, Tào Tháo đã rất tán thành ý kiến của Mao Giới về vấn đề này, bắt đầu mang ra thảo luận trong nội bộ.

Bộ tướng Cức Đê đề xuất với Tào Tháo nên tổ chức đồn điền; sau khi thảo luận kỹ ông quyết định cho thi hành. Phương pháp của Cức Đê là chiêu mộ những nhóm nông dân đang lang thang về tập trung lại, xây dựng đồn điền. Họ sẽ được cấp nông cụ, trâu bò, hạt giống để tự canh tác rồi dựa vào số thu hoạch để thu tô của họ. Nhờ áp dụng chính sách này, vùng Duyện châu mà ông cai quản có lương thực đủ dùng.

Mao Giới là người đầu tiên khuyên Tào Tháo nên “giữ thiên tử bên mình”.

Sau khi đưa Hán Hiến Đế về Hứa Đô, Tào Tháo tiếp tục thực hiện chính sách này với những đóng góp trí tuệ giá trị từ Mao Giới. Tào Tháo, theo ý kiến của Mao Giới, nhân danh Hiến Đế công bố "Lệnh đồn điền", trong đó nhấn mạnh: “Đối với thuật giữ vững quốc gia thì trước tiên phải làm cho quân đội mạnh lên và lương thực đủ ăn”.

Chính sách đồn điền được áp dụng trong toàn bộ vùng đất mà Tào Tháo cai quản, trở thành "quốc sách" với tập đoàn họ Tào. Chế độ đồn điền của tập đoàn Tào Ngụy có 2 loại: đồn điền quân sự và đồn điền dân sự.

Đồn điền dân sự theo mô hình đề xướng của Cức Đê: huy động nông dân mất ruộng, tù binh chiến tranh qua các cuộc xung đột; cứ 50 hộ ghép thành 1 Đồn, do Đồn điền Tư mã quản lý. Các hộ nông dân trong đồn điền gọi là Đồn điền khách, canh tác từ 30-50 mẫu ruộng, nếu dùng trâu bò của triều đình thì phải nộp 6/10, nếu dùng trâu bò của mình thì nộp 5/10.

Đồn điền quân sự ra đời muộn hơn, được Tào Tháo cho áp dụng theo kiến nghị của Mao Giới và Tư Mã Ý: Cứ cách 5 dặm có 1 đội 60 người vừa làm ruộng vừa canh phòng khu vực của mình. Người quản lý là các tướng trong quân đội.

Sự phát triển nông nghiệp cực thịnh của tập đoàn Tào Ngụy mang đậm dấu ấn của Mao Giới.

Thực thi chính sách đồn điền đã mang lại những thành quả quan trọng. Hàng năm, các vùng nông nghiệp của họ Tào cung cấp hàng triệu hộc quân lương. Đời sống của nông dân được giải quyết, góp phần ổn định khu vực mà họ Tào cai quản, nền tảng quan trọng cho những cuộc chinh phục kinh điển sau này.

Một đời thanh liêm, chính trực

Tào Tháo đưa Hán Hiến Đế về Hứa Xương, làm Tư không rồi Thừa tướng. Mao Giới làm Đông tào duyện, chủ trì việc tuyển cử. Mao Giới vốn trọng đạo đức, những người được ông tuyển, đều là kẻ sĩ trong sạch chính trực, còn dù là kẻ có danh lớn mà phẩm hạnh không đoan chính giữ bổn phận, nhất định không dụng. Tào Tháo biết chuyện vô cùng thán phục

Con Tào Tháo là Tào Phi, đích thân đến chỗ Mao Giới, phó thác thân quyến của mình nhờ ông giúp, có ý lập phe cánh riêng. Mao Giới đáp rằng: "Lão thần nhờ năng lực giữ chức phận, may mắn được miễn trách tội, nay lại nói giúp để thăng quan cho người ta là có lỗi, thế nên thần chẳng dám vâng mệnh". Tào Tháo đi chinh chiến đánh anh em họ Viên trở về huyện Nghiệp, có người bàn luận muốn hợp nhất cơ cấu hành chính. Mao Giới xin yết kiến nói không nên thi hành. Tào Tháo nghe theo.

Mao Giới tuy có chức vụ cao nhưng sống đạm bạc, vỗ về nuôi nấng con côi của anh ông rất hậu, những đồ được ban thưởng đem phát chẩn giúp đỡ người nghèo khó trong họ tộc, trong nhà không có đồ đạc của cải dư thừa. Sau đó Mao Giới được thăng làm Quân sư. Năm 213, Tào Tháo thành lập nước Nguỵ, Mao Giới làm Thượng thư bộc xạ, lại chủ trì việc tuyển cử, rất được khen ngợi.

Mao Giới, một đời chính trực thanh liêm.

Bấy giờ ngôi Thái tử nước Ngụy chưa định, nhưng Tào Thực được sủng ái. Mao Giới ngầm can Tào Tháo rằng: "Gần đây Viên Thiệu vì đích thứ bất phân, dòng tộc bị chết nước bị diệt. Phế lập là việc lớn, đó chẳng phải là việc làm thích hợp". Tháo thêm 1 lần nữa chịu ý kiến của Mao Giới.

Năm 216, đồng liêu Thôi Diễm vì làm mếch lòng Tào Tháo trong việc lấn ngôi nhà Hán mà chết oan, Mao Giới trong bụng không phục. Sau có kẻ gièm pha ông với Tào Tháo khiến Tháo nổi giận, bắt Mao Giới giam vào ngục. Cuối cùng Tào Tháo cách chức ông. Mao Giới lui về và không lâu sau qua đời ở quê nhà (năm 216). Tào Tháo ban cho ông áo quan, tiền, lụa, phong cho con ông là Mao Cơ làm Lang trung.