Sau vận hành chính quyền 2 cấp, UBND cấp xã có 7 nhiệm vụ mới trong công tác phòng, chống thiên tai

Chủ trì Diễn đàn có ông Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, Chủ tịch Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai.

Cùng chủ trì Diễn đàn có ông Vũ Xuân Thành - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai; ông Bùi Xuân Diệu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình; ông Lê Trọng Đảm, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường; cùng sự tham dự của đại diện chính quyền các địa phương, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và các cơ quan báo chí.

Trung bình mỗi năm thiên tai làm 240 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng

Theo thống kê của Văn phòng Giảm nhẹ rủi ro thiên tai Liên Hợp quốc, trong 20 năm qua, thiên tai toàn cầu tăng 75%, gây hơn 1 triệu ca tử vong, ảnh hưởng 4 tỷ người và thiệt hại gần 3.000 tỷ USD.

Việt Nam là một trong 5 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của thiên tai và biến đổi khí hậu. Mỗi năm, nước ta phải đối mặt với 10-15 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, cùng nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan khác như mưa lớn cục bộ, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn.

Ở Việt Nam, trung bình mỗi năm thiên tai làm 240 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng. Các hiện tượng lũ quét, sạt lở đất ngày càng gia tăng, nhất là ở miền núi phía Bắc và miền Trung.

Những đợt thiên tai gần đây như bão Yagi (2024), bão số 3 (2025) và mưa lũ trái mùa cho thấy, nếu không có sự chủ động từ chính quyền cơ sở và phối hợp đồng bộ giữa các cấp, thiệt hại sẽ lớn hơn rất nhiều.

Từ 1/7/2025, hệ thống chính quyền địa phương chuyển từ 3 cấp sang hai cấp theo Nghị quyết 190/2025/QH15 và Nghị định 200/2025/NĐ-CP. Điều này đặt cấp xã vào vị trí tuyến đầu, chịu trách nhiệm toàn diện trong công tác phòng chống thiên tai: từ tuyên truyền, lập kế hoạch ứng phó, dự trữ vật tư, tổ chức sơ tán, cứu hộ cứu nạn, hộ đê, khắc phục hậu quả, đến quản lý Quỹ Phòng chống thiên tai và xử lý vi phạm.

Đặc biệt, ngày 19/6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BNNMT quy định chi tiết về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực đê điều và phòng, chống thiên tai.

Đây là văn bản pháp lý quan trọng nhằm cụ thể hóa cơ chế vận hành chính quyền hai cấp, bảo đảm tính chủ động, kịp thời của tuyến cơ sở. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực tế vẫn cần thêm nhiều hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm và giải pháp từ các địa phương.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Cao Đức Phát, Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, Chủ tịch Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai nhấn mạnh: Trong công tác phòng chống thiên tai có nhiều khâu, nhiều việc phải làm, trong đó công tác dự phòng là quan trọng nhất, gồm dự phòng về tổ chức, dự phòng về nhân lực phương tiện, nguồn lực và cơ chế, chính sách.

Từ 1/7/2025, Việt Nam chuyển sang thực hiện hệ thống chính quyền 2 cấp. Có nhiều vấn đề đang đặt ra, cần được làm rõ và điều chỉnh sớm để đảm bảo duy trì năng lực ứng phó với thiên tai, nhất là về: Hệ thống chỉ đạo: đầu mối, thẩm quyền và các kênh liên lạc; Kế hoạch ứng phó; Lực lượng ứng phó ở các cấp; Vật tư dự phòng; Cơ chế, chính sách, luật pháp.

Mặt khác, phải tiếp tục tăng cường năng lực để đáp ứng yêu cầu phòng chống thiên tai có xu hướng ngày càng gay gắt hơn.

Tại Diễn đàn, Chủ tịch Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai Cao Đức Phát đề nghị cần rà soát, làm rõ vai trò, thẩm quyền, trách nhiệm của các cấp chính quyền và các cơ quan liên quan trong công tác phòng, chống thiên tai.

Từ đó, xây dựng lại các kế hoạch ứng phó với các loại hình thiên tai cụ thể, xác định rõ lực lượng chủ chốt (quân đội, công an, đoàn thể) và cơ chế vận hành tại cấp xã sau khi sáp nhập các xã nhỏ.

Có phương án bố trí, quản lý hiệu quả các phương tiện, vật tư phòng, chống thiên tai trên phạm vi rộng, không tập trung quá nhiều ở trung tâm. Hoàn thiện và ban hành các quy định, chính sách mới phù hợp với hệ thống chính quyền hai cấp. Rà soát, điều chỉnh và nâng cao hiệu quả của công tác phòng, chống thiên tai trong bối cảnh Việt Nam chuyển sang hệ thống chính quyền 2 cấp (Trung ương và địa phương).

Sau vận hành chính quyền 2 cấp, cấp xã thực hiện 12 nhiệm vụ trong công tác quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Xuân Tùng, Phó Trưởng phòng Ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết:

Căn cứ Nghị quyết số 190/2025/QH15; Luật Phòng, chống thiên tai; Luật Đê điều; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống thiên tai và Luật Đê điều; các Nghị định số 131/2025/NĐ-CP, Nghị định số 136/2025/NĐ-CP; sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, cấp xã thực hiện 12 nhiệm vụ trong công tác quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai, là các nhiệm vụ của cấp huyện và cấp xã trước đây.

UBND cấp xã có 7 nhiệm vụ mới trong công tác phòng, chống thiên tai, gồm: xây dựng, tu bổ công trình phòng, chống thiên tai; tổ chức việc chuẩn bị nhân lực, vật tư, phương tiện, trang thiết bị, nhu yếu phẩm; vận động quyên góp, tiếp nhận và phân bổ nguồn lực để cứu trợ khẩn cấp, hỗ trợ trung hạn...

Chủ tịch UBND cấp xã cũng được bổ sung 4 nhiệm vụ mới, gồm: Ứng phó rủi ro thiên tai thuộc thẩm quyền cấp huyện trước đây; Quyết định tổ chức cưỡng chế sơ tán trường hợp tổ chức, cá nhân không tự giác chấp hành chỉ đạo, chỉ huy, hướng dẫn sơ tán phòng, tránh thiên tai vì mục đích an toàn cho người; Giao đất, bố trí chỗ ở cho các hộ dân cần di dời, quyết định huy động kinh phí, lực lượng, trang thiết bị, vật tư và các tổ chức, cá nhân liên quan theo thẩm quyền quy định tại khoản 3 Điều 19 Nghị định số 66/2021/NĐ-CP; Quyết định một số nội dung về Quỹ PCTT thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp huyện trước đây.

Cơ cấu tổ chức chỉ đạo cũng thay đổi, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn được hợp nhất thành Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự các cấp, do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban. Ở cấp xã, nhiệm vụ tham mưu được giao cho Phòng Kinh tế hoặc Phòng Kinh tế - Hạ tầng đô thị, giúp nâng cao năng lực điều hành và ứng phó.

Liên hệ thực tiễn, ông Bùi Xuân Diệu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình cho biết: Tỉnh Ninh Bình thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, lũ, hạn hán, xâm nhập mặn, cháy rừng… nên công tác phòng, chống thiên tai (PCTT) luôn là nhiệm vụ trọng tâm.

Ngay sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, tỉnh đã thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự cấp tỉnh, ban hành các phương án bảo vệ trọng điểm, hộ đê toàn tuyến và ứng phó lũ lớn vượt tần suất thiết kế; chỉ đạo 129/129 xã, phường thành lập Ban Chỉ huy và đội xung kích PCTT với 27.627 người.

Sau sáp nhập, tỉnh Ninh Bình (mới) xác định có 9 trọng điểm cấp tỉnh và 66 trọng điểm cấp xã, phường có nguy cơ cao xảy ra sự cố khi thiên tai lớn xuất hiện. Ngay sau khi tỉnh Ninh Bình chính thức triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh đã thành lập các đoàn công tác kiểm tra công tác phòng, chống thiên tai tại các xã, phường.

Thực tế cho thấy, nếu như trước đây, các trọng điểm cấp tỉnh xảy ra vấn đề vượt tần suất thì có thể huy động nguồn lực từ cấp huyện, cấp tỉnh. Sau vận hành chính quyền 2 cấp, cấp huyện kết thúc hoạt động, khoảng cách từ trung tâm tỉnh xuống trọng điểm tại nhiều xã lên tới hàng chục km, dẫn đến những khó khăn trong công tác phòng, chống thiên tai.

"Với 9 trọng điểm cấp tỉnh, chúng tôi đã tham mưu về việc thành lập cụm phòng thủ để phòng chống thiên tai tại các trọng điểm cấp xã, phường có nguy cơ cao xảy ra sự cố khi thiên tai lớn xuất hiện. Mỗi trọng điểm do một xã phụ trách nhưng trong những trường hợp không đủ khả năng để bảo vệ thì có thể huy động nhân lực, vật lực từ 4 xã trong cụm", Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình cho biết thêm.

Trước thực tiễn còn nhiều khó khăn trong vận hành chính quyền 2 cấp, theo ông Bùi Xuân Diệu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình, thời gian tới, tỉnh Ninh Bình sẽ kiện toàn Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự các cấp, đồng thời kiện toàn bộ máy Quỹ phòng chống thiên tai và Quỹ phòng thủ dân sự cấp tỉnh; xây dựng kế hoạch, phương án ứng phó sát thực tế; tổ chức tập huấn, diễn tập; chuẩn bị đầy đủ “4 tại chỗ”; và tăng cường ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến để nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành PCTT...

×