Sinh viên học ngành không đúng đam mê: Chọn an toàn hay "đánh mất bản thân"?

Đỗ đại học nhưng "trượt đam mê"

“Miễn là đỗ đại học, ngành nào cũng được” đó là suy nghĩ quen thuộc của nhiều học sinh lớp 12 và phụ huynh Việt Nam.

Duy Anh - một sinh viên trẻ tại Hà Nội, chia sẻ từng chọn ngành Ngôn ngữ Anh ở Học viện Tài chính không phải vì yêu thích, mà vì “không muốn bị gọi là người trượt đại học”. Từ sự lựa chọn mang tính đối phó ấy, Duy Anh sớm nhận ra sự lệch pha giữa bản thân và ngành học: “Ngay từ đầu mình đã biết ngành đó không hợp. Cảm giác ngột ngạt, gò bó, không tìm được chút hứng thú nào trong lớp học".

Chỉ sau nửa năm, Duy Anh quyết định ôn tập lại để thi lại đại học, đây là một lựa chọn mạo hiểm nhưng đầy dũng cảm. May mắn thay, Duy Anh nhận được sự ủng hộ của gia đình và bạn bè, điều không phải sinh viên nào cũng có được.

Câu chuyện của Duy Anh không cá biệt. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam, mỗi năm có khoảng 15-20% sinh viên thay đổi hoặc bỏ học sau khi nhận ra ngành học không phù hợp.

Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Phát triển Giáo dục (IRED) chỉ ra rằng có khoảng 70% học sinh cấp 3 khi chọn ngành học dựa vào xu hướng, mong muốn của gia đình hoặc theo định hướng của xã hội mà không xuất phát từ sở thích và năng lực cá nhân.

“An toàn” là lý do phổ biến nhất khiến sinh viên chọn ngành. Nhưng sự an toàn đó đôi khi là cái bẫy vô hình, khiến người trẻ đánh đổi đam mê, mất dần năng lượng sáng tạo và rơi vào trạng thái học đối phó.

Nguyễn Thái Uyên, sinh viên năm nhất ngành Kế toán, Trường Đại học Thương mại từng chọn ngành theo lời bố mẹ: “Nghe nói Kế toán ổn định, dễ xin việc nên em theo. Nhưng chỉ sau vài tháng, em thấy mình thật sự không hợp".

Học cách lắng nghe chính mình giữa những ngã rẽ cuộc đời

Không phải ai cũng dám từ bỏ “an toàn” để bắt đầu lại. Nhưng có những người trẻ chọn bước ra khỏi vùng quen thuộc, và tìm thấy bản thân ở nơi khác, như Nguyễn Phương Nam, 27 tuổi, hiện là chủ kênh TikTok “Ngôi Sao Phương Nam” với hơn 543,8 nghìn người theo dõi.

Kênh TikTok “Ngôi sao Phương Nam” minh chứng cho hành trình dám rẽ hướng của Nguyễn Phương Nam, khi anh biến sở thích sáng tạo thành công việc yêu thích mỗi ngày.

Tốt nghiệp đại học ngành Kinh doanh quốc tế và hoàn thành cao học Tài chính - Ngân hàng, Nam từng làm nhân viên văn phòng ổn định. Nhưng khi những video TikTok đầu tiên của anh thu hút hàng trăm nghìn lượt xem, mọi thứ thay đổi. “Ban đầu, mình chỉ làm video cho vui sau giờ làm. Nhưng khi thấy cộng đồng yêu thích nội dung, và có cơ hội hợp tác với các nhãn hàng, mình nhận ra sáng tạo mới là điều khiến mình hạnh phúc”, anh chia sẻ.

Từ một người “học và làm đúng ngành”, Nam trở thành content creator toàn thời gian. Dù từng tiếc quãng thời gian 6 năm học và làm trái ngành, anh sớm nhận ra giá trị tích lũy từ chặng đường ấy: “Kiến thức tài chính giúp mình có tư duy logic, biết lập kế hoạch, biết cách xây dựng thương hiệu cá nhân. Không có gì là lãng phí cả”.

Theo cô Lê Mai Anh (giảng viên Trường Đại học Nguyễn Tất Thành và Trường Đại học Văn Lang), điều quan trọng với mỗi học sinh, sinh viên là phải biết mình “thích” và “mê” nghề tới đâu, cũng như đã thể hiện rõ điều đó với phụ huynh hay chưa.

“Trong thời điểm chọn ngành, chọn nghề cho tương lai, học sinh hãy xác định rõ mục tiêu, sở trường, sở đoản của mình. Mức độ kỳ vọng, sự phấn đấu đến đâu, sự chuẩn bị tinh thần, tài chính như thế nào. Tầm nhìn vào tương lai của nghề nghiệp mà bạn theo đuổi trong 3-5 năm tới. Và cuối cùng, không sao cả nếu bạn chọn sai. Chúng ta vẫn có thể làm lại, miễn là bạn không từ bỏ mà thôi”, cô Mai Anh chia sẻ.

Giữa “an toàn” và “đam mê” không có đáp án nào đúng tuyệt đối. Mỗi lựa chọn đều mang theo cả sự yên ổn lẫn đánh đổi. Có người chọn an toàn để xây nền tảng vững chắc, có người dám theo đuổi đam mê dù phải bắt đầu lại và đối mặt với hoài nghi.

Điều quan trọng không nằm ở việc chọn gì, mà là biết lắng nghe chính mình, hiểu điều mình thật sự muốn và sẵn sàng chịu trách nhiệm cho lựa chọn đó. Chỉ khi hiểu mình, ta mới đi được đường dài mà không đánh mất bản thân giữa những ngã rẽ tưởng chừng an toàn nhất.

×