Sông Lô kêu cứu vì nạn “cát tặc”: Dân mất đất, lo vỡ đê

Đê điều bị đe dọa

Ông Hoàng Đức Dũng - Trưởng phòng TNMT huyện Sông Lô, Vĩnh Phúc cho hay, ngoài gây ra tình trạng mất an ninh trật tự rất nghiêm trọng, việc khai thác cát sỏi trái phép còn gây ra những hệ lụy khôn lường về môi trường, suy giảm cạn kiệt nguồn tài nguyên.

Nạn “cát tặc” gây sạt lở đất, ảnh hưởng nghiêm trọng tuổi thọ kè bảo vệ đê, làm biến đổi dòng chảy, ảnh hưởng đến sự an toàn của toàn tuyến đê sông Lô và các khu vực giáp sông Lô. Vì thế, mới đây, UBND huyện Sông Lô đã phải có văn bản gửi Sở NNPTNT khi hạng mục xây dựng kè chống sạt lở bờ tả sông Lô đoạn từ K26+030 đến K26+160 (thuộc Dự án Xử lý cấp bách công trình đê điều tỉnh Vĩnh Phúc triển khai xây dựng tại xã Cao Phong) bị sạt lở nghiêm trọng.

Một điểm tập kết cát bên sông Lô.

“Có nhiều đối tượng không được cấp phép cũng tổ chức khai thác trộm hoặc ngang nhiên tranh giành khai thác với đơn vị được cấp phép, mà chủ yếu là khai thác lấn vào bờ, gây nên tình trạng sạt lở đất canh tác của nhân dân, gây ra xung đột dẫn tới một số vụ nổ súng”- ông Dũng nói.

Cả xã Bạch Lưu có hơn 3.000 nhân khẩu. Tất cả các hộ dân đều có đất ở Soi, người dân ở đây quanh năm chỉ biết bám vào ruộng đồng và bãi đất ngoài bãi Soi để canh tác 2 vụ/năm. Nhưng tình trạng khai thác cát quá ồ ạt khiến đất ven sông lở với tốc độ chóng mặt.

Theo Phòng tham mưu quản lý tài nguyên, môi trường huyện này, ngày 28.11, Trung tâm đo đạc bản đồ Vĩnh Phúc đã xác định mức độ ảnh hưởng sạt lở đất canh tác do nạn khai thác cát bừa bãi là rất nghiêm trọng. Cụ thể, tại khu vực mà 2 tàu cuốc đã khai thác trái phép, bị Bộ Công an bắt giữ ngày 21.11 có tổng diện tích bị sạt lở lên tới gần 5.000m2 đất chuyên màu. Trong đó, đất nông nghiệp quỹ I giao cho người dân là 319m2, đất nông nghiệp quỹ II do UBND xã Bạch Lưu quản lý là 4.614m2.

Tiếp giáp với vị trí trên khoảng 100m về phía hạ lưu sông Lô, tổng diện tích ở đây cũng bị sạt lở tới hơn 1000m2, trong đó chủ yếu là đất nông nghiệp quỹ II do xã Bạch Lưu quản lý.

Cạn kiệt tài nguyên, thất thu ngân sách

Theo thống kê của cấp huyện, chỉ tính từ tháng 4 đến tháng 9. 2012, mặc dù huy động hết lực lượng nhưng cơ quan chức năng cũng chỉ bắt được 14 trường hợp khai thác cát trái phép, xử lý hành chính thu nộp cho ngân sách 246 triệu đồng.

Cho đến nay, nguồn cát sỏi trên địa bàn huyện có nguy cơ cạn kiệt nhưng số tiền thu được cho ngân sách thì chẳng được là bao bởi tình trạng khai thác cát trái phép. Theo một báo cáo của liên ngành huyện Sông Lô về kiểm tra tình hình khai thác khoáng sản trên sông Lô mới thấy ngay cả những đơn vị được cấp phép thì tình trạng trốn, dây dưa thuế cũng diễn ra khá phổ biến. Nhà nước chỉ thu được phí bảo vệ môi trường nhưng nếu so giá trị nguồn tài nguyên đã bị múc lên đem bán thì mới thấy nguồn ngân sách nhà nước đã bị thất thoát nhiều năm qua vô cùng lớn.

Cuối tháng 11.2012, UBND huyện Sông Lô phải phát văn bản gửi UBND tỉnh Vĩnh Phúc đề nghị “quan tâm giúp đỡ huyện Sông Lô về lực lượng, phương tiện để kiểm tra, xử lý có hiệu quả đối với các trường hợp vi phạm khai thác cát sỏi trên sông Lô”.

(Còn nữa)

Thắng Quang