"Thành phố đen" trong truyền thuyết nằm trên sa mạc Gobi

Nằm ở nơi cắm ngọn cờ cực tây của Nội Mông, giữa sa mạc Gobi, từng có một vương quốc vô cùng thịnh vượng. Đó là một trung tâm học tập tôn giáo, nghệ thuật và thương mại. Nhưng tất cả những gì còn lại bây giờ là những thành lũy đổ nát từng bảo vệ thành phố, một vài tòa nhà bằng bùn còn sót lại và những mảnh xương bị tẩy trắng bằng ánh nắng mặt trời nằm rải rác.

Khara-Khoto, hay "thành phố đen" trong tiếng Mông Cổ, được thành lập vào năm 1032 sau Công nguyên với tư cách là thủ đô của Vương triều Tây Hạ (1038–1227) và nhanh chóng trở thành một trung tâm thương mại thịnh vượng. 

Thành phố đã bị Thành Cát Tư Hãn đánh chiếm vào năm 1226, nhưng thay vì để hoang phế như ông thường làm đối với các thành phố bị chiếm, Khara-Khoto thực sự phát triển mạnh mẽ dưới sự thống trị của người Mông Cổ. Trong thời của Hốt Tất Liệt, thành phố đã mở rộng gấp ba lần kích thước ban đầu và thậm chí còn được Marco Polo nhắc đến trong cuốn sách du lịch của ông với cái tên Tangut của Etzina.

"Khi rời khỏi thành phố Campichu, bạn sẽ đi xe trong mười hai ngày, và sau đó đến một thành phố tên là Etzina, nằm về phía bắc bên bờ sa mạc Sandy thuộc tỉnh Tangut. Người dân là những người theo đạo Thần tượng, sở hữu rất nhiều lạc đà và gia súc. Đặc biệt nơi đây còn có một số loài chim ưng tốt. Các cư dân sống bằng nghề trồng trọt và chăn gia súc của họ. 

Tại thành phố này, bạn phải có lương thực trong bốn mươi ngày, bởi vì khi bạn rời khỏi Etzina, bạn sẽ đi vào một sa mạc kéo dài bốn mươi ngày hành trình về phía bắc và trên đó bạn không có nơi ở cũng như nơi trú ẩn", Marco Polo viết.

"Thành phố đen" trong truyền thuyết nằm trên sa mạc Gobi

Dưới thời của người Mông Cổ, người Tangut đã tận hưởng sự tồn tại yên bình trong gần 150 năm, cho đến khi nhà Minh vây hãm thành phố vào năm 1372. Không ai biết chính xác Khara-Khoto thất thủ như thế nào, nhưng truyền thuyết địa phương kể rằng các nhà cai trị nhà Minh xảo quyệt đã chuyển hướng dòng sông Ejin, nguồn nước duy nhất của thành phố, chảy ngay bên ngoài pháo đài, do đó đã loại bỏ nguồn nước cho quân đội và cư dân của thành phố. 

Khi quân Minh bóp nghẹt thành phố mà không cần đặt chân vào bên trong tường thành, người dân Khara-Khoto nhận ra rằng họ phải đưa ra một lựa chọn khủng khiếp: chết khát, hoặc đối mặt với quân Minh trong trận chiến.

Một vị tướng quân đội Mông Cổ tên là Khara Bator được cho là đã trở nên điên cuồng trước cảnh ngộ này đến nỗi ông ta đã sát hại vợ và con của mình trước khi tự sát. Có một phiên bản khác của tin đồn cho rằng Khara Bator đã đột nhập ở góc tây bắc của bức tường thành phố và trốn thoát qua đó. Khi quân Minh cuối cùng tấn công, họ tàn sát không chỉ những người dân còn lại mà còn tất cả gia súc và ngựa. Sau thất bại này, Khara-Khoto bị bỏ rơi và trở thành đống đổ nát.

Khung cảnh tuyệt đẹp của Khara-Khoto(Ảnh: Amusing Planet).

Địa điểm này được tái khám phá vào đầu thế kỷ 20 bởi một đoàn thám hiểm Mông Cổ - Tứ Xuyên dưới sự chỉ huy của nhà thám hiểm người Nga Pyotr Kuzmich Kozlov. Trong quá trình khai quật ban đầu, đoàn thám hiểm đã khám phá ra hơn 2.000 cuốn sách, cuộn giấy và bản thảo bằng ngôn ngữ Tangut. 

Những kho báu này đã được gửi trở lại St.Petersburg cùng với các bức tượng Phật giáo, văn bản và tranh khắc gỗ được tìm thấy trong một bảo tháp bên ngoài các bức tường thành phố. Việc khai quật thêm đã tạo ra thêm hàng nghìn bản thảo, sách, cũng như các vật dụng hàng ngày, dụng cụ sản xuất và nghệ thuật tôn giáo. Nhiều trong số những cuốn sách này đã tạo cơ sở cho việc nghiên cứu ngôn ngữ Tangut, được viết bằng hệ thống chữ Tangut trong những năm sau đó.

Bây giờ tất cả những gì còn lại của thành phố vĩ đại này là những thành lũy cao 30 feet, một vài ngôi chùa và những mảnh vỡ còn lại của một nhà thờ Hồi giáo ngay bên ngoài các bức tường thành phố, cho thấy rằng có người Hồi giáo trong số những người bị cai trị bởi Tangut.