Thực hư "ngày tận thế" vì bão mặt trời

Thực hư ra sao chưa biết, song hiện tượng bão mặt trời (BMT) là có thực, từng xuất hiện trong lịch sử, gây thiệt hại lớn cho nhân loại, trong đó có thiệt hại đối với ngành y.

Hình ảnh về bão mặt trời.

BMT là một luồng điện thoát ra từ vùng thượng quyển của mặt trời. Tương tự, nếu gió được phát ra từ các ngôi sao khác ngoài mặt trời thì gọi là gió sao. Một trong những hệ lụy nguy hiểm nhất của BMT là bão từ. Khi BMT có tốc độ từ 400-700 km/s, nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến từ quyển của trái đất.

Những gì liên quan đến BMT hiện đang tranh cãi trong cộng đồng khoa học thế giới. Người đầu tiên đưa ra dự báo về BMT là chuyên gia khí quyển học, Kristian Birkeland, người Na Uy.

Năm 1915, Birkeland lập luận, các luồng tia mặt trời không hoàn toàn chỉ có các hạt mang điện tích (cả âm lẫn dương) mà đôi khi nó chứa đồng thời cả hai điện tích này, tức cả ion âm lẫn ion dương. Từ đây, hàng loạt các tranh luận liên quan đến BMT xuất hiện, nhưng chưa có giả thuyết nào mang tính thuyết phục.

Sang đến thập niên 1990, nhờ các thiết bị chuyên dụng trên Phi thuyền quan sát mặt trời (SOHO), người ta phát hiện các vùng tăng tốc của BMT có nguồn gốc từ các cực mặt trời, có mức độ gia tốc cao hơn so với giả định về sự giãn nở nhiệt động lực thông thường.

Nhờ có các tàu vũ trụ, con người phát hiện gió mặt trời sau khi thoát khỏi biên giới của nó sẽ hòa trộn với gió của các ngôi sao, tạo thành bão và nếu ở tần suất cao sẽ hướng về trái đất và gây ảnh hưởng đến các hoạt động của con người như: làm gián đoạn các tín hiệu thông tin, tín hiệu điện và gây ra những loại bệnh nan y.

BMT trong lịch sử và dự báo

Cho đến nay con người chứng kiến nhiều BMT xuất hiện cũng như thiệt hại có liên quan. Một trong những BMT mạnh nhất xuất hiện lần đầu vào ngày 1.9.1859, được hai nhà thiên văn học độc lập người Anh là Richard Carrington và Richard Hodgson phát hiện và được đặt tên là BMT 1859 hay Sự kiện Carrington.

Theo tài liệu còn ghi, cơn bão này có thể nhìn rõ bằng mắt thường, tức là nhìn thấy ánh sáng trắng, kèm theo các cực quang tuyệt đẹp xuất hiện ở những vĩ độ nhiệt đới như Cuba hoặc Hawaii.

Sau khi đi qua, cơn bão này để lại những vết tích như Nitrate và Beryllium -10 tại Greenland, thậm chí nồng độ của những hóa chất này ngày nay vẫn còn đo được, Những BMT xuất hiện gần đây là vào ngày 4.11.2003, tạo ra những bằng chứng đầu tiên rất rõ nét về thành phần một loại quang phổ mới ở trên mức 100 GHz.

Năm 1989, một cơn bão từ nhỏ lướt qua Canada làm chập lưới điện Hydro Quebec, gây sự cố nghiêm trọng kéo dài nhiều ngày. Tại Trung Quốc vào ngày Lễ Tình yêu 2007, người ta chứng kiến một cơn bão từ nhẹ, làm cho hệ thống thông tin vô tuyến bị gián đoạn trong vòng vài phút. Gần đây nhất hôm 12.5.2013, BMT xuất hiện và kéo dài tới 48 tiếng được xếp ở mức X 1.8.

Làm gì để đối phó với BMT?

Hiện nay, các phương pháp dự báo BMT không hề đơn giản bởi nó không có những "triệu chứng" báo trước. Một trong những hiện tượng dễ nhận biết nhất của bão từ là làm cho kim la bàn dao động mạnh.

Ảnh hưởng của bão từ lên con người và động vật là tác động trực tiếp đến hệ tuần hoàn, nhất là tim mạch. Bằng chứng, khi có bão từ những con chim dồn về phía Nam lánh nạn mặc dù chúng không hề biết bão từ là gì.

Đối với con người, tia X từ BMT tác động lên hệ thống hô hấp, miễn dịch, gây lo âu căng thẳng, cáu gắt, khó thở, buồn nôn, đau đầu, kiệt sức. Những người mắc bệnh cao huyết áp, tim mạch dễ bị biến chứng nguy hiểm, gia tăng bệnh ung thư do nồng độ tia cực tím tăng cao. Làm cho động vật chết hàng loạt, nhất là động vật, côn trùng nhỏ.

Để hạn chế rủi ro do BMT gây ra, mọi người nên ăn uống cân bằng, hạn chế ra ngoài trời, nên chuẩn bị nguồn lương thực, thực phẩm, thuốc men... phòng tránh trường hợp mất điện, mất nước kéo dài. Riêng nhóm người mắc bệnh tim mạch cần dự phòng thuốc, uống đều đặn, tăng cường nước uống và thực hiện tốt các khuyến cáo của bác sĩ.

Và cuối cùng, cũng giống như ngày tận thế, mọi chuyện không nên bị thổi phồng quá mức.