"Trạm nghe tiếng chim" đặc biệt giữa lòng Thủ đô

Lắng nghe tiếng nói của tự nhiên

Bước vào bên trong “nhà cây” - không gian nghe đặc biệt của trạm, người tham quan được hệ thống cảm biến chào đón bằng một giọng nói thân thiện. Ngay sau đó, trạm bắt đầu “lắng nghe” tiếng chim xung quanh trong tối đa ba phút.

Trong thời gian này, nếu có tiếng chim được ghi nhận, hệ thống lấy dữ liệu từ AI nhận diện tiếng chim để nhận dạng ra loài chim và viết thành một đoạn văn 10 câu giới thiệu về loài chim, tên khoa học và các đặc điểm thích nghi với thời gian, sinh cảnh, mùa của loài chim đó.

Sau đó phát đoạn văn ra tiếng cho người nghe. Nếu sau 3 phút mà không thu được tiếng chim nào, hệ thống sẽ lấy thông tin một loài chim phổ biến trong danh sách 12 loài thường gặp quanh khu vực để viết đoạn văn và phát ra cho người nghe.

Điều đặc biệt khiến trạm lắng nghe này trở nên sống động chính là tính “trực tiếp”. Âm thanh mà người tham quan nghe được không đến từ kho lưu trữ, mà phản ánh tức thời với những chuyển động quanh đó như tiếng chim gọi bạn tình, tiếng kêu của chim non trong tổ hay lời hót tìm bầy.

Trong khoảnh khắc ấy, người nghe cảm nhận như đang đối thoại với tự nhiên - một cuộc trò chuyện không lời, nhưng đầy thấu hiểu.

Bạn Mai Hoa (20 tuổi, sinh sống tại quận Cầu Giấy) chia sẻ: “Mình cùng bạn đến công viên chỉ để đi dạo, tình cờ thấy mọi người đứng xếp hàng trước một nhà cây nhỏ. Khi bước vào trải nghiệm thử, mình thấy im ắng, chỉ có tiếng gió và tiếng chim thật. Sau vài phút, trạm phát ra giọng đọc kể về một loài chim, nói cả tên khoa học, thói quen làm tổ và di cư. Thú vị nhất là nó kể bằng giọng rất tự nhiên như đang trò chuyện. Mình và bạn đều thấy thư giãn và nhẹ nhõm vô cùng”.

Theo các nhà sáng lập mô hình, tính bền vững của các dự án như thế này phụ thuộc rất nhiều vào sự tham gia của cộng đồng. Trước ngày khánh thành, chính người dân phường Hồng Hà (Long Biên, Hà Nội) đã cùng nhau dọn dẹp, trang hoàng khu vực lắp đặt. Họ trở thành một phần của dự án, không chỉ là khán giả mà là người đồng hành trong việc gìn giữ và bảo vệ công trình nghệ thuật.

Song song với tác phẩm, Ban tổ chức còn triển khai hoạt động “birding tour” - chuyến tham quan quan sát chim vào sáng sớm bên bờ sông Hồng cho người dân trong khu vực. Dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia điểu học, người dân được học cách nhận biết loài, tìm hiểu tập tính và ý nghĩa sinh thái của việc bảo tồn chim di cư trong đô thị.

Khi công nghệ trở thành cầu nối

Trạm nghe tiếng chim cũng gợi ra nhiều cảm xúc khác nhau. Với nhiều người, đó là khoảnh khắc yên bình hiếm có giữa lòng thành phố. Với người cao tuổi, nó khơi lại ký ức tuổi thơ gắn liền với tiếng chim chóc nơi làng quê.

Ông Cương (62 tuổi, người dân sống gần công viên) xúc động nói: “Ngày bé tôi hay trèo cây bắt chim, giờ nghĩ lại thấy thương chúng. Nghe trạm phát tiếng chim hót, rồi kể chuyện về loài chim đó, tôi thấy như có ai đó nhắc mình hãy để một khoảng lặng cho thiên nhiên thở”.

Theo nhóm nghệ sĩ Đức, ý tưởng “dịch” tiếng chim thành ngôn ngữ con người là một thử thách hấp dẫn. Bằng việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cùng kho dữ liệu điểu học toàn cầu, trạm không chỉ tạo ra trải nghiệm nghệ thuật, mà còn phổ biến kiến thức khoa học tới cộng đồng.

Mỗi âm thanh được thu lại đều được AI phân tích, xác định loài và hành vi, rồi diễn giải thành câu chuyện gần gũi, dễ hiểu. AI sau đó “dịch” thông tin khoa học ấy thành một đoạn văn tiếng Việt dễ hiểu. Nhờ vậy, mỗi trải nghiệm đều mang yếu tố giáo dục sinh thái, giúp người nghe vừa được thưởng thức âm thanh tự nhiên, vừa học thêm điều mới về thế giới quanh mình.

Trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng dày đặc, khi tiếng động cơ dần lấn át tiếng hót tự nhiên, “Trạm nghe tiếng chim” xuất hiện như một lời nhắc đầy nhân văn. Nó không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật công cộng mà còn là biểu tượng của sự sẻ chia, của khát vọng tìm lại cân bằng giữa con người và thiên nhiên.

Với sự kết hợp giữa nghệ thuật - công nghệ - điểu học, “Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì?” mang đến cho người dân một trải nghiệm độc đáo chưa từng có: được nghe tiếng chim nói giữa lòng đô thị. Từ đó, mỗi âm thanh vang lên từ tán lá, mỗi câu chuyện được máy “dịch” lại, đều trở thành một lời nhắn nhủ dịu dàng: hãy lắng nghe, bởi thiên nhiên luôn có điều muốn nói.

×