Trăn trở của tiến sĩ trẻ tuyên chiến với ung thư

Từng ngồi lặng lẽ một góc để nước mắt rơi

Tiến sĩ Phan Minh Liêm từng là sinh viên khoa Công nghệ Sinh học (Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TP.HCM). Tốt nghiệp đại học năm 2005, Phan Minh Liêm giành suất học bổng đến Mỹ.

Sau hơn 10 nghiên cứu ở môi trường quốc tế - anh là người Việt Nam đầu tiên được 4 lần vinh danh trên bức tường danh dự của Viện Anderson, Houston, Texas. Viện ung thư số một tại Mỹ.

Với tâm huyết tiêu diệt bệnh ung thư, tại đây nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Liêm đã phát hiện một gene có khả năng ức chế, triệt tiêu hiệu quả quá trình tạo năng lượng của khối u. Khi gene này được kích hoạt, các tế bào ung thư sẽ không lấy được dinh dưỡng hoặc lấy được dinh dưỡng nhưng không chuyển hóa thành năng lượng. Điều này khiến tế bào ung thư bị tiêu diệt hoặc ngưng tăng trưởng. Mở ra một tương lai hi vọng mới cho người bị bệnh ung thư.

Để làm được điều này, tiến sĩ Liêm cho biết, động lực giúp anh nghiên cứu là những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối.

“Những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối rất đau đớn. Để họ giảm cơn đau, bác sĩ phải sử dụng moocphin. Lúc sự sống chỉ đếm từng ngày họ chỉ ước mong được sống thêm vài ngày bên người thân.... Còn người thân chỉ biết động viên người bệnh và trông vào phép màu.

Có những bệnh nhân biết sắp ra đi nhưng nắm tay, cảm ơn bác sĩ vì bác sĩ đã cố gắng hết sức nhưng y học chưa điều trị được. Họ nói sẽ dõi theo bước đường và mong muốn thế hệ sau không phải chịu đau đớn khi mang căn bệnh này. Khi đang nghiên cứu tôi có cảm giác có nhiều người, nhiều linh hồn đang dõi theo mình nên không thấy đơn độc trên con đường đường này” – TS Liêm tâm sự.

Ảnh: Đinh Tuấn

Theo tiến sĩ Liêm thất bại trong nghiên cứu ung thư là thường xuyên, nên cần có niềm tin. Nhưng chính những bệnh nhân đã cung cấp nghị lực và sức mạnh để anh tiếp tục nghiên cứu. Những người bệnh tham gia thử nghiệm lâm sàng biết thử nghiệm có thể thành công nhưng cũng có thể ra đi.

Để đạt được những thành công bước đầu như hiện nay, tiến sĩ Liêm cho biết bản thân anh nhiều lúc bất lực vì kết quả không mong muốn, trong khi người bệnh lại mong chờ quá nhiều.

“Nhiều lúc tôi thấy bất lực vì bệnh nhân mong chờ nhưng kết quả lại không khả quan. Nghiên cứu chưa được như kì vọng của bệnh nhân. Nhiều lúc bên ngoài thấy màu hồng nhưng bản thân tôi có lúc ngồi lặng lẽ một góc riêng để nước mắt rơi. Sau đó, tôi tự mình đứng dậy vì có rất nhiều người đang dõi theo mình. Tôi không bỏ cuộc. Bệnh ung thư không ngừng nghỉ, không có lý do gì mình phải dừng lại” – TS Liêm nói

Thiệt thòi của các bệnh nhân Việt Nam?

Là người tiếp xúc với nhiều bệnh nhân ung thư trên thế giới, tiến sĩ Liêm cho biết thiệt thòi của các bệnh nhân Việt Nam hiện nay là điều kiện chăm sóc y tế chưa tốt, việc tầm soát ung thư chưa hiệu quả. Người dân đến bệnh viện thường ở giai đoạn muộn nên điều trị rất khó khăn.

“Dân số Việt Nam đang ngày càng già đi nên số người mắc bệnh ung thư sẽ tăng trong thời gian tới. Nếu làm tốt việc phòng ngừa có thể kiểm soát được 2/3. Tôi mong người dân hãy bảo vệ mình, ngừng hút thuốc, it ăn đồ nướng…

Còn 1/3 là do gen di truyền, nên khó tầm soát. Khi điều trị cần quyết tâm, tự tin, đúng phương pháp, thực hiện tối đa việc phòng ngừa.

Hiện nay, những liệu pháp mới ra đời và khả năng chưa trị thành công càng cao hơn. Hơn nữa con người đang hiểu hơn về ung thư, cách điều trị sẽ dễ hơn. Tôi tin con người có thể đánh bại ung thư trong một tương lai không xa” - TS Liêm nhận định.

Sau gần 12 năm học tập và nghiên cứu ở xứ người, trở về Việt Nam lần này, tiến sĩ trẻ cho biết anh mong muốn thực hiện những dự án giúp cộng đồng phòng ngừa ung thư. Tạo những sản phẩm ăn uống được làm từ nguyên liệu tốt, được chứng minh có khả năng kháng ung thư. Kết hợp giữa ẩm thực và y học thành những bài thuốc cho cộng đồng.

Trăn trở trước khi về nước tiến sĩ trẻ là đất nước có nhiều người giỏi nhưng cơ sở vật chất, cách tổ chức quản lý, đầu tư thiếu đồng bộ. Bản thân anh muốn truyền tải công nghệ tốt nhất điều trị ung thư cho đất nước nhưng gặp vướng mắc về tài chính.

“Tôi suy nghĩ và thấy nghiên cứu ở Việt Nam chưa phát triển xứng đáng với tiềm năng. Đất nước có nhiều người giỏi nhưng cơ sở vật chất, cách tổ chức quản lý, đầu tư thiếu đồng bộ. Nhưng có nhiều định hướng tương lai tốt nên tôi tin tương lai sẽ tốt hơn. Bản thân tôi mong muốn được xây dựng công nghệ mới nhất để điều trị ung thư. Chuyển những công nghệ điều trị của Anderson về Việt Nam. Điều này tôi đã làm từ lâu nhưng kết quả chưa mong muốn vì khó khăn về ngân sách nên nhà nước dừng lại”.

Ảnh: Đinh Tuấn

Theo tiến sĩ Liêm, hiện nay việc nghiên cứu về ung thư các bệnh viện Việt Nam chưa triển khai được nhiều do chưa có điều kiện. Bệnh nhân quá tải, bác sĩ ít có thời gian đào tạo, việc điều trị chưa như mong muốn của bệnh nhân.

Trăn trở

Từ kinh nghiệm nghiên cứu điều trị ung thư ở Anderson, anh cho biết bí quyết thành công trong điều trị ung thư là kết hợp ba yếu tố điều trị, phòng ngừa- đào tạo-nghiên cứu.

“Ngay tại trung tâm Anderson, có khoảng 20.000 nhân viên, điều trị 1,3 triệu lượt bệnh nhân/năm, thực hiện hơn 12 triệu quy trình và có hơn 1000 thử nghiệm lâm sàng. Việc phối hợp này là bí quyết thành công của Anderson. Bất kì một bệnh viện, cơ quan nào muốn thành công đều phải thực hiện như này” – anh nhận định.

Ngoài việc nghiên cứu về ung thư, bản thân tiến sĩ Liêm đã nhiều lần gửi thuốc điều trị về giúp người bệnh khi họ gửi thư sang Mỹ mong anh tư vấn.

“Tôi rất đồng cảm với những bệnh nhân ung thư. Trước đây tôi luôn đưa các giáo sư của Anderson về giúp các bác sĩ cũng như nhà khoa học trong nước tiếp xúc với các phương pháp điều trị tiên tiến thế giới đang áp dụng.

Có những phương pháp có thể các bác sĩ Việt Nam đã biết nhưng có thể bổ sung phương pháp mới đưa lại hi vọng cho người dân. Với những loại thuốc chuyên điều trị về biệt dược hiện tại ở Việt Nam đã có. Vì vậy nếu ai có nhu cầu tôi gửi thuốc hỗ trợ cho bệnh nhân theo đường quà tặng”- tiến sĩ Liêm bộc bạch.

Ảnh: Đinh Tuấn

Vừa đi học, vừa đi làm

Là một người trẻ để đạt được thành quả như hiện nay, tiến sĩ Liêm cho biết anh giữ ngọn lửa bằng cách giữ cái tâm – đó là một suy nghĩ làm để phục vụ cộng đồng và một định hướng làm việc tốt, không lùi bước với triết lý “nơi nào có ý chí, nơi đó có một con đường”.

Vừa đi học, vừa đi làm anh cân đối công việc bằng cách thời gian buổi sáng dùng để học tập. Nghiên cứu, sáng tạo, tư duy vào ban đêm đồng thời xây dựng một nhóm cộng sự tin tưởng nhau.

“Khi có việc quan trọng tôi tập trung tối đa tâm trí để sử dụng hiệu quả tư duy cao nhất. Không sử dụng điện thoại di động, email để tránh bị phân tán. Tôi cũng tập trung xây dựng một nhóm nghiên cứu để trau dồi kĩ năng cho nhau. Những người cộng sự có thể hoạt động độc lập. Bản thân mình sẽ không phải tham gia nhiều việc hằng ngày. Thay vì sử dụng nhiều thời gian để làm việc tôi chú trọng làm ít thời gian nhưng hiệu quả cao.”

Tiến sĩ Liêm cho rằng, nhiệm vụ khoa học không chỉ đơn thuần là giải đáp những câu hỏi của thiên nhiên mà ứng dụng những khám phá vào trong cuộc sống hằng ngày. Khi có phát kiến mới, người nghiên cứu rất vui và hứng khởi vì ở “tiền tuyến tri thức”. Đặc biệt phát kiến được ứng dụng sẽ giúp được hàng triệu bệnh nhân.

Đối với các bạn trẻ, điều tiến sĩ trẻ nhắn nhủ là tự tin theo đuổi ước mơ đúng phương pháp, xây dựng tương lai đúng cách.