Từ cơn sốt game “Tiệm Phở của Anh Hai”: Chất riêng của thế hệ Gen Z Việt Nam và cánh cửa kinh tế sáng tạo số

Game “Tiệm Phở của Anh Hai” mang chất cá tính và sáng tạo của thế hệ Gen Z Việt Nam

Sức lan toả của game “Tiệm Phở Của Anh Hai” – sản phẩm do một sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội phát triển, vẫn đang rất mạnh. Chỉ cần gõ các cụm từ liên quan, số lượt tìm kiếm hiện ra khiến nhiều người không khỏi ngỡ ngàng: Cụm từ "Phở Anh Hai" có tới 281.000.000 lượt tìm kiếm trên google chỉ trong 0,33 giây, trong khi "Quán Phở Anh Hai" là 69.600.000 kết quả (0,36 giây), "Tiệm Phở của Anh Hai" có 33.800.000 kết quả (0,26 giây)...

Quán "Phở Anh Hai" trong tựa game “Tiệm Phở Của Anh Hai” (Brother Hai's Pho Restaurant). Ảnh chụp màn hình.

Không chỉ là game viral (một trò chơi lan truyền nhanh chóng trên Internet và mạng xã hội, trở nên cực kỳ phổ biến trong một thời gian ngắn - PV), hiện tượng game “Tiệm Phở Của Anh Hai” mở ra một câu hỏi lớn hơn: Liệu Việt Nam có đang bước vào thời kỳ trỗi dậy của kinh tế sáng tạo (creative economy), nơi ý tưởng và bản sắc văn hoá trở thành tài sản thực sự?

Chia sẻ với PV Dân Việt, ông Nguyễn Huy - Quản lý của Schannel (Kênh thông tin, giải trí, công nghệ dành cho giới trẻ hàng đầu Việt Nam) cũng cảm thấy "choáng" về độ "viral" của game “Tiệm Phở Của Anh Hai”.

"Tôi đánh giá đây là một trong những game đã tạo được "trend" thần tốc trên mạng xã hội, hiệu ứng lan tỏa rất nhanh và mạnh không chỉ trong nước mà còn đã tới một số quốc gia khác. Đây là điều mà không có nhiều game có thể làm được", ông Huy bày tỏ.

Những năm gần đây, Việt Nam chứng kiến làn sóng sinh viên tự làm game, app, phim hoạt hình, truyện tranh, sản phẩm AI-art… Tác giả của Game “Tiệm Phở Của Anh Hai” cũng là chàng một sinh viên năm cuối Đại học Bách khoa Hà Nội, và với góc nhìn của ông Nguyễn Huy thì thế hệ Gen Z Việt Nam đang cho thấy một thế hệ cá tính nhưng sáng tạo rất cao, tạo ra được rất nhiều sản phẩm độc đáo, khác lạ.

Ông Nguyễn Huy - Quản lý của Schannel, về độ "viral" của game “Tiệm Phở Của Anh Hai”. Ảnh NVCC

Hãng phần mềm Adobe từng công bố báo cáo "Kiếm tiền trong nền kinh tế sáng tạo". Khảo sát được thực hiện ở nhiều quốc gia đã cho thấy một xu hướng mới của thế hệ Z - những người ra đời từ năm 1997. Thế hệ này được gọi là công dân của thời đại số hóa vì sinh ra và lớn lên hoàn toàn trong thời kỳ Internet phát triển, tiếp xúc công nghệ mới từ nhỏ.

Khảo sát của Adobe cho thấy, 33% số người được khảo sát đã tham gia sáng tạo nội dung bán thời gian. 77% cho biết bắt đầu kiếm tiền từ nội dung trên nền tảng trực tuyến trong năm qua và 47% nói lĩnh vực này đóng góp hơn một nửa thu nhập hàng tháng của họ.

Một số công việc đem lại nguồn thu chính là chụp ảnh, quay phim, chỉnh sửa ảnh/video, tạo nội dung trên mạng xã hội, lập trình web/game... Đại diện Adobe nhận định, Gen Z đang đặt cược vào nền kinh tế sáng tạo và truyền cảm hứng cho việc theo đuổi các công việc phi truyền thống. 49% người sáng tạo nội dung trong độ tuổi từ 16 đến 18 nói muốn bắt đầu kinh doanh sáng tạo hơn là học đại học.

Tác giả game "Tiệm Phở của Anh Hai" từng chia sẻ, "chỉ muốn làm một game vui, đậm chất Việt, không ngờ lại được yêu thích đến vậy". Câu nói giản dị ấy lại chạm tới tinh thần cốt lõi của kinh tế sáng tạo: Làm phải bằng đam mê, nhưng có giá trị kinh tế thực.

Game “Tiệm Phở của Anh Hai” sẽ góp phần "mở cửa" kinh tế sáng tạo số Việt Nam?

Game “Tiệm Phở của Anh Hai” có thể chỉ là hiện tượng ngắn hạn nhưng với sức lan toả rất mạnh mẽ những ngày qua, nó đã đặt nền móng cho một câu hỏi dài hạn: Liệu Việt Nam có thể xây dựng thương hiệu quốc gia bằng sáng tạo số?

Nói với PV Dân Việt, ông Vũ Hoàng Liên - Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam cho biết, không riêng gì ngành game, cơ hội của Việt Nam trong làn sóng xuất khẩu nội dung số là rất lớn.

"Điều này được thể hiện ở việc có dân số trẻ với hơn 60% dưới 35 tuổi, yêu công nghệ và sẵn sàng sáng tạo. Một yếu tố rất quan trọng mà tôi muốn nhắc tới chính là việc chúng ta có hạ tầng Internet mạnh, tốc độ truy cập và tỷ lệ người dùng mạng xã hội cao nhất Đông Nam Á. Ngoài ra, những điều kiện thuận lợi khác cũng có thể kể ra như chi phí sản xuất thấp, khả năng học hỏi nhanh, cộng đồng sáng tạo đông đảo", ông Liên nói.

Trong thế giới game, trào lưu indie (độc lập) đang chiếm lĩnh xu hướng. Từ Undertale (Mỹ), Stardew Valley (Mỹ), DreadOut (Indonesia) cho tới Coffee Talk (Indonesia) – tất cả đều bắt đầu từ cá nhân hoặc nhóm nhỏ, chi phí vài nghìn USD, nhưng doanh thu hàng triệu đô.

Giống “K-Content” hay “Cool Japan”, Việt Nam có thể khởi động “V-Content” – chiến dịch truyền thông toàn cầu cho sản phẩm sáng tạo Việt. Các biểu tượng như “Phở Anh Hai”, “Nón Lá”, “Truyện Kiều”, “Cà phê sữa đá” hoàn toàn có thể trở thành nội dung xuyên biên giới nếu được kể bằng công nghệ hiện đại.

Tuy nhiên ông Liên cũng chỉ ra những khó khăn trong phát triển kinh tế sáng tạo số nói chung: Thiếu quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên cho nội dung sáng tạo; chính sách bản quyền chưa rõ ràng, và đặc biệt rất cần là “người làm chính sách hiểu người sáng tạo”.

Theo thống kê của Bộ KH&CN, Việt Nam có khoảng 2.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nội dung sáng tạo, nhưng đa phần quy mô nhỏ, thiếu năng lực tài chính, công nghệ và bản quyền. Các công ty game, phim, âm nhạc, thiết kế, quảng cáo… thường phụ thuộc vào đơn hàng hoặc thị trường nội địa, thay vì phát triển thương hiệu IP riêng.

Ngành game Việt đang phát triển mạnh mẽ. Ảnh: Thanh Tùng

Trong khi ở Hàn Quốc, 90% doanh nghiệp sáng tạo thuộc nhóm vừa và nhỏ (SMEs), nhưng được nhà nước hỗ trợ tín dụng ưu đãi, quỹ mạo hiểm và bảo hiểm rủi ro sáng tạo. 

Một ví dụ khác, ở Singapore, các dự án phim, game hoặc startup nghệ thuật có thể xin tài trợ từ quỹ IMDA, Creatives Fund, Pixel Incubator, với mức 10.000–100.000 USD cho giai đoạn khởi đầu.

Tại Việt Nam, những chính sách này gần như chưa có. Nhiều startup sáng tạo, từ làm game, AI art, phim hoạt hình, đến nền tảng nhạc số... vẫn loay hoay vì không thuộc diện “công nghệ cao” hay “doanh nghiệp khoa học”.

Từ quan điểm của mình, ông Nguyễn Huy (Quản lý Schannel) thẳng thắn nói rằng thực ra Việt Nam đã có rất nhiều game, ứng dụng, sản phẩm, ca khúc.... tạo trend trên phạm vi toàn câu.

"Việc Việt Nam có thể xây dựng thương hiệu quốc gia bằng sáng tạo số là hoàn toàn có thể vì chúng ta đã có rất nhiều sản phẩm thành công. Tuy nhiên theo cá nhân tôi, phần nhiều đang là các sản phẩm đơn lẻ chưa tạo thành làn sóng riêng trong một lĩnh vực cụ thể nào đó để mọi người nhớ về Việt Nam hơn".

Sau 12 năm kể từ trò chơi Flappy Bird của Nguyễn Hà Đông, game “Tiệm Phở của Anh Hai” cũng có điểm chung nổi tiếng nhanh, được yêu thích, và cũng phải đối mặt với sao chép, hack, phiên bản giả mạo.

Tuy nhiên khác với thời Nguyễn Hà Đông, thế hệ sáng tạo 2025 có nhiều lợi thế hơn với mạng xã hội, nền tảng phát hành số, AI hỗ trợ và cộng đồng game indie Việt ngày càng mạnh.

Khi một "bát phở ảo" có thể chinh phục hàng trăm nghìn người chơi khắp nơi thì có quyền tin rằng trí tưởng tượng Việt, nếu được nuôi dưỡng, có thể trở thành ngành kinh tế tỷ đô. Nếu một sinh viên có thể tạo nên hiện tượng chỉ bằng laptop cũ, thì điều gì sẽ xảy ra nếu Việt Nam có hệ sinh thái sáng tạo hoàn chỉnh, nơi ý tưởng được ươm mầm, đầu tư và thương mại hóa đúng cách!

Ngành game Việt Nam phát triển ra sao?

Ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử, hồi tháng 5 từng có chia sẻ về tốc độ phát triển kinh ngạc của ngành game Việt Nam, rằng: "Năm ngoái, chúng ta nói đến giấc mơ doanh thu tỷ USD. Đến hết 2024, doanh thu ngành game nội địa ghi nhận 13.663 tỷ đồng (525 triệu USD), đứng thứ 5 toàn cầu với tốc độ tăng trưởng gấp 2,5 lần thế giới và tăng 8,8% so với 2023.

Đặc biệt, doanh thu từ người dùng quốc tế dành cho các nhà phát triển game Việt Nam đạt hơn 2.000 tỷ đồng. Việt Nam còn trở thành hình mẫu của nhiều quốc gia, hút nhiều ông lớn toàn cầu đến chia sẻ, hợp tác, tạo bước nhảy vọt vô cùng ấn tượng".

Trong khi ông Giuseppe Stasolla, Giám đốc Hệ sinh thái Đông Nam Á - Google Play, nêu một thông tin khiến nhiều người quan tâm, bất ngờ: Việt Nam là quốc gia số một toàn cầu về lượt tải game trên Google Play năm 2024 với 6,7 tỷ lượt.

Trung bình mỗi phút, người dùng tại Việt Nam tải về hơn 11.600 ứng dụng và trò chơi từ Google Play. Ông Stasolla cho rằng, con số này phản ánh tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ của ngành công nghiệp game tại Việt Nam - một lĩnh vực đang vươn lên trở thành ngành kinh tế tỷ USD.

×