Từ nghị quyết đến đời sống: Dấu ấn chương trình 04 trên hành trình "làm mới" nông thôn Hà Nội

Bừng sáng khát vọng nông thôn hiện đại

Nhớ lại những ngày đầu xây dựng nông thôn mới, nhiều xã tại Hà Nội chỉ đạt một đến hai tiêu chí, hệ thống hạ tầng còn thiếu, đường làng còn lầy, nhà văn hóa xuống cấp. Những con số ấy từng phản ánh khoảng cách giữa thực tiễn và khát vọng.

Sau 15 năm kiên trì, Hà Nội đã biến đổi toàn diện. Hạ tầng khang trang hơn, không gian sống được nâng cấp, đời sống vật chất và tinh thần người dân được cải thiện rõ nét. Phong trào xây dựng nông thôn mới đã không chỉ làm đẹp làng quê mà còn đổi thay tư duy, từ “chờ đầu tư” sang “chủ động tham gia”.

Chương trình số 04-CTr/TU giai đoạn 2021-2025 theo định hướng của Thành ủy Hà Nội đã đặt mục tiêu rất rõ, đó là xây dựng nông thôn mới gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân. Chính ở đây, “nông thôn mới” không chỉ là tiêu chí hạ tầng mà là phát triển toàn diện từ hạ tầng, kinh tế, văn hóa đến con người.

Cuối tháng 9/2025, Hà Nội đã tổ chức lễ đón nhận danh hiệu “Thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024” do Thủ tướng Chính phủ trao tặng. Trước thời điểm thực hiện mô hình chính quyền hai cấp (1/7/2025), toàn bộ 382/382 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 17/17 huyện và thị xã Sơn Tây hoàn thành nhiệm vụ, trong đó 229 xã đạt chuẩn nâng cao, 109 xã đạt chuẩn kiểu mẫu, và 6 huyện được công nhận nâng cao. Đây không chỉ là thành quả hạ tầng mà là minh chứng cho tư duy mới, nông thôn Hà Nội đã chuyển mình đúng hướng.

Song song với công tác xây dựng nông thôn mới, Hà Nội đã ghi dấu ấn rõ nét trong tái cơ cấu nông nghiệp. Giá trị sản xuất nông, lâm, thủy luôn tăng trưởng ở mức 2,5-3,3%/năm trong giai đoạn 2021–2024 dù chịu áp lực dịch bệnh, thị trường và đô thị hóa.

Từ năm 2021 đến nay, diện tích lúa đã giảm nhưng năng suất, chất lượng tăng, từ 60,9% lúa chất lượng cao năm 2021 lên 76,7% vụ xuân năm 2025. Cây trồng giá trị cao như rau an toàn, cây ăn quả, hoa, cây cảnh được mở rộng. Nhiều mô hình VietGAP, hữu cơ, công nghệ cao cho hiệu quả kinh tế gấp 5-6 lần trồng lúa truyền thống.

Hà Nội đã cấp và quản lý 168 mã số vùng trồng, trong đó có nhiều mã số phục vụ xuất khẩu sang thị trường lớn như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Về chăn nuôi, đàn gia súc, gia cầm phát triển ổn định, trang trại công nghệ cao ngày càng nhiều.

Dấu ấn Chương trình 04 – Từ nghị quyết đến hành động

Ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng chuyên trách Văn phòng Điều phối chương trình xây dựng NTM Hà Nội, khẳng định: “Nếu như trước đây, nhiều hộ nông dân sống dựa hoàn toàn vào cây lúa thì từ khi Hà Nội đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới, bà con đã mạnh dạn chuyển sang các loại cây trồng, vật nuôi giá trị cao. Sự chuyển dịch này đã nâng thu nhập cho các hộ nông dân, đồng thời tạo ra sản phẩm an toàn, đáp ứng nhu cầu thị trường.”

Toàn thành phố hiện có gần 1.600 hợp tác xã nông nghiệp, trong đó 65% được xếp loại khá và tốt; hơn 1.570 trang trại, hàng trăm trang trại đạt chuẩn VietGAP, hữu cơ, có sản phẩm OCOP. Làng nghề truyền thống cũng không bị bỏ lại. Đến nay Hà Nội có 337 làng nghề được công nhận. Hai làng nghề lớn gồm gốm sứ Bát Tràng và dệt lụa Vạn Phúc đã được Hội đồng Thủ công Thế giới công nhận vào mạng lưới thành phố thủ công sáng tạo toàn cầu, mở ra không gian mới cho phát triển sản phẩm thủ công truyền thống.

Hành trình OCOP của Hà Nội cũng vượt trội với gần 3.500 sản phẩm được đánh giá, phân hạng; trong đó 9 sản phẩm đạt 5 sao và nhiều sản phẩm 3-4 sao có sức cạnh tranh cao.

Bà Đỗ Thị Vân (thôn Tam Hiệp 5, xã Hát Môn) – Chủ cơ sở sản xuất cà dầm tương cho biết: “Nhờ hương vị đặc biệt và được quảng bá rộng rãi thông qua chương trình OCOP của thành phố, nên đến nay cà dầm tương đã được nâng tầm thành đặc sản. Trung bình mỗi năm, gia đình tôi ngâm tương khoảng 2 tạ cà với 800-1.000 quả, bán giá 50.000 đồng/quả nên có thêm thu nhập, kinh tế gia đình ổn định.

Hạ tầng nông thôn được đầu tư hoàn thiện đã tạo nền tảng để đời sống người dân được nâng cao toàn diện. Theo Ban Chỉ đạo Chương trình số 04, thu nhập bình quân khu vực nông thôn tăng từ 55 triệu đồng/người/năm (2020) lên 74,3 triệu đồng (2024), dự kiến vượt 80 triệu đồng vào năm 2025. Hà Nội hiện cơ bản không còn hộ nghèo, người dân được tiếp cận đầy đủ y tế, giáo dục, nước sạch, internet, hạ tầng văn hóa, thể thao. 100% trạm y tế xã có bác sĩ, 99,6% số hộ dân nông thôn sở hữu ít nhất một điện thoại thông minh.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” lan tỏa mạnh mẽ, gắn với người Hà Nội thanh lịch, văn minh. An ninh nông thôn được củng cố nhờ mô hình tự quản, camera an ninh, tổ hòa giải, giữ vững trật tự xã hội.

Ông Nguyễn Viết Đạt, Chủ tịch UBND xã Đan Phượng, chia sẻ: “Ban đầu, người dân vẫn coi xây dựng nông thôn mới là việc Nhà nước rót vốn đầu tư. Nhưng nhờ được tuyên truyền, vận động, người dân đã hiểu và chủ động tham gia. Nhờ vậy, xã Đan Phượng là một trong những điển hình đi đầu thành phố.” Chính sự tham gia tích cực đó đã chuyển từ “xây dựng nông thôn mới” sang “kiến tạo nông thôn đáng sống”.

Thành quả của chương trình là nền tảng vững chắc để Hà Nội bước vào giai đoạn mới, xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, gắn với đô thị hóa và chuyển đổi số.

Theo ông Nguyễn Xuân Đại, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội: “Kết quả vừa qua là nền tảng để nông thôn Hà Nội phát triển theo hướng văn minh, hiện đại, gắn bản sắc truyền thống trong giai đoạn 2026-2030… Thành phố đề nghị các xã đánh giá, rà soát rồi xây dựng định hướng mới.”

Chương trình số 04-CTr/TU không chỉ mang lại những con số đẹp về hạ tầng và kinh tế, mà hơn hết, đã khơi dậy tinh thần chủ động, sáng tạo và niềm tin trong mỗi người nông dân Thủ đô. Hà Nội hôm nay là minh chứng sống động cho việc nông thôn mới không chỉ “giữ gốc” mà đang trở thành “nguồn lực” cho phát triển, vừa đô thị hóa, vừa giữ bản sắc, vừa xanh – sạch – đáng sống.

TRANG THÔNG TIN CÓ SỰ PHỐI HỢP CỦA VĂN PHÒNG ĐIỀU PHỐI CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

×