UBND cấp xã thực hiện thu hồi đất như thế nào theo quy định mới?

Câu hỏi

Ông Phạm Văn Thắng (trú tại xã Phúc Thọ, thành phố Hà Nội) có hơn 100 m² đất nông nghiệp, trong đó có một số công trình vi phạm, xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp. Ông Thắng hỏi về quy trình thu hồi đất của Ủy ban nhân dân cấp xã theo quy định mới nhất năm 2025 thế nào?

Trả lời

Luật sư Ma Văn Giang, Văn phòng luật sư Nam Hồng (Đoàn luật sư TP.Hà Nội) cho biết, thu hồi đất là việc Nhà nước quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của người sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai.

Nhà nước thu hồi đất trong các trường hợp sau đây: Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng; Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai.

Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người.

Các trường hợp thu hồi đất theo quy định pháp luật

Luật sư Giang cho biết, Điều 82 Luật Đất đai năm 2024 quy định về việc thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người hoặc không còn khả năng tiếp tục sử dụng, cụ thể như sau:

1. Các trường hợp thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, bao gồm:

Tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất bị giải thể, phá sản hoặc bị chấm dứt hoạt động theo quy định của pháp luật;

Cá nhân sử dụng đất chết mà không có người nhận thừa kế, sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản theo quy định của pháp luật dân sự;

Đất được Nhà nước giao, cho thuê có thời hạn nhưng không được gia hạn sử dụng đất;

Thu hồi đất trong trường hợp chấm dứt dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư;

Thu hồi đất trong trường hợp đã bị thu hồi rừng theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp;

Người sử dụng đất giảm hoặc không còn nhu cầu sử dụng đất và có đơn tự nguyện trả lại đất.

2. Các trường hợp thu hồi đất do có nguy cơ đe dọa tính mạng con người hoặc không còn khả năng tiếp tục sử dụng, bao gồm:

Đất ở trong khu vực bị ô nhiễm môi trường có nguy cơ đe dọa tính mạng con người;

Đất khác trong khu vực bị ô nhiễm môi trường không còn khả năng tiếp tục sử dụng theo mục đích đã xác định;

Đất ở có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người;

Đất khác bị sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác mà không còn khả năng tiếp tục sử dụng.

Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Quyết định 3969/QĐ-BNNMT năm 2025 công bố thủ tục thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, không còn khả năng tiếp tục sử dụng theo khoản 1, 2 và 3 Điều 82 Luật Đất đai, cụ thể như sau:

Trình tự cưỡng chế thu hồi đất

Bước 1:

Cơ quan, người có thẩm quyền gửi một trong các văn bản, giấy tờ sau đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã:

Văn bản của cơ quan có thẩm quyền giải quyết đã có hiệu lực pháp luật đối với trường hợp tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất bị giải thể, phá sản hoặc bị chấm dứt hoạt động theo quy định của pháp luật;

Giấy chứng tử hoặc quyết định tuyên bố một người đã chết theo quy định của pháp luật đối với trường hợp cá nhân sử dụng đất chết mà không có người nhận thừa kế, sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản theo quy định của pháp luật dân sự;

Quyết định giao đất, quyết định cho thuê đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với trường hợp đất được Nhà nước giao, cho thuê có thời hạn nhưng không được gia hạn sử dụng đất;

Văn bản chấm dứt dự án đầu tư đối với trường hợp thu hồi đất do chấm dứt dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư;

Văn bản thu hồi rừng đối với trường hợp thu hồi đất trong trường hợp đã bị thu hồi rừng theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp;

Văn bản trả lại đất của người sử dụng đất đối với trường hợp người sử dụng đất giảm hoặc không còn nhu cầu sử dụng đất và có đơn tự nguyện trả lại đất;

Văn bản của cơ quan có thẩm quyền xác định mức độ ô nhiễm môi trường, sạt lở, sụt lún hoặc bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đối với các trường hợp thu hồi đất do có nguy cơ đe dọa tính mạng con người hoặc không còn khả năng tiếp tục sử dụng.

Bước 2:

Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm thông báo thu hồi đất cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan (nếu có).

Bước 3:

Trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày kết thúc thời hạn thông báo thu hồi đất, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm ban hành quyết định thu hồi đất và chỉ đạo việc tổ chức thực hiện quyết định thu hồi đất.

Trường hợp người sử dụng đất không chấp hành, sẽ bị cưỡng chế thi hành quyết định thu hồi đất theo quy định của pháp luật.

×