UBND xã thu phí đường bộ với xe máy: Lo thất thoát, mất công bằng

Theo Thông tư 197/2012/TT-BTC Hướng dẫn chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ theo đầu phương tiện do Bộ Tài chính ban hành, từ 1.1.2013, mức phí đối với xe mô tô, xe máy (không bao gồm xe máy điện) là: Loại có dung tích xy lanh đến 100cm3 từ 50.000 đến 100.000 đồng/năm; loại có dung tích xy lanh trên 100 cm3 từ 100.000 đến 150.000 đồng/năm.

Hiện Việt Nam có khoảng 35 triệu xe máy. Nếu thu được hết thì mỗi năm, Nhà nước có khoảng 3.500 tỷ đồng (tính trung bình khoảng 100.000 đồng/xe/năm) phục vụ cho xây dựng, bảo dưỡng đường bộ.

Việc thu phí xe máy theo quy định của Bộ Tài chính sẽ rất khó thực hiện.

Khó thu đúng, thu đủ

Tuy nhiên, điều nhiều người băn khoăn là ở cách thức thu khoản phí này. Thông tư 197/2012/TT-BTC, quy định, UBND xã, phường, thị trấn là cơ quan thu phí trên địa bàn. UBND cấp xã chỉ đạo tổ dân phố (hoặc thôn) hướng dẫn kê khai phí sử dụng đường bộ đối đối với xe mô tô, xe máy của chủ phương tiện trên địa bàn.

Phương án này tưởng chừng là triệt để khi người thu tiền được phân cấp về tận thôn, nhưng khi triển khai sẽ có không ít vướng mắc. Chị Nguyễn Thị Nga ở thôn Đông - xã Xuân Đỉnh (huyện Từ Liêm, Hà Nội) nói: "Không phải khi nào trưởng thôn, nhất là tổ dân phố ở đô thị cũng nắm hết được trong các gia đình có bao nhiêu cái xe. Nếu người dân khai số xe thấp đi, trưởng thôn cũng không thể biết. Đặc biệt, ở nông thôn hiện nay, tình trạng nể nang hàng xóm láng giềng còn phổ biến sẽ khiến việc thu đúng thu đủ sẽ khó khăn".

Việc thu ở thành phố cũng có không ít khó khăn. Chị Nguyễn Mai, sinh viên năm thứ 2 Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội nói: "Sinh viên ở trọ nay đây mai đó, nhiều khi không biết tổ trưởng tổ dân phố là ai mà nộp. Những người tạm trú cũng rất khó thu. Nếu thu không hết tất cả mọi người dễ này sinh tâm lý chây ì, trốn tránh".

Ông Nguyễn Văn Sâm- Chủ tịch UBND xã Thượng Vực, huyện Chương Mỹ - Hà Nội cho rằng, triển khai thu khoản này sẽ gặp khó khăn vì cho đến nay vẫn chưa có chế tài xử phạt đối với những người không nộp. Đặc biệt, ông Sâm nói: "Thông tư vừa ban hành buộc kinh phí sau khi thu phải nộp về quỹ bảo trì của thành phố. Điều này sẽ không khuyến khích được cán bộ làm việc. Hiện nay, đường của xã không có tiền để duy tu; cỏ mọc lút đường nhưng huyện và thành phố cũng không cấp kinh phí cho dọn dẹp. Nên chăng, tiền thu được để lại cho xã để duy tu và xây mới đường".

Nên thu qua bảo hiểm xe máy?

Luật sư Phạm Văn Phất, Văn phòng Luật sư An Phất Phạm (Hà Nội) cho rằng, thông tư của Bộ Tài chính quy định người sử dụng ôtô nộp phí sử dụng đường bộ khi đăng kiểm ôtô; cơ quan chức năng có thể "hậu kiểm" bằng sổ đăng kiểm hoặc tem đăng kiểm dán trên xe. Còn với xe máy, sau khi nộp, người nộp được cấp một giấy xác nhận nhưng loại giấy này không phải là loại giấy bắt buộc phải mang theo khi điều khiển phương tiện. Điều này khiến cho cơ quan chức năng không có cơ sở xác minh người đó nộp phí đường bộ hay chưa.

Trên cơ sở đó, luật sư Phất cho rằng cần nghiên cứu một biện pháp vừa thu hiệu quả nhưng có thể kiểm soát được. Một trong những biện pháp mà luật sư Phất đồng thuận là nên thu qua bảo hiểm trách nhiệm dân sự đối với người sử dụng xe máy.

"Bảo hiểm trách nhiệm dân sự là bắt buộc, phí đường bộ cũng là bắt buộc, nếu gộp chung lại và có thể kiểm soát bằng giấy xác nhận mua bảo hiểm bắt buộc phải mang theo khi điều khiển phương tiện sẽ thuận lợi hơn" - luật sư Phất nói.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Ô tô Việt Nam đánh giá: "Việc thất thu phí với xe máy chắc chắn sẽ xảy ra vì việc quản lý xe máy hiện nay hết sức khó khăn. Xe máy đăng ký ở Hà Nội nhưng có thể được đưa lên tận Lạng Sơn, Cao Bằng để sử dụng".

Ông Hùng cho biết, phương án tránh thất thu nhất đối với cả ô tô và xe máy là thu qua giá xăng. Tuy nhiên, đến nay, phương án này đã bị bác bỏ và chỉ tiến hành thu trên đầu phương tiện. Theo ông Hùng, nếu thu theo đầu phương tiện, có thể áp dụng biện pháp thu qua bảo hiểm. Tuy nhiên, ông Hùng cho rằng, ngay cả bảo hiểm trách nhiệm dân sự cũng ít người mua. Nếu thu theo cách này phải tăng cường tuyên truyền và giám sát hơn nữa.

Sỹ Lực